ITPB2/4511-825/15/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 19 sierpnia 2015 r. (data wpływu 24 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia własności nieruchomości w zamian za dożywotnią rentę - jest prawidłowe.

W dniu 24 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia własności nieruchomości w zamian za dożywotnią rentę.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 1 marca 1982 r. Wnioskodawca, będąc w związku małżeńskim, nabył do majątku wspólnego, na podstawie umowy sprzedaży, lokal mieszkalny o powierzchni 37,46 m^2. Następnie, w dniu 5 grudnia 1985 r. sąd rozwiązał związek małżeński Wnioskodawcy przez rozwód. W dniu 22 lutego 2011 r., na mocy postanowienia Sądu o podział majątku wspólnego Wnioskodawca stał się jedynym właścicielem ww. lokalu (będąc stanu wolnego), który wchodził wcześniej do majątku wspólnego. Sąd przyznał Wnioskodawcy prawo własności w całości, bez obowiązku spłaty. Ze względu na to, że Wnioskodawca jest osobą bardzo schorowaną i niepełnosprawną oraz wymaga całodobowej opieki, potrzebuje pieniędzy na lekarstwa i opłacanie opiekunki. Dlatego też w dniu 31 marca 2015 r. Wnioskodawca zawarł umowę renty odpłatnej z Funduszem Hipotecznym, na mocy której przeniósł własność lokalu mieszkalnego na Fundusz Hipoteczny, w zamian za dożywotnie świadczenie pieniężne w kwocie 405 zł, wypłacane co miesiąc oraz jednorazową wypłatę na pokrycie kosztów leczenia, w wysokości 25 000 zł. Ponadto Wnioskodawca jest uprawniony do dożywotniego korzystania z tego lokalu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy przy zbyciu nieruchomości na zasadzie dożywotniej renty, przed upływem 5 lat od daty nabycia, na Wnioskodawcy ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wnioskodawca uważa, że nie powinien płacić podatku dochodowego, pomimo iż jest to odpłatne zbycie nieruchomości, gdyż nie można oszacować przychodu, od którego nalicza się wysokość podatku. Wnioskodawca wskazuje, że nikt nie jest w stanie określić jak długo będzie żył, a więc również nikt nie jest w stanie podać kwoty jaką Wnioskodawca otrzyma za zbycie nieruchomości. Nie można zatem uznać za przychód 1/2 wartości rynkowej nieruchomości, gdyż po podpisaniu umowy i nawet dożyciu statystycznego wieku, Wnioskodawca nie otrzyma nawet połowy wartości nieruchomości w gotówce. Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca wskazuje uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 listopada 2014 r., sygn. akt II FPS 4/14.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

* jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Z zacytowanego przepisu wynika, że każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

W myśl art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej.

Zgodnie natomiast z art. 19 ust. 3 powyższej ustawy, wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Z treści wniosku wynika, że w dniu 31 marca 2015 r., Wnioskodawca dokonał zbycia lokalu mieszkalnego, przed upływem 5 lat, licząc od końca roku, w którym doszło do nabycia, na podstawie umowy renty odpłatnej, na rzecz Funduszu Hipotecznego. Nabycie 1/2 tego lokalu przez Wnioskodawcę nastąpiło w 1982 r., na podstawie umowy sprzedaży, a 1/2 na podstawie postanowienia sądu w sprawie podziału majątku wspólnego w 2011 r.

W związku z powyższym dla oceny skutków podatkowych dokonanej przez Wnioskodawcę transakcji konieczne jest stwierdzenie, czy zbycie lokalu mieszkalnego na podstawie umowy renty dożywotniej stanowi odpłatne zbycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a jeżeli tak, to czy w opisanej sytuacji Wnioskodawca był zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia.

Wskazać więc należy, że renta jest instytucją prawną uregulowaną przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 903 Kodeksu cywilnego, przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

Umowę renty zalicza się do kategorii umów nazwanych, stanowiących samoistne źródło zobowiązania (tytuł prawny do spełniania świadczeń). Co więcej omawiana umowa jest umową konsensualną, o charakterze losowym, która może być ukształtowana jako umowa terminowa lub bezterminowa, odpłatna lub pod tytułem darmym. Z kolei ustanowienie renty za wynagrodzeniem zwykle łączy się z przeniesieniem własności rzeczy albo zapłatą określonej sumy. W przypadku umowy odpłatnej renty dożywotniej niewątpliwie mamy do czynienia z ekwiwalentnością świadczeń stron tej umowy. Sprawia to, że tego rodzaju umowy zaliczane są do odpłatnych czynności prawnych, które charakteryzują się tym, iż każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową (niekoniecznie w postaci pieniężnej).

Niemniej jednak podkreślić należy, że w przypadku umowy renty dożywotniej, ustawodawca w żadnym razie nie mówi, że uprawnienia osoby uprawnionej do otrzymywania renty, będące świadczeniami otrzymywanymi od zobowiązanego z tej umowy, są ceną za przeniesienie własności nieruchomości lub innej rzeczy. Ponadto czas trwania takiej umowy, a przez to i wysokość świadczeń, do których zobowiązany jest podmiot nabywający nieruchomość lub inną rzecz nie są możliwe do określenia w chwili jej zawierania. W takim przypadku nie jest możliwe więc ustalenie wysokości przychodu uzyskiwanego przez osobę zbywającą nieruchomość lub inną rzecz. Z uwagi natomiast na brak stosownej regulacji w tym zakresie w takiej sytuacji nie mogą znaleźć zastosowania zasady ustalania przychodu, o których mowa w art. 19 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe prowadzi do wniosku, że jakkolwiek zbycie nieruchomości lub innej rzeczy na podstawie umowy renty dożywotniej stanowi odpłatne zbycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to niemniej jednak nie jest możliwe ustalenie wysokości przychodu uzyskiwanego przez zbywcę.

W świetle przedstawionych wyjaśnień oraz treści wniosku uznać należy, że zbycie przez Wnioskodawcę lokalu mieszkalnego na podstawie umowy renty dożywotniej nie spowodowało wobec Wnioskodawcy powstania obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Przede wszystkim, w przypadku udziału nabytego w 1982 r., doszło do niego po upływie okresu 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jego nabycie. Tym samy zbycie tego udziału nie stanowiło źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Do zapłaty podatku dochodowego Wnioskodawca nie był zobowiązany również po zbyciu udziału nabytego w 2011 r. w drodze podziału majątku wspólnego. W tym przypadku, jakkolwiek mieliśmy do czynienia z odpłatnym zbyciem dokonanym przed upływem terminu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy, nie było możliwe określenie podstawy opodatkowania na podstawie obowiązujących przepisów. Z tego względu nie można było również określić podatku należnego z tego tytułu, ponieważ zgodnie z art. 217 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) - nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. W rezultacie uznać należy, że dochód uzyskany z tego rodzaju odpłatnego zbycia nieruchomości pozostawał poza zakresem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dla powyższej oceny bez znaczenia pozostaje okoliczność, że Wnioskodawca poza świadczeniami okresowymi w wysokości 405 zł otrzymał również jednorazowe świadczenie w wysokości 25 000 zł z przeznaczeniem na leczenie. Świadczenie to otrzymane zostało bowiem również w związku z zawarciem umowy renty dożywotniej, przez co stanowi element świadczenia przysługującego Wnioskodawcy z tego tytułu. Okoliczność ta nie sprawia również, że w analizowanym przypadku byłoby możliwe ustalenie wysokości całego świadczenia należnego Wnioskodawcy, które mogłoby zostać uznane za przychód z odpłatnego zbycia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.