ITPB2/4514-16/15/TJ - PCC w zakresie opodatkowania cesji wierzytelności

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 9 lutego 2015 r. (data wpływu 25 lutego 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania cesji wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 25 lutego 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania cesji wierzytelności.

We wniosku tym przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Wnioskodawca wystąpił do firmy "Z" z roszczeniem. Roszczenie to według firmy "Z" jest niesłuszne. Wnioskodawca zamierza złożyć pozew do sądu przeciwko firmie "Z". Jednocześnie Wnioskodawca jest zobowiązany płacić alimenty na rzecz swoich małoletnich dzieci. Alimenty te nie są regulowane terminowo i na chwilę obecną występuje zaległość.

W celu rozliczenia zaległych alimentów, Wnioskodawca i Jego małżonka (osoba uprawniona do odbioru świadczeń alimentacyjnych) - pomiędzy którymi jest ustanowiona rozdzielność majątkowa - chcą zawrzeć umowę przelewu wierzytelności. W oparciu o tę umowę Wnioskodawca (cedent) przeleje na małżonkę (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą od firmy "Z". W przypadku pozytywnego dla Wnioskodawcy rozstrzygnięcia przed sądem firma "Z" dokona na podstawie tej umowy na rzecz małżonki Wnioskodawcy zapłaty wymagalnej kwoty. Umowa przelewu wierzytelności będzie bezpłatna tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniesie dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy umowa przelewu wierzytelności w oparciu o przedstawiony stan faktyczny podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które zostały wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626). Jest to zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych objętych tym podatkiem. Wnioskodawca uważa, iż czynność cywilnoprawna przelewu wierzytelności w ogóle nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 ww. ustawy, nie podlega więc opodatkowaniu tym podatkiem. Umowa cesji wierzytelności uregulowana jest w art. 509 Kodeksu cywilnego, zgodnie z brzmieniem którego wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W opisanym stanie faktycznym Wnioskodawca - cedent - skorzystał z rozwiązania jakie daje mu prawo cywilne i przeniósł na swojego wierzyciela (małżonkę) przysługującą mu wierzytelność od firmy "Z". Zachowanie takie statuuje bezpośrednio Kodeks cywilny.

Zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotowa cesja wierzytelności nie spełnia znamion umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy, wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawca nawiązuje do art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i rzecz tę wydać. Kupujący zobowiązuje się natomiast do odebrania rzeczy i zapłacenia ceny, czyli oznaczonej kwoty pieniężnej. Przez umowę zamiany, zgodnie z art. 603 Kodeksu cywilnego, każda ze stron umowy zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.

Wnioskodawca jest zdania, że w przypadku gdyby umowa cesji przybrała postać umowy sprzedaży, zamiany lub darowizny to podlegałaby podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jako, że tego typu umowy wymienione są w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przyszła zawarta przez strony umowa przelewu wierzytelności nie przybierze formy żadnej ze wskazanych powyżej umów, ponadto byłaby bezpłatna, tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosłaby dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń.

Wnioskodawca uważa, iż cesja (przeniesienie) wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu a za taki należy uznać alimenty, które Wnioskodawca jest zobowiązany płacić na swoje małoletnie dzieci jest konstrukcją prawną dokonywaną na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego. Skutkiem dokonanej przez cedenta cesji będzie zwolnienie cedenta, za zgodą cesjonariusza, z jego długu wobec cesjonariusza, poprzez spełnienie innego świadczenia tj. dokonanie cesji (przelewu) wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu. Tego typu forma przekazania prawa majątkowego stanowi swoistego rodzaju formę rozliczenia, zastosowaną wyłącznie w celu zwolnienia się Wnioskodawcy dłużnika - cedenta z długu wobec małżonki (cesjonariusza). Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym, przesłanką dokonania przedmiotowego przelewu wierzytelności będzie wyłącznie zwolnienie Wnioskodawcy dłużnika z długu jakim są zaległe alimenty - przelew wierzytelności stanowi spłatę bezspornego długu. Cesja wierzytelności spowoduje wygaśnięcie zaległych zobowiązań.

W związku z powyższym Wnioskodawca uważa, że umowa cesji (przelewu) wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, gdyż dotyczy czynności niewymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626) podatkowi temu podlegają:

Zawarty w zacytowanym przepisie katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Pamiętać przy tym należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zamierza przekazać swojej żonie w drodze umowy cesji wierzytelność, jaka przysługuje Mu od firmy "Z". Umowa ta zawarta zostanie w celu wykonania obowiązku alimentacyjnego względem dzieci Wnioskodawcy, który to obowiązek nie jest regulowany terminowo, przez co w tym zakresie na chwilę obecną wystąpiła zaległość.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, stosownie do art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z zacytowanego przepisu wynika, że przelew wierzytelności (cesja) jest umową, na mocy której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem cesji - spośród elementów strony wierzycielskiej stosunku obligacyjnego - mogą być przede wszystkim wierzytelności. Wierzyciel może rozporządzić bądź całą wierzytelnością, bądź jedynie jej częścią.

W myśl natomiast art. 510 § 1 ww. ustawy umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Analiza zacytowanych przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz Kodeksu cywilnego wskazuje, że co do zasady umowa cesji nie stanowi czynności cywilnoprawnej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie została ona bowiem wymieniona w art. 1 ustawy, zawierającym - jak wskazano wyżej - katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Niemniej jednak może ona przybrać postać jednej z czynności wymienionych w katalogu czynności opodatkowanych, takich jak umowa sprzedaży, zamiany lub darowizny. Tylko więc w takiej sytuacji nabycie prawa majątkowego na podstawie umowy cesji podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec wskazanej przez Wnioskodawcę przyczyny dokonania cesji wierzytelności wyjaśnić również należy, że zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.

W świetle przedstawionych wyjaśnień stwierdzić należy, że opisana we wniosku umowa cesji wierzytelności przysługujących Wnioskodawcy od firmy "Z", w celu wykonania ciążącego na Wnioskodawcy obowiązku alimentacyjnego, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynność ta nie nosi bowiem znamion żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawierającym - jak wskazano wyżej - zamknięty katalog czynności powodujących powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, a wręcz uznana być może za czynność zwolnienia się z długu, o której mowa w art. 453 Kodeksu cywilnego, również nie mieszczącą się w tym katalogu.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.