ITPB3/4510-431/15-4/MKo

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 sierpnia 2015 r. (data wpływu - 21 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia kwoty kosztów uzyskania przychodu z tytułu zbywanych wierzytelności w ramach transakcji CDS - jest prawidłowe.

W dniu 21 sierpnia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia kwoty kosztów uzyskania przychodu z tytułu zbywanych wierzytelności w ramach transakcji CDS.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego z siedzibą w Polsce, gdzie podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania (dalej: "Wnioskodawca" lub "Spółka"). W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca udziela pożyczek poza systemem bankowym.

Działalność pożyczkowa łączy się z dużym ryzykiem nieotrzymania spłaty pożyczki lub też otrzymania spłaty z poważnym opóźnieniem. Jeżeli klient Spółki opóźnia się ze spłatą, Spółka podejmuje działania, które mają na celu odzyskanie należnych jej wierzytelności. Często okazuje się jednak, że mimo podejmowania prób odzyskania należności, dłużnicy w dalszym ciągu nie spłacają pożyczek. W efekcie, Spółka może utracić nie tylko przychody (np. w postaci odsetek lub prowizji), ale także kwoty pożyczek, które wypłaciła wcześniej pożyczkobiorcom w ramach umów pożyczek.

Spółka zamierza zabezpieczyć się przed ryzykiem braku spłaty pożyczek lub opóźnienia w spłacie pożyczek. Wnioskodawca (dalej: "Nabywca Zabezpieczenia") zamierza zawierać transakcje kredytowych instrumentów pochodnych typu swap ryzyka kredytowego (ang. Credit Default Swap, dalej: "CDS") z podmiotem, który specjalizuje się w przejmowaniu ryzyka niewypłacalności dłużników (dalej: "Sprzedawca Zabezpieczenia"). Skutkiem zawarcia transakcji CDS jest wytransferowanie przez Nabywcę Zabezpieczenia do Sprzedawcy Zabezpieczenia ryzyka niespłacalności pożyczek udzielonych przez Spółkę w zamian za ustalone wynagrodzenie (dalej: "Stałe Wynagrodzenie").

Zawarcie transakcji CDS każdorazowo zostanie potwierdzone przez strony w pisemnym dokumencie Potwierdzeniu Transakcji Kredytowego Instrumentu Pochodnego (dalej: "Potwierdzenie CDS"), określającym w szczególności: datę zawarcia transakcji, datę rozpoczęcia transakcji, datę zakończenia transakcji, kwotę Stałego Wynagrodzenia, datę płatności Stałego, warunki rozliczenia transakcji CDS pomiędzy stronami w tym: sposób ustalenia Zmiennego Wynagrodzenia oraz datę rozliczenia transakcji CDS, charakterystykę wierzytelności, których dotyczy dana transakcja CDS.

Zgodnie z brzmieniem Potwierdzenia CDS, Sprzedawca Zabezpieczenia, będzie zobowiązany w ramach rozliczenia transakcji CDS do wykupu w ramach transakcji CDS, wierzytelności pożyczkowych przysługujących Wnioskodawcy, spełniających określone warunki opisane w Potwierdzeniu CDS. Okoliczności (dalej: "Zdarzenie Kredytowe"), opisane w Potwierdzeniu CDS, prowadzące do zrealizowania się zobowiązania Sprzedawcy Zabezpieczenia, o którym mowa powyżej, to przykładowo: brak spłaty części albo całości pożyczki w ciągu określonego w Potwierdzeniu CDS czasu czy też określona wysokość niespłaconej kwoty pożyczki.

W ramach rozliczenia transakcji CDS Wnioskodawca w zamian za określoną cenę (dalej: "Zmienne Wynagrodzenie") dokona przelewu (cesji) na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia wierzytelności pożyczkowych, w stosunku do których wystąpiło Zdarzenie Kredytowe, a które podlegały transakcji CDS.

Transakcja CDS może dotyczyć kwoty nominalnej (kapitał) pożyczek, jak również pozostałych opłat związanych z pożyczką (np. prowizji, odsetek lub innych opłat), bądź wszystkich tych komponentów jednocześnie. Transakcja CDS będzie dotyczyć pożyczek, które w momencie zawarcia transakcji CDS już zostały udzielone przez Wnioskodawcę.

Wnioskodawca, jako Nabywca Zabezpieczenia będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz drugiej strony transakcji, tj. Sprzedawcy Zabezpieczenia, Stałego Wynagrodzenia. Wysokość Stałego Wynagrodzenia skalkulowana zostanie m.in. w oparciu o poziom ryzyka braku spłaty pożyczek objętych transakcją CDS.

Korzyścią dla strony wchodzącej w transakcję CDS (Wnioskodawcy) jest zabezpieczenie się przed ryzykiem braku spłaty udzielonych pożyczek poprzez jego przeniesienie do zewnętrznego, wyspecjalizowanego podmiotu. Zawarcie transakcji CDS daje możliwość prowadzenia przez Spółkę działalności w zakresie udzielania pożyczek, a w konsekwencji osiąganie przychodów z tytułu podstawowej działalności, przykładowo prowizji, odsetek lub innych opłat od pożyczek, ponieważ w ramach transakcji CDS Sprzedawca Zabezpieczenia po zrealizowaniu warunków opisanych w Potwierdzeniu CDS, jest zobowiązany do płatności Zmiennego Wynagrodzenia na rzecz Spółki w ramach wykupu wierzytelności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

W jaki sposób w razie zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji CDS należy ustalić kwotę kosztu uzyskania przychodu z tytułu zbywanych wierzytelności w części dotyczącej kapitału pożyczki.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku zbycia wierzytelności z tytułu udzielonych pożyczek w ramach rozliczenia transakcji CDS Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty kapitału pożyczki do wysokości przychodu ze zbycia, który przypada proporcjonalnie na zbywaną kwotę kapitału pożyczki.

Uzasadniając własne stanowisko Spółka wskazuje, że stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba ze wierzytelność ta uprzednio została zarachowana jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ww. ustawy, w myśl którego za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do przychodów nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów). Na gruncie wyżej wyszczególnionych przepisów pożyczki są neutralne podatkowo, tj. nie jest kosztem uzyskania przychodów wartość udzielonej pożyczki (kapitał) i nie jest przychodem wartość zwróconego kapitału. Przychodem są odsetki (faktycznie otrzymane), a także inne opłaty i prowizje.

W przypadku rozliczenia transakcji CDS, Wnioskodawca dokona cesji wierzytelności na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia w zamian za Zmienne Wynagrodzenie. W konsekwencji wierzytelności zostaną wytransferowane z majątku Wnioskodawcy i aktywa Wnioskodawcy ulegną pomniejszeniu. Zdaniem Spółki takie uszczuplenie majątku w związku ze zbyciem wierzytelności stanowi jego koszt uzyskania przychodów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisu szczegółowo regulującego sposób ustalania kosztu podatkowego w sytuacji, gdy zbywana wierzytelność obejmuje różne składniki w tym kapitał pożyczki.

W opinii Spółki, konieczne jest uwzględnienie w rachunku podatkowym zasad opodatkowania odrębnie dla każdego składnika wierzytelności. W tym celu Wnioskodawca powinien ustalić proporcję w jakiej pozostaje wartość nominalna każdego składnika wierzytelności (np. kapitał pożyczki, prowizje, odsetki, opłaty karne) w jej ogólnej kwocie i taką proporcją posłużyć się w celu wyliczenia kwoty przychodu podatkowego uzyskanego ze zbycia poszczególnych części wierzytelności. Z kolei dla wyznaczenia kosztu uzyskania przychodu z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kapitał udzielonych pożyczek, należy uwzględnić wartość nominalną kapitału wierzytelności, do wysokości tak wyliczonego proporcjonalnie przychodu ze zbycia wierzytelności z tytułu kapitału udzielonych pożyczek. Nadwyżka wartości nominalnej części kapitałowej wierzytelności ponad przychód z tytułu zbycia części kapitałowej pożyczek nie będzie mogła być uznana za koszt uzyskania przychodu, ponieważ stanowi stratę z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wspomniana ustawa nie zawiera przepisu szczegółowo regulującego sposób ustalania kosztu podatkowego w sytuacji, gdy zbywana wierzytelność obejmuje różne składniki w tym kapitał pożyczki.

Zdaniem Wnioskodawcy, konieczne jest uwzględnienie w rachunku podatkowym zasad opodatkowania odrębnie dla każdego składnika wierzytelności. W tym celu Spółka powinna ustalić proporcję w jakiej pozostaje wartość nominalna każdego składnika wierzytelności (np. kapitał pożyczki, prowizje, odsetki, opłaty karne) w jej ogólnej kwocie i taką proporcją posłużyć się w celu wyliczenia kwoty przychodu podatkowego uzyskanego ze zbycia poszczególnych części wierzytelności.

Z kolei dla wyznaczenia kosztu uzyskania przychodu z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kapitał udzielonych pożyczek, należy uwzględnić wartość nominalną kapitału wierzytelności, do wysokości tak wyliczonego proporcjonalnie przychodu ze zbycia wierzytelności z tytułu kapitału udzielonych pożyczek. Nadwyżka wartości nominalnej części kapitałowej wierzytelności ponad przychód z tytułu zbycia części kapitałowej pożyczek nie będzie mogła być uznana za koszt uzyskania przychodu, ponieważ stanowi stratę z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wnioskodawca pragnie wskazać, że przepisy analizowanej ustawy nie wyłączają samej wartości kosztu z tytułu zbycia w wysokości wartości nominalnej zbywanych wierzytelności, która nie przekracza ceny za jaką zbywane są wierzytelności.

Jednocześnie należy podkreślić, że przedmiotowy koszt spełnia definicję kosztu uzyskania przychodów wskazaną w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jako że pomiędzy jego poniesieniem a przychodami z cesji wierzytelności istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym mowa w tym przepisie.

Takie stanowisko znajduje poparcie także w orzecznictwie. Przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 1 sierpnia 2011 r., sygn. akt I SA/GI201/11 (orzeczenie prawomocne) uznał: Z kolei w każdym przypadku, gdy wierzytelność zbywana przez Bank na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego będzie niejednorodna (tak jak wskazała we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji prawa podatkowego, przedstawiając zdarzenie przyszłe, strona skarżąca), tzn. gdy w jej skład wchodzić będą oprócz kwoty niezapłaconego kredytu (pożyczki) także odsetki (w tym odsetki skapitalizowane), kwotę uzyskaną ze sprzedaży tej wierzytelności należy zaliczyć na poczet spłaty poszczególnych składników wierzytelności, według proporcji w jakiej pozostaje kwota uzyskana ze sprzedaży wierzytelności w skalkulowanej wartości nominalnej wierzytelności z podziałem wierzytelności na poszczególne elementy.

Stanowisko takie zostało potwierdzone m.in. w wyroku NSA z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt II FSK 1509/11.

Podobne stanowisko zajmują również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach:

* Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 3 sierpnia 2015 r. nr ITPB3/4510-246/15-6/k.k.

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 12 grudnia 2012 r. nr IPPB3/423-705/12-2/MS,

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 10 marca 2011 r. nr IPPB3/423-859/10-2/JB,

* Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 28 września 2011 r. nr ILPB4/423-224/11-2/DS.

Podsumowując, Spółka stoi na stanowisku, iż w przypadku rozliczenia transakcji CDS, aby wyliczyć przychód z tytułu zbycia wierzytelności (Zmienne Wynagrodzenie) przypadający na kwotę zbywanego kapitału pożyczki należy najpierw skalkulować, w jakiej proporcji kapitał wierzytelności pozostaje do całkowitej wartości nominalnej wierzytelności pożyczkowej. W przypadku kapitału pożyczki, będącego elementem wierzytelności, Spółka uprawniona będzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconego kapitału do wysokości przychodu z cesji (Zmiennego Wynagrodzenia) alokowanego proporcjonalnie na kwotę zbywanego kapitału pożyczki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odnosząc się natomiast do przywołanych przez Wnioskodawcę we wniosku wyroków sądowych i interpretacji indywidualnych, zauważyć należy, że stanowią one rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osadzonych w określonych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa. W konsekwencji, nie mogą wpływać na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych rozstrzygnięć, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy jednakże stwierdzić, że zapadły one w indywidualnych sprawach osadzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Organy interpretacyjne natomiast - mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych - nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że - jak wskazano powyżej - nie stanowią materialnego prawa podatkowego. Niemniej jednak, dokonując przedmiotowej interpretacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tutejszy organ miał na względzie rozstrzygnięcia sądów oraz organów podatkowych, wydane w podobnych sprawach, w tym powołane przez Wnioskodawcę.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.