ITPB2/4511-681/16-2/TJ - PIT w zakresie opodatkowania wypłaconych odsetek od odszkodowania.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 20 czerwca 2016 r. (data wpływu 1 sierpnia 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 25 października 2016 r. (data wpływu 3 listopada 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconych odsetek od odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 1 sierpnia 2016 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 25 października 2016 r. (data wpływu 3 listopada 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconych odsetek od odszkodowania.

We wniosku tym i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 30 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni, idąc oblodzonym chodnikiem, przewróciła się i złamała rękę. Ulica i chodnik były w trakcie przeprowadzanego remontu kapitalnego, przez co nie były odśnieżane ani posypane piaskiem. Firma, która wykonywała remont tej ulicy odmówiła wypłaty odszkodowania, w związku z czym Wnioskodawczyni skierowała sprawę do sądu. Po kilku rozprawach (sprawa trwała 4 lata) sąd wydał wyrok, w którym zasądził odszkodowanie. Towarzystwo Ubezpieczeniowe wypłaciło odszkodowanie w dniu 8 lipca 2015 r. wraz z odsetkami. W dniu 27 stycznia 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała PIT-8C z informacją o otrzymanych odsetkach od wypłaconego odszkodowania na kwotę 13 507 zł 18 gr.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane odsetki powinny zostać wykazane w zeznaniu podatkowym składanym za rok 2015 i opodatkowane?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sadowej wolne są od podatku dochodowego. W przypadku Wnioskodawczyni zasądzono odszkodowanie dopiero po kilku latach od wniesienia pisma do wykonawcy inwestycji, na której wydarzył się wypadek. Wnioskodawczyni uważa, że odsetki są skutkiem braku zapłaty odszkodowania w terminie, czyli są pochodną odszkodowania, a więc pochodzą z tego samego źródła przychodów. Gdyby odszkodowanie zostało uregulowane w terminie, nie byłoby mowy o odsetkach. Wnioskodawczyni wskazuje, że podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w orzeczeniu z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt I SA/Łd 1414/14, w którym sad uznał, że odsetki łączą się z odszkodowaniem, więc nie można odsetek za zwłokę traktować jak coś osobnego, tylko należy je uznać za część świadczenia podstawowego i tak też opodatkować. Ponadto, jak zaznacza Wnioskodawczyni, podobne stanowisko zajął również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/12, w którym Sąd uznał, że odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główna, a więc powinny być opodatkowane tak jak należność główna. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie da się z przepisów podatkowych wysnuć wniosku, że odsetki od należności głównej stanowią inne źródło przychodów i można do ich opodatkowania stosować inne fragmenty ustawy. Wobec powyższego Wnioskodawczyni uważa, że otrzymane odsetki powinny być zwolnione z opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z art. 11 ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2015 r., wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 w ww. brzmieniu, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 30 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni, idąc oblodzonym chodnikiem, przewróciła się i złamała rękę. Ulica i chodnik były w trakcie przeprowadzanego remontu kapitalnego, przez co nie były odśnieżane ani posypane piaskiem. Firma, która wykonywała remont tej ulicy odmówiła wypłaty odszkodowania, w związku z czym Wnioskodawczyni skierowała sprawę do sądu. Po kilku rozprawach (sprawa trwała 4 lata) sąd wydał wyrok, w którym zasądził odszkodowanie. Towarzystwo Ubezpieczeniowe wypłaciło odszkodowanie w dniu 8 lipca 2015 r. wraz z odsetkami. W dniu 27 stycznia 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała PIT-8C z informacją o otrzymanych odsetkach od wypłaconego odszkodowania na kwotę 13 507 zł 18 gr.

Mając na uwadze tak przedstawione zagadnienie oraz własne stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego wskazać należy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Z przepisu tego wynika, że zwolnienie, o którym w nim mowa dotyczy odszkodowań i zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej z wyjątkami w nim wskazanymi.

Przy czym odszkodowanie czy zadośćuczynienie to szczególny rodzaj świadczenia polegający na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

Natomiast instytucja prawna odsetek uregulowana została w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.). Zgodnie z art. 359 § 1 ww. Kodeksu odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Z § 2 tego przepisu wynika, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

Artykuł 481 § 1 i § 2 ww. ustawy stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Wskazać również należy, że odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli wynika to z czynności prawnej (zdarzenia prawnego) będącego podstawą do wypłaty świadczenia głównego lub gdy dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym "Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).

W ujęciu kodeksowym odsetki stanowią więc świadczenie pieniężne, do którego może być zobowiązany dłużnik - najogólniej mówiąc - korzystający z cudzych pieniędzy. Chodzi tu zarówno o sytuację, gdy korzystanie z pieniędzy wierzyciela jest przedmiotem umowy (np. pożyczka oprocentowana, kredyt), jak i gdy nie jest ono objęte zgodą wierzyciela, w szczególności wynika z opóźnienia w zapłacie sumy pieniężnej przez dłużnika (zob. art. 481 i 741 k.c.), a także wówczas, gdy korzystanie z pieniędzy polega na poniesieniu przez wierzyciela wydatków w interesie dłużnika (zob. art. 742, 753 § 2, art. 842 k.c.).

Zasadniczo odsetki pełnią funkcję wynagrodzenia należnego wierzycielowi od dłużnika za korzystanie z pieniędzy, mogą jednak też mieć znaczenie waloryzacyjne oraz (w przypadku odsetek za opóźnienie) kompensacyjne i represyjne czy motywacyjne.

Oczywistym jest więc, że odsetki stanowią trwałe przysporzenie w majątku podatnika, które mieści się w kategorii przychodu, który co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższą tezę potwierdza analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z której wynika, że odsetki stanowią odrębną od należności głównej kategorię przychodu, która tylko w wyjątkowych przypadkach korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Mowa tutaj o odsetkach wymienionych w art. 21 ust. 1:

* pkt 52 - odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);

* pkt 95 - odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

* pkt 119 - odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

* pkt 130 - odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

* pkt 130a i 130b - odsetki od listów zastawnych i obligacji.

Biorąc pod uwagę wyżej przytoczone przepisy prawa cywilnego i podatkowego oraz stan faktyczny przedstawiony we wniosku stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawczynię odsetki stanowią odrębne od otrzymanego odszkodowania świadczenie, stanowiące przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tego też względu świadczenie to nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania, w tym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dlatego też Wnioskodawczyni była zobowiązany do ich opodatkowania i wykazania w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym doszło do ich otrzymania, tj. za rok 2015.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. E. Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.