ITPB2/436-50b/12/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 16 stycznia 2012 r. (data wpływu 18 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania czynności przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu umowy zlecenia powierniczego - jest prawidłowe.

W dniu 18 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania czynności przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu umowy zlecenia powierniczego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - ma zamiar zawrzeć z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie obsługi prawnej na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości (powiernik, zleceniobiorca) umowę zlecenia nabycia wskazanej w umowie nieruchomości na rachunek zleceniodawcy - Wnioskodawcy, ale w imieniu własnym. W terminie wskazanym w umowie zleceniobiorca ma przenieść na zleceniodawcę (Wnioskodawcę) własność nieruchomości, uprzednio nabytej od osoby trzeciej w ramach wykonywania umowy zlecenia powierniczego. Wnioskodawca (zleceniodawca) jest zarejestrowany jako podatnik podatku VAT. Umowa sprzedaży własności nieruchomości zawarta pomiędzy właścicielem a zleceniobiorcą (powiernikiem) będzie opodatkowana podatkiem VAT. Dodatkowo w umowie tej zostanie zobowiązany do udzielenia niezwłocznie po nabyciu nieruchomości pełnomocnictwa zleceniodawcy (nieodwoływalnego i nie wygasającego na wypadek śmierci) - dokonania czynności przepisania własności nieruchomości. Do czasu zgłoszenia żądania i ujawnienia właściwego nabywcy nieruchomości koszty utrzymania nieruchomości typu podatki, opłaty administracyjne i inne związane z nieruchomością będą opłacane przez zleceniobiorcę i Jemu zwracane przez zleceniodawcę. Za wyżej opisane czynności zlecający nabycie powiernicze (Wnioskodawca) po dokonaniu przepisania własności nieruchomości na Jego rzecz - wypłaci zleceniobiorcy (powiernikowi) wynagrodzenie kwotowo określone w umowie nabycia powierniczego na zlecenie.

W umowie nabycia nieruchomości jako nabywca ujawniony będzie zleceniobiorca mimo, że faktycznym nabywcą będzie zleceniodawca na podstawie zlecenia nabycia powierniczego. Okoliczność ta (działanie na rachunek zleceniodawcy) pozostanie niejawna do czasu, aż dający zlecenie nabycia (Wnioskodawca) - ujawni ten fakt stosowną umową w formie aktu notarialnego. W ramach umowy zleceniobiorca (powiernik) zobowiązał się także dokonać innych czynności prawnych, w tym zarządzać nieruchomością. W trakcie trwania umowy zleceniodawca (Wnioskodawca) zobowiązał się pokrywać na bieżąco koszty związane z wykonywaniem umowy przez zleceniobiorcę, zwłaszcza pokrycia kosztów nabycia nieruchomości, które nastąpią w ratach. Przed zawarciem przez zleceniobiorcę umowy przenoszącej własność nieruchomości ze zleceniobiorcy na zleceniodawcę (Wnioskodawcę) zleceniobiorca przedstawi zleceniodawcy (Wnioskodawcy) rachunek w przedmiocie kosztów wykonania umowy. Dochodem zleceniobiorcy tytułem zawartej umowy ma być zapłata przez zleceniodawcę (Wnioskodawcę) wynagrodzenia.

Wobec powyższego zadano następujące pytania w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych:

Przedmiot niniejszej interpretacji stanowi odpowiedź na pytanie drugie. W pozostałym zakresie zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, przeniesienie własności nieruchomości w celu wykonania umowy zlecenia powierniczego przez zleceniobiorcę na zleceniodawcę (Wnioskodawcę) nie jest czynnością prawną podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ czynność ta nie jest wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy stanowiącym o opodatkowaniu umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Wnioskodawca podkreśla, że w orzecznictwie sądów administracyjnych jest utrwalony pogląd, iż podatkowi temu podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które są enumeratywnie wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem, co oznacza, że opodatkowaniu podlegają tylko rodzaje umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1. Podatkowi nie podlegają zatem te czynności cywilnoprawne, które wywierają podobny (analogiczny) skutek ekonomiczny czy skutek prawny do wymienionych we wskazanym przepisie. W związku z powyższym Wnioskodawca uważa, że w realiach niniejszej sprawy, przy powierniczym nabyciu nieruchomości, do czynienia mamy z dwoma aktami przeniesienia własności, jednakże pomiędzy zleceniobiorcą a zleceniodawcą nie dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży. Przeniesienie własności zakupionej nieruchomości na własność zleceniodawcy następuje bowiem w wykonaniu zobowiązania wynikającego z wcześniej zawartej umowy zlecenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie ustawowe wyliczenie, zawarte w art. 1 ustawy, zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca planuje zawrzeć z osobą prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie obsługi prawnej na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości umowę zlecenia nabycia wskazanej w umowie nieruchomości, na swoją rzecz, ale w imieniu zleceniobiorcy (umowa zlecenia powierniczego). W terminie wskazanym w umowie zleceniobiorca ma przenieść na Wnioskodawcę własność przedmiotowej nieruchomości, uprzednio nabytej od osoby trzeciej, w ramach wykonania ww. umowy zlecenia powierniczego. Natomiast Wnioskodawca zobowiązał się do pokrywania na bieżąco kosztów związanych z wykonaniem umowy, w tym kosztów nabycia nieruchomości. Dochodem zleceniobiorcy z tytułu zawartej umowy będzie zapłata wynagrodzenia przez Wnioskodawcę.

Odnosząc się do przedstawionego zdarzenia wyjaśnić należy, że powiernictwo jako instytucja prawna nie została uregulowana w prawie polskim. Umowa ta należy więc do kategorii umów nienazwanych, podstawą do konstruowania których jest wyrażona w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) zasada swobody kontraktowej. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Najczęściej podstawą do skonstruowania umowy powierniczej jest umowa zlecenia. Prawa i obowiązki stron tej umowy należy więc zasadniczo oceniać według przepisów o zleceniu.

Jak wynika z art. 734 i 735 Kodeksu cywilnego, istotą umowy zlecenia jest odpłatne lub nieodpłatne dokonanie określonej czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie lub jeżeli tak stanowi umowa w imieniu własnym lecz na rachunek zlecającego. W tym ostatnim wypadku wszelkie nabycie praw lub rzeczy ma charakter powierniczy, a przyjmujący zlecenie ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zdanie drugie Kodeksu cywilnego).

Dokonując oceny opisanej we wniosku czynności przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu zawartej umowy zlecenia powierniczego z punktu widzenia przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stwierdzić należy, że w opisanej sytuacji nie dojdzie do dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przedstawionej czynności nie można bowiem zakwalifikować jako umowy sprzedaży, gdyż nie zawiera ona wszystkich elementów konstrukcyjnych tej umowy. Przeniesienie własności nieruchomości stanowić bowiem będzie wykonanie umowy zlecenia zawartej między Wnioskodawcą a zleceniobiorcą - osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą związaną z obsługą prawną na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości. Z tytułu przeniesienia własności nieruchomości zleceniobiorca nie otrzyma żadnej zapłaty, a jedynym jego dochodem będzie wynagrodzenie z tytułu wykonania umowy.

W rezultacie, opisana czynność przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu umowy zlecenia powierniczego, jako niemieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.