ITPB3/4510-431/15-2/MKo

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 sierpnia 2015 r. (data wpływu - 21 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodu stałego wynagrodzenia płaconego w związku z transakcjami CDS na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia - jest prawidłowe.

W dniu 21 sierpnia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodu stałego wynagrodzenia płaconego w związku z transakcjami CDS na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego z siedzibą w Polsce, gdzie podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania (dalej: "Wnioskodawca" lub "Spółka"). W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca udziela pożyczek poza systemem bankowym.

Działalność pożyczkowa łączy się z dużym ryzykiem nieotrzymania spłaty pożyczki lub też otrzymania spłaty z poważnym opóźnieniem. Jeżeli klient Spółki opóźnia się ze spłatą, Spółka podejmuje działania, które mają na celu odzyskanie należnych jej wierzytelności. Często okazuje się jednak, że mimo podejmowania prób odzyskania należności, dłużnicy w dalszym ciągu nie spłacają pożyczek. W efekcie, Spółka może utracić nie tylko przychody (np. w postaci odsetek lub prowizji), ale także kwoty pożyczek, które wypłaciła wcześniej pożyczkobiorcom w ramach umów pożyczek.

Spółka zamierza zabezpieczyć się przed ryzykiem braku spłaty pożyczek lub opóźnienia w spłacie pożyczek. Wnioskodawca (dalej: "Nabywca Zabezpieczenia") zamierza zawierać transakcje kredytowych instrumentów pochodnych typu swap ryzyka kredytowego (ang. Credit Default Swap, dalej: "CDS") z podmiotem, który specjalizuje się w przejmowaniu ryzyka niewypłacalności dłużników (dalej: "Sprzedawca Zabezpieczenia"). Skutkiem zawarcia transakcji CDS jest wytransferowanie przez Nabywcę Zabezpieczenia do Sprzedawcy Zabezpieczenia ryzyka niespłacalności pożyczek udzielonych przez Spółkę w zamian za ustalone wynagrodzenie (dalej: "Stałe Wynagrodzenie").

Zawarcie transakcji CDS każdorazowo zostanie potwierdzone przez strony w pisemnym dokumencie Potwierdzeniu Transakcji Kredytowego Instrumentu Pochodnego (dalej: "Potwierdzenie CDS"), określającym w szczególności: datę zawarcia transakcji, datę rozpoczęcia transakcji, datę zakończenia transakcji, kwotę Stałego Wynagrodzenia, datę płatności Stałego, warunki rozliczenia transakcji CDS pomiędzy stronami w tym: sposób ustalenia Zmiennego Wynagrodzenia oraz datę rozliczenia transakcji CDS, charakterystykę wierzytelności, których dotyczy dana transakcja CDS.

Zgodnie z brzmieniem Potwierdzenia CDS, Sprzedawca Zabezpieczenia, będzie zobowiązany w ramach rozliczenia transakcji CDS do wykupu w ramach transakcji CDS, wierzytelności pożyczkowych przysługujących Wnioskodawcy, spełniających określone warunki opisane w Potwierdzeniu CDS. Okoliczności (dalej: "Zdarzenie Kredytowe"), opisane w Potwierdzeniu CDS, prowadzące do zrealizowania się zobowiązania Sprzedawcy Zabezpieczenia, o którym mowa powyżej, to przykładowo: brak spłaty części albo całości pożyczki w ciągu określonego w Potwierdzeniu CDS czasu czy też określona wysokość niespłaconej kwoty pożyczki.

W ramach rozliczenia transakcji CDS Wnioskodawca w zamian za określoną cenę (dalej: "Zmienne Wynagrodzenie") dokona przelewu (cesji) na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia wierzytelności pożyczkowych, w stosunku do których wystąpiło Zdarzenie Kredytowe, a które podlegały transakcji CDS.

Transakcja CDS może dotyczyć kwoty nominalnej (kapitał) pożyczek, jak również pozostałych opłat związanych z pożyczką (np. prowizji, odsetek lub innych opłat), bądź wszystkich tych komponentów jednocześnie. Transakcja CDS będzie dotyczyć pożyczek, które w momencie zawarcia transakcji CDS już zostały udzielone przez Wnioskodawcę.

Wnioskodawca, jako Nabywca Zabezpieczenia będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz drugiej strony transakcji, tj. Sprzedawcy Zabezpieczenia, Stałego Wynagrodzenia. Wysokość Stałego Wynagrodzenia skalkulowana zostanie m.in. w oparciu o poziom ryzyka braku spłaty pożyczek objętych transakcją CDS.

Korzyścią dla strony wchodzącej w transakcję CDS (Wnioskodawcy) jest zabezpieczenie się przed ryzykiem braku spłaty udzielonych pożyczek poprzez jego przeniesienie do zewnętrznego, wyspecjalizowanego podmiotu. Zawarcie transakcji CDS daje możliwość prowadzenia przez Spółkę działalności w zakresie udzielania pożyczek, a w konsekwencji osiąganie przychodów z tytułu podstawowej działalności, przykładowo prowizji, odsetek lub innych opłat od pożyczek, ponieważ w ramach transakcji CDS Sprzedawca Zabezpieczenia po zrealizowaniu warunków opisanych w Potwierdzeniu CDS, jest zobowiązany do płatności Zmiennego Wynagrodzenia na rzecz Spółki w ramach wykupu wierzytelności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Stałe Wynagrodzenie, płacone w związku z transakcjami CDS na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia, będzie stanowiło koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, Stałe Wynagrodzenie płacone w związku z transakcją CDS na rzecz Sprzedawcy Zabezpieczenia, będzie stanowiło koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który koszt zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.).

Uzasadniając własne stanowisko Spółka wskazuje, że na wstępie należy przeanalizować czy wydatek na Stałe Wynagrodzenie ponoszony przez Spółkę w ramach transakcji CDS spełnia ogólne przesłanki kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w ww. przepisie kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W związku z powyższym, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodów muszą być spełnione następujące warunki:

Mając na uwadze, że Spółka będzie uiszczać Stałe Wynagrodzenie w ramach transakcji CDS z własnych środków obrotowych, co zostanie potwierdzone dokumentem wystawionym przez Sprzedawcę Zabezpieczenia, nie zostanie także zwrócone Spółce w żadnej formie, to w rezultacie wydatki na Stałe Wynagrodzenie będą definitywnie poniesione oraz udokumentowane przez Spółkę.

Powyższa definicja kosztów uzyskania przychodów oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu wydatków zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, bądź służą zabezpieczeniu źródła przychodów. Uzasadnieniem dla poniesienia kosztów związanych z zawarciem transakcji CDS jest dążenie do zminimalizowania ryzyka niewypłacalności pożyczkobiorcy. W kontekście wskazanego wyżej przepisu można by wówczas mówić o zabezpieczeniu źródła przychodów - jak wskazano we wcześniejszej części, przychodem z tytułu udzielonej pożyczki są m.in. należne odsetki lub prowizje lub inne opłaty. Tym samym, poniesienie kosztu związanego z zabezpieczeniem źródła przychodu jakim są np. odsetki lub prowizje lub inne opłaty pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przez Spółkę przychodami.

Mogłoby się, bowiem okazać, że z uwagi na brak zawartej transakcji CDS Spółka nie otrzymałaby należnych kwot nominalnych pożyczek oraz m in. odsetek, prowizji, lub innych opłat od udzielonej pożyczki, co w krótkim okresie mogłoby doprowadzić do utraty płynności finansowej, a co za tym idzie, konieczności zaprzestania działalności gospodarczej, jaką jest udzielanie przez Spółkę pożyczek. Dzięki zawieranym transakcjom CDS Spółka będzie otrzymywać płatności od Sprzedawcy Zabezpieczenia w ramach wykupu wierzytelności pożyczkowych przez Sprzedawcę Zabezpieczenia. Wobec powyższego warunki wymienione powyżej można uznać za spełnione.

Potraktowanie wynagrodzenia płaconego Sprzedawcy Zabezpieczenia jako koszt uzyskania przychodu znajduje potwierdzenie w indywidulanych interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe, przykładowo:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 20 listopada 2014 r. nr IPPB3/423-955/14-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 4 czerwca 2014 r. nr IPPB3/423-292/14-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 16 maja 2014 r. nr ITPB3/423-82c/14/MK

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 stycznia 2014 r. nr IPPB3/423-886/13-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 10 grudnia 2013 r. nr IBPBI/2/423-1192/13/JD,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 31 października 2013 r. nr IPPB3/423-624/13-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 września 2013 r. nr IPPB3/423-461/13-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 sierpnia 2013 r. nr IPPB3/423-461/13-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 15 marca 2012 r. nr ILPB3/423-596/11-2/MM.

Wnioskodawca uważa, że Stałe Wynagrodzenie płacone w związku z transakcją CDS, będzie stanowiło koszt uzyskania przychodu Wnioskodawcy inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który koszt zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 15 ust. 4d ww. ustawy koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Ponadto zgodnie z art. 15 ust. 4e przytoczonej ustawy za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodu uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku) z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Spółka podkreśla, iż zgodnie z utrwaloną linią interpretacyjną, poniesione koszty mogą pozostawać w bezpośrednim lub pośrednim związku z przychodami. Wynagrodzenie płacone w ramach transakcji CDS jest kosztem pośrednio związanym z przychodami (jest to w szczególności zabezpieczenie źródła przychodów Spółki w postaci opłat od pożyczek).

Zdaniem Wnioskodawcy, w omawianym przypadku art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie znajdzie zastosowania. Zgodnie z tym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych. W opinii Spółki, Stałe Wynagrodzenie nie będzie bowiem stanowiło wydatku związanego z nabyciem pochodnego instrumentu finansowego w rozumieniu art. 4a pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94, z późn. zm.), z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, instrumentami w rozumieniu ustawy są m.in. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego. Oznacza to, że do instrumentów finansowych zaliczone zostały wszystkie rodzaje instrumentów pochodnych dotyczących przenoszenia ryzyka kredytowego, niezależnie od ich konstrukcji prawnej lub dopuszczenia do obrotu na rynku regulowanym. Grupa ta obejmuje wszystkie prawa pochodne, które mają na celu zabezpieczenie ryzyka kredytowego.

Spółka podkreśla, iż zgodnie z utrwaloną linią interpretacyjną, poniesione koszty mogą pozostawać w bezpośrednim lub pośrednim związku z przychodami. Wynagrodzenie płacone w ramach transakcji CDS jest kosztem pośrednio związanym z przychodami (jest to w szczególności zabezpieczenie źródła przychodów Spółki w postaci opłat od pożyczek).

Jednak specyfika transakcji swap (w tym swap ryzyka kredytowego - CDS) polega na tym, iż w przeciwieństwie do transakcji opcyjnych, w kontraktach tych nie występują wydatki na nabycie instrumentu. Pod względem prawnym kontrakt swap można uznać za umowę nienazwaną, zobowiązującą oraz zawiązywaną na czas oznaczony. Przedmiotem umowy jest wymiana określonych płatności, która może wiązać się także w przypadku kontaktu rzeczywistego z fizycznym dostarczeniem instrumentu bazowego (np. przelewem wierzytelności). Wartość kontraktu swap oraz przede wszystkim wartość świadczeń stron tej umowy jest uzależniona od zmiany wartości określonego instrumentu bazowego. Ekonomicznym celem kontraktu swap jest zamiana pomiędzy stronami umowy ustalonych świadczeń, które są efektem różnych ryzyk. Strony umowy swap przenoszą pomiędzy sobą ryzyka (np. ryzyko kredytowe) Instrumentami pierwotnymi (bazowymi) kontraktów swap mogą być dowolne zmienne np. wierzytelności pożyczkowe. Strony kontraktu swap zawierają umowę, w celach zabezpieczających, tj. strona przejmuje ryzyko, które jest dla niej akceptowalne oraz oddaje inne ryzyko.

Zdaniem Wnioskodawcy w przypadku transakcji typu swap można mówić co najwyżej o "realizacji praw" z tych instrumentów, do których dochodzi w momencie dokonywania płatności między stronami. Gdyby, zatem w treści art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie było zwrotu odnoszącego się do "wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych", lecz przykładowo do "wydatków dokonywanych w związku z transakcjami instrumentów finansowych", to art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy CIT mógłby mieć w przedmiotowej sytuacji zastosowanie Jednakże ustawodawca posługuje się zwrotem "wydatków związanych z nabyciem instrumentów finansowych", wobec czego należy uznać, iż przepis ten nie ma zastosowania do Stałego Wynagrodzenia płaconego w ramach transakcji CDS.

Powyższy pogląd dotyczący ustalenia momentu ujmowania kosztu uzyskania przychodu w związku z Stałym Wynagrodzeniem płaconym w konsekwencji zawarcia transakcji CDS został potwierdzony m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 3 sierpnia 2015 r. nr ITPB3/4510-246/15-4/k.k.

Ponadto opinia, iż wynagrodzenie płacone w związku zawarciem umowy instrumentu pochodnego, jest kosztem innym niż bezpośrednio związany z przychodami została potwierdzona przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 12 grudnia 2012 r. sygn. akt II FSK 849/11 oraz z dnia 1 lutego 2011 r., sygn. akt II FSK 1725/09. Potwierdzają to również następujące interpretacje podatkowe:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 5 września 2008 r. nr IPPB3/423-832/08-2/MB,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 7 kwietnia 2015 r. nr IBPBI/2/4510-93/15/JD,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 7 kwietnia 2015 r. nr IBPBI/2/4510-18/15/SD.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, transakcja CDS jest zawierana w celu zabezpieczenia źródła przychodów, a wydatki związane z realizacją tych transakcji (Stałe Wynagrodzenie) nie stanowią wydatków na nabycie instrumentów pochodnych, tym samym nie należą one do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, iż Stałe Wynagrodzenie stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny na zasadach ogólnych tj. w dacie jego poniesienia tj. w dniu, na który koszt zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odnosząc się natomiast do przywołanych przez Wnioskodawcę we wniosku wyroków sądowych i interpretacji indywidualnych, zauważyć należy, że stanowią one rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osadzonych w określonych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa. W konsekwencji, nie mogą wpływać na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych rozstrzygnięć, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy jednakże stwierdzić, że zapadły one w indywidualnych sprawach osadzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Organy interpretacyjne natomiast - mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych - nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że - jak wskazano powyżej - nie stanowią materialnego prawa podatkowego. Niemniej jednak, dokonując przedmiotowej interpretacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tutejszy organ miał na względzie rozstrzygnięcia sądów oraz organów podatkowych, wydane w podobnych sprawach, w tym powołane przez Wnioskodawcę.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.