ITPB2/4511-465/16/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 5 maja 2016 r. (data wpływu 10 maja 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia dłużnika z należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego w zamian za odpracowanie zaległych opłat - jest prawidłowe.

W dniu 10 maja 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia dłużnika z należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego w zamian za odpracowanie zaległych opłat.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest Spółką z o.o. ze 100% udziałem Gminy, powołaną aktem notarialnym. Zarządza własnymi zasobami mieszkaniowymi i administruje nieruchomościami mieszkalnymi oraz niemieszkalnymi będącymi własnością Gminy. Ponadto administruje wspólnotami mieszkaniowymi, uzyskując z tego tytułu dochody. Zgodnie z umową Gmina przelewa Spółce swoje wierzytelności przypadające jej od najemców, dzierżawców i dłużników lokali mieszkalnych i użytkowych z tytułu czynszu oraz innych opłat związanych z utrzymaniem lokalu wraz z należnymi odsetkami przypadającymi zarówno do czasu zawarcia niniejszej umowy jak i po tej dacie. Wraz z ww. wierzytelnościami przechodzą na Spółkę związane z nimi zobowiązania.

Burmistrz Gminy B. wydał zarządzenie w sprawie umożliwienia spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy w formie świadczenia rzeczowego. Zgodnie z jego treścią w celu ułatwienia najemcom oraz osobom korzystającym z lokalu bez tytułu prawnego będącym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, spłaty zadłużenia z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy przyjmuje się możliwość uregulowania zaległości w formie świadczenia rzeczowego (świadczenie w miejsce wykonania w rozumieniu art. 453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny).

Świadczenie rzeczowe będzie wykonywane na wniosek dłużnika na podstawie umowy dotyczącej spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego w formie świadczenia rzeczowego zawartej z Wnioskodawcą działającym w imieniu i na rzecz Gminy i zgodnie z Jej dyspozycją. Świadczenie rzeczowe może wykonywać w imieniu dłużnika również inna spokrewniona osoba pełnoletnia wskazana przez dłużnika. W tym celu umowa będzie zawarta z dłużnikiem oraz wskazaną osobą. Zmiana osoby wskazanej przez dłużnika w trakcie trwania umowy jest możliwa wyłącznie w uzasadnionych wypadkach i wymaga zgody Burmistrza.

Przedmiotem świadczenia rzeczowego mogą być wyłącznie drobne prace porządkowe, drobne prace remontowo-konserwatorskie oraz pomocnicze prace administracyjne i usługowe świadczone na rzecz Gminy lub jej jednostek organizacyjnych, które nie są realizowane w ramach zawartych przez Gminę umów z innymi podmiotami.

Po rozpatrzeniu wniosku przez Spółkę i pozytywnym zaopiniowaniu przez Gminę, Wnioskodawca określi możliwości wykonania i zakres czynności świadczenia rzeczowego. Zostały określone również kryteria jakie winien spełnić dłużnik by mógł spłacić zadłużenie w formie świadczenia rzeczowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy u dłużnika (najemcy, członków rodziny tych najemców), w związku ze spłatą zadłużenia-z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy - w formie świadczenia rzeczowego, powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i czy Wnioskodawca jako płatnik będzie miał obowiązek pobrania zaliczek na ten podatek?

Zdaniem Wnioskodawcy, stosownie do treści art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Świadczenie pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania - zdaniem Spółki - nie powoduje, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Takie spłaty długu są obojętne podatkowo w związku z czym najemcy i członkowie ich rodzin nie będą osiągali przychodów podlegających opodatkowaniu, a co za tym idzie Spółka nie będzie miała obowiązku pobierania z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest Spółką z o.o. ze 100% udziałem Gminy, powołaną aktem notarialnym. Zarządza własnymi zasobami mieszkaniowymi i administruje nieruchomościami mieszkalnymi oraz niemieszkalnymi będącymi własnością Gminy. Ponadto administruje wspólnotami mieszkaniowymi, uzyskując z tego tytułu dochody. Zgodnie z umową Gmina przelewa Spółce swoje wierzytelności przypadające jej od najemców, dzierżawców i dłużników lokali mieszkalnych i użytkowych z tytułu czynszu oraz innych opłat związanych z utrzymaniem lokalu wraz z należnymi odsetkami przypadającymi zarówno do czasu zawarcia niniejszej umowy jak i po tej dacie. Wraz z ww. wierzytelnościami przechodzą na Spółkę związane z nimi zobowiązania.

Burmistrz Gminy B. wydał zarządzenie w sprawie umożliwienia spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy w formie świadczenia rzeczowego. Zgodnie z jego treścią w celu ułatwienia najemcom oraz osobom korzystającym z lokalu bez tytułu prawnego będącym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, spłaty zadłużenia z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy przyjmuje się możliwość uregulowania zaległości w formie świadczenia rzeczowego. Powyższe świadczenie będzie wykonywane na wniosek dłużnika na podstawie umowy dotyczącej spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego w formie świadczenia rzeczowego zawartej z Wnioskodawcą działającym w imieniu i na rzecz Gminy i zgodnie z Jej dyspozycją. Świadczenie rzeczowe może wykonywać w imieniu dłużnika również inna spokrewniona osoba pełnoletnia wskazana przez dłużnika. W tym celu umowa będzie zawarta z dłużnikiem oraz wskazaną osobą. Zmiana osoby wskazanej przez dłużnika w trakcie trwania umowy jest możliwa wyłącznie w uzasadnionych wypadkach i wymaga zgody Burmistrza.

Po rozpatrzeniu wniosku przez Spółkę i pozytywnym zaopiniowaniu przez Gminę, Wnioskodawca określi możliwości wykonania i zakres czynności świadczenia rzeczowego. Zostały określone również kryteria jakie winien spełnić dłużnik by mógł spłacić zadłużenie w formie świadczenia rzeczowego.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150, z późn. zm.) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 ww. ustawy).

Natomiast w myśl art. 18 ust. 3 ww. ustawy osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem datio in solutum jest wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań (w tym przypadku z tytułu zaległości czynszowych lub za bezumowne korzystanie) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności stwierdzić należy, że co do zasady spłaty długów przez dłużnika - w tym w formie odpracowań - są dla niego obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego i powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że na skutek zwolnienia dłużnika z zadłużenia z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących zasób mieszkaniowy Gminy w zamian za odpracowanie należnych opłat, dłużnik (najemca, członek rodziny najemcy) nie uzyskał od Wnioskodawcy świadczenia powodującego powstanie przychodu, od którego Wnioskodawca miałby obowiązek poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. E. Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.