ITPB2/4511-549/16-1/BK - Opodatkowanie otrzymanej spłaty na skutek działu spadku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 7 czerwca 2016 r. (data wpływu 10 czerwca 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 11 sierpnia 2016 r. (data wpływu - 16 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych

* jest prawidłowe - w zakresie opodatkowania otrzymanej spłaty na skutek działu spadku

* jest nieprawidłowe - w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku ze zniesieniem współwłasności.

W dniu 10 czerwca 2016 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony w dniu 16 sierpnia 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanej spłaty związanej z działem spadku i zniesieniem współwłasności.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W 2011 r. na podstawie umowy darowizny Wnioskodawca wraz z małżonką otrzymał od matki do majątku wspólnego 1/6 udziału w nieruchomości. W latach 2012 i 2014 Wnioskodawca w spadku po rodzicach nabył łącznie 3/12 udziału w nieruchomości. W 2015 r. postanowieniem Sądu zniesiono współwłasność nieruchomości zasądzając na rzecz Wnioskodawcy kwotę równą wartości przysługującego Mu udziału spadkowego oraz na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony w wysokości proporcjonalnie odpowiadającej posiadanemu udziałowi we współwłasności. Sąd w postanowieniu przyznał własność nieruchomości o wartości 220 000 zł innemu spadkobiercy i zasądził spłatę na rzecz dotychczasowych właścicieli, w tym na rzecz Wnioskodawcy w wysokości 54 999 zł 90 gr (3/12 z kwoty 220 000 zł) i do Jego majątku wspólnego z małżonką 36 666 zł 60 gr (1/6 z 220 000 zł). Otrzymana kwota nie przekroczyła wartości przysługującego Mu przed zniesieniem współwłasności - a nabytego w drodze spadku i darowizny udziału w nieruchomości. Czynność prawna została dokonana wyłącznie między spadkobiercami.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy powstanie dochód do opodatkowania w związku z odpłatnym zniesieniem współwłasności nieruchomości na podstawie postanowienia Sądu zarówno co do tej części nieruchomości, w której posiadanie wszedł Wnioskodawca poprzez darowiznę od matki, jak i części nabytej w spadku po obojgu rodzicach?

Zdaniem Wnioskodawcy, biorąc pod uwagę fakt, że ustalona przez Sąd i otrzymana kwota nie przekroczyła wartości udziału przysługującego Mu przed zniesieniem współwłasności i nabytego w drodze darowizny oraz, że spłata była ekwiwalentna do posiadanego udziału w nieruchomości. Wnioskodawca nie uzyskał żadnego przysporzenia majątkowego. - brak jest więc podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym otrzymanej spłaty. W Jego ocenie jest to sytuacja analogiczna do części nieruchomości otrzymanej w spadku.

Dział spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość następuje ze spłatami na rzecz pozostałych spadkobierców co powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata była ekwiwalentna do posiadanego przez Wnioskodawcę udziału w nieruchomości, nie uzyskał w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej oraz części nieruchomości nabytej w drodze darowizny. W takim przypadku - według Wnioskodawcy - brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty otrzymanej spłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie opodatkowania spłaty otrzymanej na skutek działu spadku uznaje się za prawidłowe, natomiast w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku ze zniesieniem współwłasności za nieprawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

* jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c) przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, udziału w niej lub jej części oraz ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w 2011 r. na podstawie umowy darowizny Wnioskodawca wraz z małżonką otrzymał od matki do majątku wspólnego 1/6 udziału w nieruchomości. W latach 2012 i 2014 Wnioskodawca w spadku po rodzicach nabył łącznie 3/12 udziału w nieruchomości. W 2015 r. postanowieniem Sądu zniesiono współwłasność nieruchomości zasądzając na rzecz Wnioskodawcy kwotę równą wartości przysługującego Mu udziału spadkowego oraz na rzecz Wnioskodawcy i Jego żony w wysokości proporcjonalnie odpowiadającej posiadanemu udziałowi we współwłasności. Sąd w postanowieniu przyznał własność nieruchomości o wartości 220 000 zł innemu spadkobiercy i zasądził spłatę na rzecz dotychczasowych właścicieli, w tym na rzecz Wnioskodawcy w wysokości 54 999 zł 90 gr (3/12 z kwoty 220 000 zł) i do Jego majątku wspólnego z małżonką 36 666 zł 60 gr (1/6 z 220 000 zł). Otrzymana kwota nie przekroczyła wartości przysługującego Mu przed zniesieniem współwłasności - a nabytego w drodze spadku i darowizny udziału w nieruchomości. Czynność prawna została dokonana wyłącznie między spadkobiercami.

W związku z tym wskazać należy, iż zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów księgi niniejszej. W myśl art. 924 cytowanej ustawy spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że data śmierci spadkodawcy jest dniem nabycia spadku przez spadkobierców.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Natomiast stosownie do treści art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Wyjaśnić przy tym należy, że okoliczność, że dział spadku następuje ze spłatami na rzecz pozostałych spadkobierców, powoduje, że czynność taka ma charakter odpłatny z konsekwencjami wynikającymi z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania takiej spłaty. W sytuacji, w której spłata równa jest wartości udziału nabytego w spadku i nie przekracza go, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W związku z tym, że - jak wskazano w treści wniosku - spłata otrzymana przez Wnioskodawcę od drugiego spadkobiercy na skutek dokonanego działu spadku była ekwiwalentna do wartości posiadanego przez Niego udziału (3/12) w spadku nie spowodowała powstania przychodu, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie natomiast z art. 195 ww. Kodeksu - współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. W myśl art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego - współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego, o czym stanowi art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 210 ww. Kodeksu - każdy ze współwłaścicieli może domagać się zniesienia współwłasności. Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia sądu. W myśl art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

W wyniku dokonania zniesienia współwłasności możliwe jest zatem przyznanie rzeczy jednej osobie, przy jednoczesnym zobowiązaniu do dokonania spłat na rzecz pozostałych współwłaścicieli.

Wówczas osoba otrzymująca w całości daną rzecz nabywa w niej udział ponad udział dotychczas posiadany i przysługujący jej w tej rzeczy. Konsekwencją tego jest zbycie udziału w rzeczy po stronie tego współwłaściciela, który w zamian przysługującego mu udział w rzeczy (nieruchomości) otrzyma spłatę pieniężną. Wówczas mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem (nabyciem) udziału w nieruchomości, które wyczerpuje dyspozycję przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, że Wnioskodawca w zamian za przysługujący mu udział w nieruchomości nabyty wraz z małżonką w 2011 r. w darowiźnie otrzymał jego równowartość pieniężną.

Przeniesienie własności udziału w nieruchomości w wyniku zniesienia współwłasności w zamian za spłatę, stanowi w tej sytuacji formę odpłatnego zbycia wyczerpującą dyspozycję przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji dochód osiągnięty przez Wnioskodawcę z tytułu odpłatnego zbycia 1/6 udziału w nieruchomości w wyniku dokonania w 2015 r. zniesienia współwłasności podlega opodatkowaniu według zasad określonych w art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, stwierdzić należy, że otrzymując na skutek działu spadku spłatę odpowiadającą udziałowi nabytemu przez Wnioskodawcę w drodze spadkobrania, Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast spłata otrzymana w wyniku dokonania zniesienia współwłasności odpowiadająca udziałowi nabytemu w drodze darowizny stanowi przychód z odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na to, że do jego zbycia doszło przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym nastąpiło nabycie, tj. 2011 r.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.