ITPB2/436-87/13/MN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 13 maja 2013 r. (data wpływu 14 maja 2013 r.) uzupełnionym pismem z dnia 3 lipca 2013 r. (data wpływu 4 lipca 2013 r.) i z dnia 6 sierpnia 2013 r. (data wpływu 8 sierpnia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadku i darowizn w zakresie skutków podatkowych wypłaty zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 14 maja 2013 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony pismem z dnia 3 lipca 2013 r. i z dnia 6 sierpnia 2013 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadku i darowizn w zakresie skutków podatkowych wypłaty zachowku.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 26 grudnia 2006 r. zmarła żona Wnioskodawcy, z którą był w związku małżeńskim od 1977 r. do chwili Jej śmierci i prowadził wspólne gospodarstwo domowe. W latach 1978-1982 wspólnie z żoną wybudował dom na działce, która była Jej własnością. Po śmierci żony okazało się, że właścicielem tego domu była jedynie żona, ponieważ dom stanął na Jej działce mimo, że małżonkowie wspólnie wybudowali dom, zaciągnęli i spłacili kredyt na jego budowę. Żona Wnioskodawcy zostawiła testament przekazując cały majątek dzieciom. Otwarcie testamentu nastąpiło 15 maja 2008 r. We wspólnie wybudowanym domu po śmierci żony Wnioskodawca mieszkał jeszcze przez 5,5 roku t.j. do 31 maja 2012 r. W miesiącu sierpniu 2010 r. Wnioskodawca wystąpił do Sądu o wypłatę zachowku. Na mocy ugody sądowej w dniu 12 listopada 2012 r. zasądzono od dzieci na rzecz Wnioskodawcy zachowek w wysokości 60 000 zł w miesięcznych ratach po 1 500 zł W Urzędzie Skarbowym poinformowano Wnioskodawcę, że po przekroczeniu kwoty zachowku w wysokości 9 637 zł będzie musiał zapłacić podatek dochodowy, niezależnie od tego, że złoży deklarację SD-Z2. Ponieważ decyzja o przyznaniu Wnioskodawcy zachowku nastąpiła w roku 2012, to zdaniem Wnioskodawcy powinny Go obowiązywać przepisy dotyczące spadków i darowizn z 2007 r. na podstawie których Wnioskodawca byłbym zwolniony z podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy od zachowku przyznanego w dniu 12 listopada 2012 r. po przekroczeniu kwoty 9 637 zł. Wnioskodawca będzie musiał zapłacie podatek.

Wnioskodawca uważa, że powinny Go objąć przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 16 listopada 2006 r., ponieważ ugoda sądowa w sprawie przyznania zachowku nastąpiła w listopadzie 2012 r. Do 30 kwietnia 2012 r. Wnioskodawca mieszkał we wspólnie wybudowanym domu, za który otrzymał ten zachowek.

Zdaniem Wnioskodawcy od przyznanego zachowku, po przekroczeniu kwoty 9 367 zł nie będzie musiał zapłacić podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Zgodnie z art. 5 ww. ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, natomiast stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Stosownie do art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie (art. 9 ust. 2 ustawy).

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe (art. 14 ust. 1-2 ustawy).

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 powołanej ustawy, do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 26 grudnia 2006 r. zmarła żona Wnioskodawcy, z którą był w związku małżeńskim od 1977 r. do chwili Jej śmierci i prowadził wspólne gospodarstwo domowe. W latach 1978-1982 wspólnie z żoną wybudował dom na działce, która była Jej własnością. Po śmierci żony okazało się, że właścicielem tego domu była jedynie żona, ponieważ dom stanął na Jej działce mimo, że wspólnie wybudowali dom, zaciągnęli i spłacili kredyt na jego budowę. Żona Wnioskodawcy zostawiła testament przekazując cały majątek dzieciom. Otwarcie testamentu nastąpiło 15 maja 2008 r. We wspólnie wybudowanym domu po śmierci żony Wnioskodawca mieszkał jeszcze przez 5,5 roku t.j. do 31 maja 2012 r. W miesiącu sierpniu 2010 r. Wnioskodawca wystąpił do Sądu o wypłatę zachowku. Na mocy ugody sądowej w dniu 12 listopada 2012 r. zasądzono od dzieci na rzecz Wnioskodawcy zachowek w wysokości 60 000 zł w miesięcznych ratach po 1 500 zł W Urzędzie Skarbowym poinformowano Wnioskodawcę, że po przekroczeniu kwoty zachowku w wysokości 9 637 zł będzie musiał zapłacić podatek dochodowy, niezależnie od tego, że złoży deklarację SD-Z2. Ponieważ decyzja o przyznaniu Wnioskodawcy zachowku nastąpiła w roku 2012, to zdaniem Wnioskodawcy powinny Go obowiązywać przepisy dotyczące spadków i darowizn z 2007 r. na podstawie których Wnioskodawca byłbym zwolniony z podatku.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza instytucji zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Stosownie do art. 4a ust. 3 ww. ustawy, w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 4a ust. 4 cytowanej ustawy, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Przenosząc powyższe uregulowania na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż w przedstawionej sytuacji obowiązek podatkowy powstanie, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn, z chwilą zaspokojenia części roszczenia, tj. otrzymania raty zachowku. Po przekroczeniu kwoty wolnej dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej, tj. 9 637 zł. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do uiszczenia podatku, jeżeli spełni warunki określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn w szczególności zaś, jeżeli w wymaganym terminie zgłosi naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego nabycie środków pieniężnych tytułem zachowku na formularzu SD-Z2.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa16/17, 80- 219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń