ITPB2/436-73/11/RS - Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 18 kwietnia 2011 r. (data wpływu 26 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 26 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 4 października 2002 r. zmarła babka Wnioskodawczyni. Miała ona dwóch synów, t.j. ojca Wnioskodawczyni i Jej wuja. Przy czym ojciec Wnioskodawczyni zmarł 28 kwietnia 1991 r.

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 22 września 2005 r. spadek po babce Wnioskodawczyni - na podstawie testamentu z dnia 18 listopada 1998 r., otwartego i ogłoszonego dnia 4 sierpnia 2005 r. nabył w całości wuj Wnioskodawczyni.

Dnia 28 grudnia 2005 r. zmarł natomiast dziadek Wnioskodawczyni. Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po nim nabył w całości wuj Wnioskodawczyni.

W dniu 27 października 2007 r. Wnioskodawczyni i jej siostra wniosły pozew o zachowek do Sądu Rejonowego.

Wyrokiem tego Sądu z dnia 14 maja 2009 r. zasądzono od wuja Wnioskodawczyni na Jej rzecz kwotę 49.166 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz na rzecz siostry Wnioskodawczyni kwotę 49.166 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty.

Na skutek apelacji wniesionej przez wuja Wnioskodawczyni wyrokiem Sądu Okręgowego IX Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 29 stycznia 2010 r. zmieniono wcześniej wydany wyrok w ten sposób, że kwota na rzecz Wnioskodawczyni została obniżona do wysokości 46.897 zł 75 gr wraz z ustawowymi odsetkami. W pozostałym zaś zakresie apelację oddalono, zatem siostrze Wnioskodawczyni przysługiwał zachowek w kwocie 49.166 zł wraz z należnymi odsetkami.

Zasądzona wyrokiem Sądu kwota zachowku wypłacona została dnia 18 sierpnia 2010 r., natomiast odsetki wypłacone zostały dnia 13 lutego 2011 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawczyni od otrzymanego zachowku nie jest zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ może skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli spełni wymienione w tym przepisie warunki formalne, m.in. jeżeli zgłosi nabycie zachowku w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego naczelnikowi urzędu skarbowego.

Ponadto na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, przy nabyciu tytułem zachowku własności rzeczy oraz praw majątkowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Zatem Wnioskodawczyni uważa, że kwota należnego zachowku zwolniona jest z opodatkowania i zgodnie z obowiązującymi przepisami za datę powstania obowiązku podatkowego uważa się datę zaspokojenia roszczenia tytułem zachowku, t.j. 2010 r. a nie datę śmierci spadkodawców, kiedy to obowiązywały przepisy w brzmieniu sprzed 2007 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 2a tej ustawy przy nabyciu tytułem zachowku powstaje on z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 4 października 2010 r. zmarła babka Wnioskodawczyni. Miała ona dwóch synów, t.j. ojca Wnioskodawczyni i Jej wuja. Przy czym ojciec Wnioskodawczyni zmarł 28 kwietnia 1991 r.

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 22 września 2005 r. spadek po babce - na podstawie testamentu z dnia 18 listopada 1998 r., otwartego i ogłoszonego dnia 4 sierpnia 2005 r. nabył w całości wuj Wnioskodawczyni.

Dnia 28 grudnia 2005 r. zmarł natomiast dziadek Wnioskodawczyni. Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po nim nabył w całości wuj Wnioskodawczyni.

W dniu 27 października 2007 r. Wnioskodawczyni i jej siostra wniosły pozew o zachowek do Sądu Rejonowego.

Wyrokiem tego Sądu z dnia 14 maja 2009 r. zasądzono od wuja Wnioskodawczyni na Jej rzecz kwotę 49.166 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz na rzecz siostry Wnioskodawczyni kwotę 49.166 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty.

Na skutek apelacji wniesionej przez wuja Wnioskodawczyni wyrokiem Sądu Okręgowego IX Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 29 stycznia 2010 r. zmieniono wcześniej wydany wyrok w ten sposób, że kwota na rzecz Wnioskodawczyni została obniżona do wysokości 46.897 zł 75 gr wraz z ustawowymi odsetkami. W pozostałym zaś zakresie apelację oddalono, zatem siostrze Wnioskodawczyni przysługiwał zachowek w kwocie 49.166 zł wraz z należnymi odsetkami.

Zasądzona wyrokiem Sądu kwota zachowku wypłacona została dnia 18 sierpnia 2010 r., natomiast odsetki wypłacone zostały dnia 13 lutego 2011 r.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem, nie jest on jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu. Zgodnie bowiem z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Z § 2 tego artykułu wynika natomiast, że jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania, czyli moment przeniesienia własności tych rzeczy lub praw majątkowych. Moment ten z kolei decyduje o możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, które zostało wprowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i ma - stosownie do art. 3 ust. 1 tej ustawy - zastosowanie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego powyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia zachowku powstał w momencie uzyskania przez Wnioskodawczynię środków pieniężnych, t.j. w dniu 18 sierpnia 2010 r. Zachowek został Jej wypłacony po zmarłych dziadkach, a zatem w sytuacji, gdy w terminie 6 miesięcy od dnia nabycia środków pieniężnych Wnioskodawczyni zgłosiła ten fakt właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, wówczas przedmiotowe nabycie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie ww. art. 4a ustawy.

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych należało dokonać na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 z późn. zm.).

Reasumując, obowiązek podatkowy z tytułu zachowku powstał u Wnioskodawczyni z chwilą zaspokojenia Jej roszczeń, t.j. w dniu 18 października 2010 r. jednakże w sytuacji, gdy spełniła wszystkie warunki wymienione w ustawie o podatku od spadków i darowizn może skorzystać ze zwolnienia o którym mowa w art. 4a ww. ustawy, a tym samym nie będzie zobowiązana do zapłaty tego podatku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.