ITPB3/423-471/09/DK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 26 sierpnia 2009 r. (data wpływu 28 sierpnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 tejże ustawy w związku z transakcjami dokonywanymi na podstawie umowy cash-poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 28 sierpnia 2009 r. do tut. organu wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 tejże ustawy w związku z transakcjami dokonywanymi na podstawie umowy cash-poolingu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka planuje przystąpić do w pełni zautomatyzowanego systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową, oferowanego w ramach grupy kapitałowej, do której należy Spółka, a zorganizowanego przez "M". "M" jak już wskazuje nazwa tego podmiotu, prowadzi szeroko rozumianą działalność finansową we własnym imieniu i na własny rachunek.

Przystąpienie do wspomnianego systemu zarządzania płynnością nastąpi na skutek zawarcia nienazwanej umowy typu cash-pooling, której celem jest polepszenie płynności finansowej spółek w prowadzonej działalności gospodarczej, jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego.

Zasadniczym elementem przedmiotowej umowy jest wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem spółek-uczestników biorących udział w procesie, w taki sposób, aby kwota odsetek płaconych z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby dochody uzyskiwane przez spółki z posiadanych przez nie nadwyżek finansowych były wyższe od standardowego oprocentowania depozytów bankowych i innych standardowych bezpiecznych instrumentów finansowych. Celem umowy o zarządzanie płynnością finansową jest zatem takie wykorzystanie istniejących różnic w oprocentowaniu sald dodatnich oraz sald ujemnych na rachunkach uczestników systemu oraz efektu skali, aby podmioty z zaangażowanej grupy czerpały z tego maksymalne korzyści. Dodatkowo, Spółka oraz pozostali uczestnicy planowanego systemu cash-pooling pragną dokonywać innych transakcji z wykorzystaniem środków zaangażowanych w system zarządzania płynnością.

W ramach omawianego systemu zarządzania płynnością finansową wyznaczony zostanie reprezentant podmiotów uczestniczących w tymże systemie - wspomniana powyżej spółka "M" - Agent należy do grupy kapitałowej Spółki, niemniej, nie jest podmiotem kwalifikowanym w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Co do zasady, system zarządzania płynnością finansową, w którym uczestniczyć będzie Spółka, będzie odbywać się w oparciu o rachunki prowadzone dla jego uczestników w EURO przez wytypowane banki. Opcjonalnie, Spółka może uczestniczyć równolegle w systemach zarządzania płynnością opierających się przykładowo na koronie szwedzkiej oraz koronie czeskiej lub innych walutach.

Podając przykład sytemu zarządzania płynnością w EUR, w celu implementacji tego systemu każdy z uczestników systemu cash-pooling będzie utrzymywał rachunek walutowy w EUR przeznaczony do obsługi wszystkich operacji przychodzących i wychodzących w tejże walucie. Wszystkie rachunki uczestniczące w strukturze cash-pooling będą znajdowały się poza Polską. Spółka posiadać będzie przedmiotowy rachunek obsługujący wszystkie operacje przychodzące i wychodzące w EUR w Bank S.A. w Wiedniu. Jednocześnie, na rzecz Agenta utworzony zostanie w Bank S.A. w Londynie specjalny docelowy rachunek w EUR, w którym będą konsolidowane i rozliczane środki finansowe z rachunku Spółki oraz rachunków pozostałych spółek z grupy kapitałowej "M" uczestniczących w systemie cash-pooling w EUR. Agent będzie zarówno prawnym, jak i ekonomicznym właścicielem powyższego skonsolidowanego rachunku bankowego.

Rola wspomnianych powyżej Bank S.A. w Wiedniu i Bank S.A. w Londynie, jak również pozostałych banków obsługujących rachunki uczestników systemu zarządzania płynnością w funkcjonowaniu przedmiotowego systemu będzie ograniczona do założenia i utrzymywania rachunków oraz wykonywania przelewów pieniężnych związanych z tym systemem. Banki wynagradzane będą jedynie za przedmiotowe usługi, w szczególności w oparciu o zryczałtowaną miesięczną opłatę, niezależną od liczby i wartości transferów pomiędzy rachunkami uczestników systemu cash-pooling.

Wszelkie pozostałe obowiązki, tj. obowiązki związane z monitorowaniem sald na rachunkach uczestników systemu zarządzania płynnością, kalkulacją wysokości transferów dokonywanych pomiędzy tymi rachunkami, kalkulacją należnego wynagrodzenia, jak również wszelkie obowiązki dokumentacyjno - informacyjne spoczywać będą na Agencie. Przy czym wszelkie przedmiotowe czynności wykonywane przez Agenta będą co do zasady, w pełni zautomatyzowane i wykonywane elektronicznie.

Praktyczne funkcjonowanie systemu zarządzania płynnością do którego planuje przystąpić Spółka, polega na tym, iż na koniec każdego dnia roboczego wszystkie salda dodatnie na rachunkach uczestników systemu zarządzania płynnością będą przenoszone na rachunek konsolidacyjny Agenta. Następnie, na bazie stałego zlecenia Agenta, bank będzie dokonywał przelewu określonej kwoty środków pieniężnych niezbędnych do uregulowania sald ujemnych posiadaczy rachunków uczestniczących w systemie zarządzania płynnością finansową. W zależności od wysokości przedmiotowych nadwyżek oraz niedoborów, a w konsekwencji od wysokości przelewanych środków pieniężnych, podczas realizacji przelewów dokonywane będzie wyzerowanie sald posiadaczy rachunków lub zmniejszenie ich proporcjonalnie w zależności od dostępnych na koncie Agenta środków.

Saldo pozostałe na rachunku konsolidacyjnym Agenta po dokonaniu przelewu środków pieniężnych na pokrycie ujemnych sald uczestników systemu cash-pooling stanowić będzie podstawę do wyliczenia i zapłaty odsetek należnych poszczególnym uczestnikom systemu. Wysokość odsetek kalkulowana będzie przez Agenta na koniec każdego miesiąca na podstawie wysokości sald dodatnich/ujemnych, występujących każdego dnia na rachunku Spółki oraz na rachunkach pozostałych uczestników systemu zarządzania płynnością a także w oparciu o określoną stawkę, tj. dla systemu cash-pooling w EUR - EONIA - Euro Overnight lndex Average. Dodatkowo, kalkulacja odsetek będzie uwzględniała każdorazowe zmiany sald na rachunkach uczestników systemu zarządzania płynnością oraz możliwe transfery wnikające z wzajemnych potrąceń należności przez podmioty uczestniczące w systemie zarządzania płynnością.

Na podstawie umowy o system cash-pooling Agent będzie również uprawniony do zawierania transakcji zabezpieczających przed ryzykiem, tj. w szczególności transakcji swap, transakcji na instrumentach pochodnych i innych transakcji z wykorzystaniem środków zgromadzonych na rachunku konsolidacyjnym. Przy czym Agent będzie uprawniony do podejmowania decyzji w sprawie zawarcia przedmiotowych transakcji bez uprzedniej zgody Spółki i innych uczestników systemu zarządzania płynnością co do wykorzystania pozyskanych z ich rachunków indywidualnych i przekazanych na rachunek konsolidacyjny środków pieniężnych. Ponadto, Agent pozostanie jedynym beneficjentem ewentualnego zysku z takich transakcji, bez obowiązku alokacji i dalszego transferu wpływów z tych inwestycji do Spółki i pozostałych uczestników systemu cash-pooling.

Za świadczone w ramach usługi zarządzania płynnością finansową Agent będzie pobierał miesięczne wynagrodzenie w wysokości różnicy pomiędzy oprocentowaniem pobieranym od uczestników systemu posiadających salda ujemne oraz oprocentowaniem wypłacanym uczestnikom systemu posiadającym salda dodatnie. Jak wskazano powyżej, Agent będzie również wyłącznym beneficjentem ewentualnych zysków z transakcji przeprowadzanych przy użyciu środków zgromadzonych na rachunku konsolidacyjnym. Nie przewiduje się wynagrodzenia dla Agenta w innej postaci, w szczególności w formie stałej kwoty niezależnej od transferów odbywających się w ramach systemu zarządzania płynnością. W konsekwencji, wynagrodzenie Agenta będzie w pełni zależne od wysokości kwot zgromadzonych w systemie zarządzania płynnością.

W związku z powyższym, zadano następujące pytanie.

Czy do przedstawionego zdarzenia przyszłego znajdą zastosowanie przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 w związku z art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji w odniesieniu do odsetek płaconych przez Spółkę na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową.

W ocenie Spółki przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczące niedostatecznej kapitalizacji nie znajdą zastosowania do dokonywanych przez nią płatności odsetkowych wynikających z umowy o zarządzanie płynnością finansową.

Przepisy ww. ustawy implementują do polskiego systemu instytucję tzw. niedostatecznej kapitalizacji, ograniczającą możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od pożyczek udzielanych podatnikowi przez kwalifikowane podmioty powiązane, o ile takie odsetki przekraczają wartości wskazane w przepisach tejże ustawy.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 powołanej ustawy, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez jej udziałowca posiadającego nie mniej niż 25% udziałów tej spółki albo udziałowców posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek <...>.

W myśl natomiast art. 16 ust. 1 pkt 61 wskazanej ustawy do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek od pożyczek udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec posiada nie mniej niż po 25% udziałów, a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec udziałowców tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców oraz wobec spółki udzielającej pożyczki osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek <...>.

Jednocześnie, jak stanowi art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

W pierwszej kolejności Spółka pragnie wskazać, iż podmioty, które będą uczestniczyć w umowie zarządzania płynnością finansową, nie będą zawierały ze sobą umów pożyczki, o których mowa w art. 16 ust. 7b powołanej ustawy.

W konsekwencji, zdaniem Spółki do płatności odsetkowych wynikających z umowy cash-pooling nie mogą znaleźć zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ww. ustawy wskazujące na ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek w związku z udzieleniem pożyczki przez udziałowca.

Istotą umowy typu cash-pooling jest pokrywanie sald ujemnych na poszczególnych rachunkach objętych umową ze środków zgromadzonych na rachunkach uczestników systemu, wykazujących saldo dodatnie. Transfery środków pieniężnych dokonywane będą pomiędzy rachunkami poszczególnych spółek oraz rachunkiem docelowym automatycznie. W konsekwencji, uczestnicy systemu nie będą składać dyspozycji wykonania transferów i nie będą wiedzieć, czyje środki w danym wypadku są wykorzystywane.

Uczestnicy nie będą zatem wobec siebie stronami stosunków zobowiązaniowych, których przedmiotem byłoby przeniesienie na własność biorącego określonej ilości pieniędzy oraz zwrot tej samej ilości pieniędzy, a o których mowa w przytoczonym powyżej art. 16 ust. 7b wskazanej ustawy.

Wszystkie płatności w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową które będą dokonywane przez uczestników systemu zarządzania płynnością finansową, będą następować za pośrednictwem Agenta przy wykorzystaniu wsparcia banku dostarczających infrastrukturę w postaci rachunków Spółki i innych uczestników systemu oraz rachunku konsolidacyjnego Agenta.

W efekcie, jedynie Agent będzie w stanie wskazać, iż transfer środków pieniężnych w obrębie grupy rachunków jest konieczny, a także tylko Agent będzie mógł określić wysokość transferowanych środków pieniężnych, konieczną do zoptymalizowania wysokości płaconych przez uczestników systemu zarządzania płynnością finansową odsetek. Agent będzie pośredniczył w wykonaniu każdej transakcji, która będzie realizowana w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową i to Agent będzie dokonywać rozdysponowania środków pieniężnych w obrębie całej struktury pomiędzy poszczególnymi uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową w sytuacjach zaistnienia nadwyżek lub niedoborów na rachunkach poszczególnych uczestników systemu.

W konsekwencji, przed dokonaniem każdorazowego transferu środków pieniężnych nie będzie wymagana zgoda posiadacza rachunku z dodatnim saldem na przelanie ściśle określonej ilości środków pieniężnych na rachunek Agenta, a następnie z rachunku konsolidacyjnego Agenta na pokrycie sald ujemnych na rachunkach uczestnika systemu.

Pozostając w systemie zarządzania płynnością finansową ani Spółka, ani żaden inny z uczestników systemu cash-pooling nie będzie mógł przeciwstawić się wykorzystywaniu nadwyżek środków pieniężnych w celu minimalizowania obciążeń pozostałych podmiotów z grupy kapitałowej Spółki uczestniczących w systemie zarządzania płynnością W świetle powyższego, Spółka pragnie zauważyć, iż podmiotem dokonującym operacji przeksięgowań i odpowiedzialnym za cash-pooling będzie każdorazowo Agent.

Oznacza to, że Spółka oraz pozostali uczestnicy systemu zarządzania płynnością należący do grupy kapitałowej, faktycznie nie prowadzą pomiędzy sobą żadnych transakcji. W konsekwencji, w ocenie Spółki, w ramach usługi zarządzania płynnością finansową nie będzie można w ogóle mówić o pożyczkach udzielonych spółce przez jej udziałowca.

Dodatkowo, Spółka pragnie wskazać, iż podstawą kalkulowania odsetek dla celów rozliczenia odsetek z tytułu wszystkich transakcji przeprowadzonych w odniesieniu do uczestników systemu zarządzania płynnością finansową będzie wysokość wykazywanego ujemnego lub dodatniego salda posiadacza rachunku. Wysokość odsetek kalkulowana będzie przez Agenta na koniec każdego miesiąca na podstawie wysokości sald dodatnich/ujemnych, występujących każdego dnia na rachunku Spółki oraz na rachunkach pozostałych uczestników systemu zarządzania płynnością a także w oparciu o określoną stawkę, tj. dla systemu cash-pooling w EUR - EONIA -Euro Overnight lndex Average. W konsekwencji, w systemie zarządzania płynnością finansową brak będzie płatności stanowiących płatności odsetkowe, o których mowa w przepisach dotyczących niedostatecznej kapitalizacji.

Ponadto, jedynym podmiotem dokonującym lub otrzymującym bezpośrednio płatności odsetek z tytułu pożyczek, o których mowa w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych będzie Agent. Agent z kolei nie jest podmiotem kwalifikowanym w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 cytowanej ustawy. W konsekwencji udzielane przez niego w rachunku bieżącym finansowanie nie podlegają przepisom o niedostatecznej kapitalizacji.

Dodatkowo, Spółka pragnie również wskazać, iż przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ww. ustawy nie znajdą zastosowania w przedmiotowej sytuacji również z uwagi na brak możliwości zrealizowania wskazanej w tych przepisach przesłanki dotyczącej przekroczenia przez wartość zadłużenia podmiotu dokonującego płatności odsetkowych, na dzień zapłaty, wobec podmiotów powiązanych, trzykrotności wysokości kapitału zakładowego.

W momencie rozliczania przez Agenta płatności odsetkowych na koniec każdego miesiąca pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową brak będzie zadłużenia, od którego powinny być kalkulowane odsetki. W opinii Spółki, brak możliwości wskazania na dzień zapłaty odsetek zadłużenia, od którego miałyby być liczone ewentualne odsetki, będzie uniemożliwiał stosowanie przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do rozliczeń w ramach systemu zarządzania płynnością finansową. Okoliczność ta w opinii Spółki pozostaje w związku z twierdzeniem, iż intencją ustawodawcy nie było objęcie rozliczeń typu cash-pooling przepisami o niedostatecznej kapitalizacji. Spółka chciałaby wskazać, iż argument ten również zyskał w przeszłości akceptację organów podatkowych. W tym zakresie Spółka pragnie zwrócić uwagę na postanowienia Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 8 listopada 2006 r. i z dnia 15 kwietnia 2005 r. oraz Naczelnika Małopolskiego Urzędu Skarbowego z dnia 12 grudnia 2006 r.

O braku konieczności stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do umowy o zarządzaniu płynnością finansową decyduje również wykładnia celowościowa przepisów zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Spółki przedstawione powyżej ograniczenia mają na celu zapobieżenie nadmiernemu finansowaniu działalności spółek kapitałowych przez ich właścicieli inaczej niż poprzez neutralne podatkowo kapitały własne, co może skutkować obniżeniem podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Finansowanie takie ma charakter trwałego przekazywania przez jeden z podmiotów środków pieniężnych do dyspozycji innego podmiotu i skutkuje "brakiem korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego a wielkością prowadzonej przez podmiot działalności <...> z drugiej zaś strony częstokroć skutkuje możliwością uchylenia się od opodatkowania w Polsce".

W opinii Spółki, w przypadku zaoferowania usługi zarządzania płynnością finansową, suma płatności odsetkowych wykazywanych przez grupę spółek uczestniczących w systemie będzie znacznie niższa, co w konsekwencji nie powinno wpływać ani na obniżenie podstawy ich opodatkowania, ani skutkować naruszeniem interesów fiskalnych Skarbu Państwa, które legły u podstaw wprowadzenia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Jednocześnie, z uwagi na krótkotrwały charakter transferów, które będą dokonywane w ramach umowy zarządzania płynnością finansową, z całą pewnością nie będzie dochodziło do zaburzenia korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego Spółki a wielkością prowadzonej przez nią działalności.

Dodatkowo, Spółka pragnie wskazać, iż celem rozliczeń przeprowadzanych w ramach systemu zarządzania płynnością finansową będzie przede wszystkim zmniejszenie obciążenia płatnościami odsetkowymi całej grupy kapitałowej, nie zaś faktyczne korzystanie z transferowanych środków pieniężnych przez Spółkę lub innych uczestników systemu. Stąd, przedmiotowe rozliczenia nie powinny być traktowane jak pożyczki dla celów przepisów o niedostatecznej kapitalizacji z uwagi na ich ekonomiczny cel odmienny od celu pożyczek w rozumieniu przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że w odniesieniu do odsetek, które będą płacone przez nią na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową w przypadku wystąpienia w danym miesiącu ujemnych sald dziennych na jej rachunku, nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania przedmiotowej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu; ul. Św. Jakuba 20; 87-100 Toruń.