ITPB3/423-621/10/AM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 5 listopada 2010 r. (data wpływu 12 listopada 2010 r.), uzupełnionym pismem z dnia 13 stycznia 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie stosowania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 17 ust. 1 pkt 26 tej ustawy - jest prawidłowe.

W dniu 12 listopada 2010 r. złożono ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 13 stycznia 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie stosowania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 17 ust. 1 pkt 26 tej ustawy.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka, jako podmiot zarządzający portem morskim, korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych zapisanego w art. 17 ust. 1 pkt 26 tej ustawy. W ramach swojej działalności zawiera umowy, z których część indeksowana jest w walutach obcych, natomiast wszystkie koszty Spółka pokrywa w złotówkach. W konsekwencji Wnioskodawca jest narażony na ryzyko walutowe. W celu zabezpieczenia swojej pozycji walutowej Spółka zamierza wykorzystać następujące pochodne instrumenty finansowe:

* kontrakt forward na kurs walut,

* opcje walutowe.

Kontrakt forward zostałby zawarty pomiędzy Spółką i bankiem. Strony kontraktu określą kurs wymiany walut (USD/PLN), po którym nastąpi rozliczenie transakcji (dalej: kurs forward) w przyszłości. Jeżeli kurs rzeczywisty w dniu rozliczenia transakcji forward będzie wyższy od ustalonego kursu forward Spółka poniesie stratę na transakcji. Jeżeli kurs rzeczywisty w tym dniu będzie niższy niż kurs forward Spółka osiągnie zysk. Transakcja forward ma charakter nierzeczywisty - nie występuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego (waluty). W związku z zawarciem kontraktu forward Spółka nie ponosi również wydatków w postaci premii.

Umowa opcji walutowych zostałaby zawarta pomiędzy Spółką i bankiem. Wnioskodawca nabędzie opcje put płacąc na rzecz banku premię oraz wystawi opcje call otrzymując z tego tytułu premię od banku. Jako że obie umowy opcyjnie zawierane są jednocześnie jako elementy jednego produktu bankowego, faktyczny przepływ środków pieniężnych z tytułu premii opcyjnych pomiędzy bankiem a Spółką dotyczy ewentualnej różnicy pomiędzy kwotami ustalonych premii. Transakcja ma charakter nierzeczywisty.

Realnymi wydatkami przy operacjach na instrumentach finansowych przedstawionych powyżej byłyby ewentualne prowizje bankowe, różnice w rozliczeniu forwardów oraz saldo rozliczenia premii opcyjnej zapłaconej i otrzymanej (rozliczenie opcji put i call). Nie występuje natomiast rzeczywiste wydatkowanie środków odpowiadających wartości kontraktu.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dochody zarządzających portami morskimi są zwolnione z opodatkowania w takiej części, jaka jest przeznaczona na budowę, rozbudowę, modernizację infrastruktury portowej, prognozowanie, programowanie i planowanie rozwoju portu oraz pozyskiwanie nieruchomości na potrzeby rozwoju portu (dalej: cele portowe).

Zwolnieniu z podatku dochodowego od osób prawnych podlegają również dochody podmiotu zarządzającego portami, jeżeli są lokowane poprzez nabycie instrumentów finansowych (w tym lokowane poprzez nabycie kontraktów forward na kurs walut oraz opcji walutowych), pod warunkiem, że nabycie nastąpiło w ramach umowy o zarządzanie portfelem zawartej między tym podmiotem a firmą inwestycyjną lub funduszem inwestycyjnym (art. 17 ust. 1e pkt 2 ustawy). Dochody lokowane poprzez nabycie instrumentów finansowych są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, jeżeli ich późniejsze wydatkowanie będzie związane z celami portowymi (art. 17 ust. 1f ustawy). Z powyżej wskazanych przepisów wynika, iż dochody przeznaczone na nabycie instrumentów pochodnych mogą być zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych tylko wówczas, gdy ich nabycie dokonywane jest przez firmę inwestycyjną (lub fundusz inwestycyjny) działającą w imieniu podmiotu zarządzającego portem. Jeżeli natomiast nabycie instrumentów pochodnych jest dokonywane bezpośrednio przez podmiot zarządzający portem morskim, dochody tego podmiotu przeznaczone na nabycie instrumentów pochodnych nie są objęte zwolnieniem z podatku dochodowego od osób prawnych, niezależnie od ich późniejszego wydatkowania na cele portowe. W konsekwencji, dochód wydatkowany przez Spółkę na nabycie i rozliczenie kontraktu forward walutowy oraz opcji walutowych nie korzysta ze zwolnienia i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych na zasadach ogólnych. W związku z tym należy ustalić wysokość kwot "wydatkowanych" na nabycie omawianych instrumentów pochodnych.

Przy zawarciu kontraktu forward Spółka nie ponosi żadnych wydatków, gdyż zawarcie kontraktu tego typu jest co do zasady wolne od premii. W dacie rozliczenia kontraktu forward Spółka może ponieść stratę lub osiągnąć zysk. Ilość instrumentu bazowego pozostaje bez wpływu na wielkość straty/zysku, gdyż transakcja ma charakter nierzeczywisty. Jeżeli rzeczywisty kurs walut w dniu rozliczenia kontraktu forward będzie wyższy od kursu rozliczeniowego ustalonego przez strony w kontrakcie, Spółka poniesie stratę. W przypadku poniesienia straty na kontrakcie forward Wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz banku kwoty wynikającej z iloczynu instrumentu bazowego oraz różnicy pomiędzy wartością kursu rzeczywistego i kursu forward. Kwota dochodu Spółki wydatkowana na pokrycie straty na kontrakcie forward nie będzie podlegała zwolnieniu z podatku dochodowego od osób prawnych jako kwota dochodu wydatkowana na cele inne niż cele portowe. Dochód Spółki wydatkowany na pokrycie straty na transakcji forward byłby co do zasady opodatkowany 19% stawką. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy, jeżeli podatnicy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uprzednio zadeklarowali, że przeznaczą dochód na cele określone w tych przepisach i dochód ten wydatkowali na inne cele - podatek od tego dochodu, bez wezwania, wpłaca się do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano wydatku. W przypadku poniesienia straty na kontrakcie forward Spółka byłaby zobowiązana do wpłaty 19% podatku od dochodu wydatkowanego na pokrycie tej straty, w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu poniesienia tego wydatku. Niemniej jednak, sam wydatek - strata - poniesiona przez Spółkę z tytułu rozliczenia kontraktu forward będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, w momencie realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych, tj. w momencie rozliczenia transakcji (o ile strata z tych transakcji nie powiększa wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej podlegających amortyzacji). W ocenie Spółki, istnieją podstawy do uznania, iż koszt ten jest w całości bezpośrednio związany z "dochodem" wydatkowanym na rozliczenie transakcji forward. W takim razie strata zostałaby w całości rozliczona z kwotą dochodu do opodatkowania.

Jeżeli rzeczywisty kurs walut w dniu rozliczenia kontraktu forward będzie niższy od kursu forward, Spółka osiągnie zysk. W przypadku osiągnięcia zysku na kontrakcie forward bank wypłaci na rzecz Spółki kwotę wynikającą z iloczynu instrumentu bazowego oraz różnicy pomiędzy wartością kursu rzeczywistego i kursu forward. Zysk zrealizowany na transakcji forward stanowi dla Spółki przychód z działalności gospodarczej, gdyż celem zawarcia kontraktu forward było zabezpieczenie ryzyka walutowego związanego z działalnością Spółki. Kwestią sporną pozostaje jedynie data powstania przychodu z tytułu osiągnięcia zysku na kontrakcie forward. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, rozliczenie nierzeczywistego kontraktu forward należy utożsamiać ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych podmiot traci prawa do instrumentu pochodnego. W związku z powyższym założeniem należy uznać, iż zyski z rozliczenia kontraktów forward zalicza się do przychodów podatkowych zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tzn. w dacie realizacji (rozliczenia) kontraktu, nawet wówczas, gdy nie otrzymano jeszcze zapłaty. Odmienny pogląd wyrażają sądy administracyjne w swoich orzeczeniach. Zgodnie z nim przychód z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych powstaje w dniu otrzymania zapłaty zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy, gdyż przy transakcjach na instrumentach finansowych nie dochodzi do wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego ani do wykonania usługi. W ocenie Spółki, zaliczenie zysku osiągniętego na transakcji forward do przychodów podatkowych w dacie realizacji kontraktu forward (w praktyce moment rozliczenia transakcji i otrzymania zapłaty od banku będzie najprawdopodobniej zbieżny) nie rodzi konsekwencji podatkowych w postaci konieczności opodatkowania części dochodu podatkiem dochodowym od osób prawnych pod warunkiem przeznaczenia tego przychodu na cele portowe.

W celu zabezpieczenia ryzyka walutowego Spółka zamierza wykorzystać strategię opcyjną złożoną z dwóch opcji walutowych - opcji put oraz opcji call. Wnioskodawca dokona zakupu opcji put plącąc na rzecz banku premię. Jednocześnie Spółka wystawi opcje call otrzymując od banku premię. Gdyby premie zostały określone na tym samym poziomie strategia nie wiązałaby się z koniecznością zapłaty premii u żadnej ze stron - "strategia zerokosztowa". Zgodnie z przeważającym stanowiskiem Ministerstwa Finansów, w przypadku instrumentów "zerokosztowych" premie opcyjnie nie stanowią ani przychodu, ani kosztu podatkowego, gdyż żadna ze stron nie jest ani uprawniona do żądania premii, ani zobowiązana do jej zapłaty. Wynik uzyskany z tytułu realizacji instrumentu "zerokosztowego" jest rozliczany poprzez zapłatę różnicy z realizacji poszczególnych opcji wchodzących w skład strategii przez jedną ze stron transakcji. Data rozliczenia jest zatem jedynym momentem, w którym płatności z wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z tego instrumentu. W świetle powyższego stanowiska wydaje się uzasadniony pogląd, iż premia opcyjna z tytułu nabycia opcji jest kompensowana z premią opcyjną z tytułu wystawienia opcji, jeżeli instrumenty pochodne są zawierane na tę samą kwotę instrumentu bazowego i mają ten sam termin realizacji. Można zatem uznać, iż premia płacona przez Spółkę na rzecz banku z tytułu nabycia opcji put jest kompensowana z premią należną Spółce od banku z tytułu wystawienia opcji call. Zatem kosztem i faktycznym wydatkiem Spółki z tytułu premii opcyjnej będzie różnica pomiędzy premią płaconą na rzecz banku a premią otrzymywaną. Kwota dochodu wydatkowana na pokrycie różnicy między premiami nie podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jako kwota dochodu wydatkowana na cele inne niż cele portowe. Spółka byłaby zatem zobowiązana do zapłaty 19% podatku od kwoty dochodu wydatkowanego na zapłatę premii w części, w jakiej kwota premii do zapłaty przewyższa kwotę premii należnej od banku. Kwota faktycznie wydatkowana na zapłatę premii opcyjnej stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodu, jednakże dopiero w momencie realizacji praw z opcji walutowych, rezygnacji z realizacji praw z opcji walutowych lub w momencie zbycia tych praw (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy). W ocenie Spółki istnieją podstawy do uznania, iż koszt ten jest w całości bezpośrednio związany z "dochodem" wydatkowanym na zapłatę premii. Tym samym koszt ten zostałby w całości rozliczony z kwotą dochodu do opodatkowania.

W przypadku osiągnięcia straty na opcjach walutowych Spółka będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz banku określonej kwoty wynikającej z rozliczenia opcji. Ilość instrumentu bazowego pozostaje bez wpływu na wielkość straty, gdyż transakcja ma charakter nierzeczywisty. Rozliczenie samej straty nastąpi w sposób analogiczny do rozliczenia kontraktu forward. Z kolei zysk osiągnięty z tytułu rozliczenia opcji walutowych stanowi dla Spółki przychód podatkowy. Rozliczenie zysku dla celów podatkowych nastąpi w sposób analogiczny do rozliczenia kontraktu forward.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - dalej: ustawa - wolne od podatku są dochody podmiotów zarządzających portami lub przystaniami morskimi w części przeznaczonej na budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury portowej oraz na realizację zadań określonych w art. 7 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 44 i Nr 121, poz. 770 oraz z 1999 r. Nr 62, poz. 685).

Stosownie do ust. 1a art. 17 ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy:

1a) dochodów uzyskanych z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k,

Natomiast z dyspozycji art. 17 ust. 1b ustawy wynika, iż zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 5a.

Jednocześnie wskazać wypada, iż w myśl art. 17 ust. 1e ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie stosuje się również w przypadku lokowania dochodów poprzez nabycie:

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1e, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczany i wydatkowany, bez względu na termin, na cele określone w ust. 1 (art. 17 ust. 1f ustawy).

W kontekście powyższych regulacji ustawowych należy potwierdzić pogląd Wnioskodawcy, iż dochód wydatkowany przez Spółkę na nabycie i rozliczenie kontraktu forward walutowy oraz opcji walutowych zawartych w celu zabezpieczenia ryzyka walutowego, nie korzysta ze zwolnienia i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

W przypadku podatników, którzy uprzednio zadeklarowali, że przeznaczą dochód na cele określone w tych przepisach i dochód ten wydatkowali na inne cele albo na cele określone w tych przepisach, ale po terminie w nich określonym - podatek od tego dochodu, bez wezwania, wpłaca się do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano wydatku lub w którym upłynął termin do dokonania wydatku; przepis ten stosuje się również do dochodów za lata poprzedzające rok podatkowy, zadeklarowanych i niewydatkowanych w tych latach na cele określone w art. 17 ust. 1b (...) - art. 25 ust. 4 ustawy.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie oceny stanowiska Spółki w odniesieniu do powiązanych z nim pytań, wpisanych w nakreślone wnioskiem zdarzenie przyszłe. Ocena ta nie przesądza natomiast o prawidłowości poglądu w kwestii ujmowania w rachunku podatkowym wyników finansowych rozliczonych transakcji na instrumentach pochodnych oraz zasad rozliczania dochodu zwolnionego w kontekście jego powiązania z negatywnymi efektami finansowymi z tychże transakcji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.