ITPB2/4511-211/16/BK - PIT w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 23 lutego 2016 r. (data wpływu 26 lutego 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 lutego 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek.

We wniosku tym został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 23 lipca 2010 r. Wnioskodawczyni uległa wypadkowi samochodowemu (była osobą poszkodowaną - nie była sprawcą wypadku). Po 5 latach - po wyroku Sądu II instancji, tj. Sądu Okręgowego w... przyznano Wnioskodawczyni zadośćuczynienie. Pieniądze zostały przelane na Jej konto w styczniu 2015 r. wraz z odsetkami ustawowymi wypłaconymi w związku z nieterminową wypłatą ww. zadośćuczynienia. Kwota odsetek wynosiła 2 867 zł 26 gr.

W lutym 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała od TUiR "..." PIT-8C z informacją, że ma rozliczyć się z podatku od ww. dochodu (tekst jedn.: od kwoty odsetek).

Fakt ten zaskoczył Wnioskodawczynię, zwłaszcza, że nie jest przygotowana na taki wydatek. Nie odłożyła żadnej kwoty na poczet podatku, bo nie wiedziała, że może znaleźć się w takiej sytuacji tym bardziej, że ww. zadośćuczynienie otrzymała w czasie, gdy po dwóch latach bez pracy podjęła zatrudnienie za wynagrodzenie w wysokości 1 260 zł netto. Znaczną część wypłaconego zadośćuczynienia Wnioskodawczyni przeznaczyła na spłatę długów "prywatnych" oraz zadłużenie w Spółdzielni Mieszkaniowej, a także na bieżące potrzeby.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni ma zapłacić podatek, czy też nie od odsetek ustawowych wypłaconych Jej, w związku z nieterminową ich wypłatą?

Zdaniem Wnioskodawczyni, odsetki ustawowe powinny zostać zwolnione z opodatkowania analogicznie jak jest zwolnione odszkodowanie, zadośćuczynienie za szkodę, tym bardziej, że nie została uprzedzona przez TUiR "...", że otrzyma PIT-8C.

Na poparcie powyższego Wnioskodawczyni wskazuje, że w wyroku z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/12 NSA stwierdził, że (...) odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną - a co za tym idzie podlegają opodatkowaniu w ten sam sposób" (...).

Skoro przychód jest zwolniony z opodatkowania, to według Wnioskodawczyni należy również zwolnić z opodatkowania odsetki od tego przychodu.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b i 4 zwalnia od podatku dochodowego odszkodowania, zadośćuczynienia. Tym samym otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie zasądzone wyrokiem sądowym wraz z należnymi odsetkami ustawowymi, mające potwierdzenie w art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. spełnia wymogi określone prawem. Według Niej odsetki są świadczeniem ubocznym związanym z przyznanym odszkodowaniem i powinny być zwolnione z opodatkowania. Wymienione wyżej przepisy ich konstrukcja, sposób sformułowania zwalniają od podatku zarówno należność główną, stanowiącą odszkodowanie oraz wszelkie prawa, uboczne mieszczące się w zakresie wyrażenia: "kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych", w tym więc również odsetki, zwłaszcza, że zostały zasądzone wraz ze świadczeniem głównym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

We wskazanym przepisie ustawodawca posługuje się zwrotem "kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń". W związku z powyższym, jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, a nie mieści się ono w punktach a i b powyżej, to takie świadczenie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 23 lipca 2010 r. Wnioskodawczyni uległa wypadkowi samochodowemu (była osobą poszkodowaną - nie była sprawcą wypadku). Po 5 latach - po wyroku Sądu II instancji, tj. Sądu Okręgowego w... przyznano Wnioskodawczyni zadośćuczynienie. Pieniądze zostały przelane na Jej konto w styczniu 2015 r. wraz z odsetkami ustawowymi wypłaconymi w związku z nieterminową wypłatą ww. zadośćuczynienia. Kwota odsetek wynosiła 2 867 zł 26 gr.

W lutym 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała od TUiR "...". PIT-8C z informacją, że ma rozliczyć się z podatku od ww. dochodu (tekst jedn.: od kwoty odsetek).

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego).

Należy przy tym wskazać, że odsetki są związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Innymi słowy, nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z zadośćuczynieniem, odszkodowaniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Tak więc pomimo pewnego związku odsetek z długiem głównym, ze względu na fakt różnego źródła ich powstania, są one należnością odrębną od odszkodowania, zadośćuczynienia i nie są odszkodowaniem, zadośćuczynieniem sensu stricto, o których mowa w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym "Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe" (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). "Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnych sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej" (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72)."

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że otrzymanych przez Wnioskodawczynię odsetek nie można utożsamiać z kwotami otrzymanymi z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, stad też nie mogą być one objęte dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również zwrócić uwagę, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu zwolnień przedmiotowych wymieniono wprost odsetki wolne od podatku, co oznacza, że ustawodawca wyraźnie odróżnia je od odszkodowania i zadośćuczynienia.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

* odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776),

* odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1,

* odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta,

* odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

W świetle powyższego należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w jego ocenie zasługują na szczególną ochronę.

W konsekwencji wypłacone Wnioskodawczyni odsetki ustawowe przyznane wyrokiem Sądu w związku z nieterminową wypłatą zadośćuczynienia, jako nie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Kwotę odsetek należy wykazać w pozycji inne źródła w zeznaniu podatkowym PIT-36 składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła ich wypłata łącznie z innymi dochodami osiągniętymi przez Wnioskodawczynię w tym samym roku i opodatkować według skali podatkowej.

W niniejszej sprawie nie znajduje zastosowanie wskazany przez Wnioskodawczynię art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ jak wyjaśniono powyżej wypłaconych odsetek nie można utożsamiać z kwotą wypłaconą z tytułu ubezpieczeń, pomimo tego, że odsetki te zostały wypłacone przez towarzystwo ubezpieczeniowe.

Odnosząc się natomiast do powołanego przez Wnioskodawczynię wyroku NSA podkreślić należy, że orzeczenie to zostało wydane w odmiennym stanie faktycznym i nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.