ITPB2/4514-46/15/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku złożonym w dniu 14 kwietnia 2015 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia weksla na podstawie indosu - jest prawidłowe.

W dniu 14 kwietnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia weksla na podstawie indosu.

We wniosku tym przedstawione zostało następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca chce nabyć weksel własny od jego Remitenta, osoby fizycznej. Weksel ten jest zupełny od chwili wystawienia, ma charakter abstrakcyjny, jest jedynym i samodzielnym nośnikiem zobowiązania do zapłaty na rzecz Remitenta oznaczonej w nim kwoty. Remitent ma zamiar przenieść ten papier wartościowy na Wnioskodawcę za pomocą indosu w rozumieniu art. 921⁹ § 2 Kodeksu cywilnego. Remitent chce indosować weksel przy użyciu klauzuli: "ustępuję na rzecz spółki E. Sp. z o.o. za kwotę (kwota w złotych) w G., z dniem (data indosowania) (podpis indosanta)".

Z uwagi na fakt, że indos będzie czynnością prawna odpłatną, w treści samego indosu strony określą ekwiwalent pieniężny należny indosantowi od indosatariusza (Wnioskodawcy). Istotę prawną tej kwoty można zrównać z ceną emisji weksla, której może żądać od remitenta wystawca weksla zupełnego w zamian za przysporzenie, jakim jest nabycie papieru wartościowego obligującego wystawcę do zapłaty określonej sumy. W tym wypadku, w zamian za nabycie weksla, a więc przysporzenie majątkowe po stronie indosatariusza (Wnioskodawcy), indosantowi (Remitentowi) należeć się będzie kwota umówiona przez strony i określona w treści samego indosu. Indos nie będzie zawierał innych elementów fakultatywnych, nie wiążą się z nim także żadne poboczne stosunki prawne.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy po stronie Wnioskodawcy z tytułu nabycia weksla na podstawie opisanego indosu powstanie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, ustawodawca w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych posłużył się konstrukcją enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu. W doktrynie prawa podatkowego podkreśla się, że art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, regulujący przedmiot opodatkowania tym podatkiem jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że tylko czynności cywilnoprawne expressis verbis wymienione w tym artykule i tylko w takim zakresie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawca wskazuje, że stanowisko doktryny znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych (np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 października 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 2215/06) oraz w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe (np. w piśmie Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego z dnia 24 września 2007 r., sygn. ZP/436-29/3/07, piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów z dnia 26 kwietnia 2005 r., sygn. us.38/436/RM/ART14A/61/p.c.c./2/2005, piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. ITPB2/436-98/08/TJ oraz z dnia 12 sierpnia 2008 r., sygn. ITPB2/436-72/08/TJ). Ponadto, w ocenie Wnioskodawcy, należy podkreślić, że powszechnie akceptowany jest pogląd, zgodnie z którym czynność cywilnoprawna spoza katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, nawet jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. ITPB2/436-98/0/TJ).

Wnioskodawca wskazuje, na gruncie przedmiotowego stanu faktycznego, że indos o charakterze odpłatnym wywołuje skutki podobne do umowy cesji (sprzedaży) wierzytelności wekslowej, jednakże z całą pewnością nie jest to sprzedaż prawa majątkowego, lecz odrębna czynność cywilnoprawna zdefiniowana w systemie prawa cywilnego (art. 9219 § 2 Kodeksu cywilnego). Skoro zatem, zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zakres przedmiotowy opodatkowania nie obejmuje czynności indosowania weksla, na gruncie opisanego stanu faktycznego nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626) podatkowi temu podlegają:

Zawarty w zacytowanym przepisie katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Pamiętać przy tym należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Ponieważ ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje czynności prawnych objętych opodatkowaniem, przy ich interpretacji odwołać się należy do znaczenia nadanego im w przepisach prawa cywilnego. Wskazać jednak należy, że użycie przez ustawodawcę podatkowego pojęcia prawnego z innej gałęzi prawa musi powodować ten skutek, że pojęcie to i związany z nim całokształt regulacji prawnych powinny być interpretowane z wykorzystaniem zasad wykładni właściwych dla prawa podatkowego. Konsekwencją powyższego jest fakt, że bez względu na dominujące dyrektywy wykładni gałęzi prawa, z którego pochodzi owo swoiste pojęcie, w procesie wykładni tego pojęcia dla potrzeb podatkowych należy stosować przede wszystkim dyrektywy wykładni językowej.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca chce nabyć weksel własny od jego Remitenta, osoby fizycznej. Weksel ten jest zupełny od chwili wystawienia, ma charakter abstrakcyjny, jest jedynym i samodzielnym nośnikiem zobowiązania do zapłaty na rzecz Remitenta oznaczonej w nim kwoty. Remitent ma zamiar przenieść ten papier wartościowy na Wnioskodawcę za pomocą indosu w rozumieniu art. 9219 § 2 Kodeksu cywilnego. Z uwagi na fakt, że indos będzie czynnością prawna odpłatną, w treści samego indosu strony określą ekwiwalent pieniężny należny indosantowi od indosatariusza (Wnioskodawcy). Indos nie będzie zawierał innych elementów fakultatywnych, nie wiążą się z nim także żadne poboczne stosunki prawne.

W związku z powyższym opisem wskazać należy, że zgodnie z art. 9219 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inną osobę.

Jak natomiast wynika z art. 11 zd. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.) każdy weksel można przenieść przez indos, chociażby nie był wystawiony wyraźnie na zlecenie.

W literaturze podkreśla się, że uregulowany w zacytowanych przepisach indos jest podstawową formą przenoszenia praw z weksla. Jest on pisemnym oświadczeniem w zasadzie na odwrotnej stronie weksla podpisanym przez zbywającego prawa wekslowe. Indos należy do tych instytucji prawa wekslowego, w których może mieć zastosowanie konstrukcja umowy. Jest on czynnością wekslową, która wywołuje złożone skutki prawne, bowiem w jego rezultacie następuje jednocześnie przeniesienie praw wekslowych i zaciągnięcie zobowiązania wekslowego, przez przenoszącego prawa wekslowe.

Z powyższego wynika, że indos stanowi samodzielną podstawę do przeniesienia praw z weksla. Z uwagi na zamknięty charakter katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych stwierdzić należy, że nabycie na jego podstawie praw z weksla nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Indos nie został bowiem wymieniony wprost w tym katalogu. Ponadto, pomimo tego, że wywołuje on skutki zbliżone do czynności w nim wymienionych, ze względu na wskazane cechy charakterystyczne wyróżniające tą instytucję, nie można go utożsamiać np. z umową sprzedaży (nawet w sytuacji, gdy - tak jak w niniejszej sprawie - wiąże się z nim obowiązek zapłaty stosownego ekwiwalentu pieniężnego).

W konsekwencji stwierdzić należy, że w opisanej sytuacji, wobec Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.