ITPB2/436-4/10/TJ - Powstanie obowiązku podatkowego w ujęciu ustawy o podatku od spadków i darowizn w sytuacji zaciągnięcia zobowiązania kredytowego przez osobę fizyczną wspólnie z synem i synową na zakup lokalu mieszkalnego oraz spłaty całości zobowiązania przez syna i synową.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 4 stycznia 2010 r. (data wpływu 15 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania spłaty kredytu zaciągniętego przez Wnioskodawczynię, jej syna i synową na zakup mieszkania, którego Wnioskodawczyni nie jest właścicielką - jest prawidłowe.

W dniu 15 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania spłaty kredytu zaciągniętego przez Wnioskodawczynię, jej syna i synową na zakup mieszkania, którego Wnioskodawczyni nie jest właścicielką.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W sierpniu 2009 r. zaciągnęła Pani wraz z synem i synową kredyt na nabycie lokalu mieszkalnego. Zgodnie z aktem notarialnym jedynymi właścicielami kupionego mieszkania są syn i synowa, którzy pozostają we wspólności majątkowej. Do kredytu przystąpiła Pani ze względu na podwyższenie zdolności kredytowej głównych kredytobiorców, a w konsekwencji uzyskanie od banku większej kwoty, niezbędnej na zakup lokalu. Z umowy kredytu wynika, że wszyscy kredytobiorcy odpowiadają solidarnie za zadłużenie wynikające z umowy. Bank dokonał wpłaty całości kredytu na rzecz sprzedających mieszkanie. Z treści umowy z bankiem nie wynika, że każdy z kredytobiorców ma spłacać kredyt w 1/3 jego wysokości. Zabezpieczeniem spłaty kredytu jest wyłącznie hipoteka ustanowiona na nabywanym mieszkaniu. We wskazanym przez bank dniu środki na spłatę kredytu będą pobierane z konta Pani synowej. Zgodnie z ustnym porozumieniem z Panią kredyt wraz z odsetkami spłacany jest ze środków finansowych syna i synowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w sytuacji, kiedy syn i synowa będą spłacać kredyt w części przekraczającej 2/3 zobowiązania, będzie powstawał obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn, a jeżeli tak to w jakim czasie i jaka jest podstawa opodatkowania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, przy spłacie kredytu przez syna i synową, w części przekraczającej 2/3 zobowiązania, obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn nie powstanie, gdyż umowa z bankiem nie precyzuje, kto w jakiej części ma spłacić kredyt i dochodzi do sytuacji zwrotu scedowanych praw majątkowych. W przypadku utraty zdolności kredytowej lub niemożności spłaty rat bank stanie się właścicielem nabywanego lokalu mieszkalnego i nie będzie sobie rościł praw do majątku Wnioskodawczyni, gdyż zabezpieczeniem spłaty kredytu jest wyłącznie hipoteka ustanowiona na nabytym lokalu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Określony w zacytowanym przepisie przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wskazuje, iż jest nim co do zasady nieodpłatne nabycie własności rzeczy i praw majątkowych, wyłącznie z tytułów w nim wymienionych. Istota ekonomiczna tego podatku tkwi więc w przyroście majątkowym podatnika, a konkretnie we wzbogaceniu podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym. Koncentruje się on nie tyle na prawnym akcie obrotu, co na będącym jego następstwem wzbogaceniu podatnika.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że wspólnie z synem i synową zaciągnęła Pani kredyt na zakup lokalu mieszkalnego. Jedynymi właścicielami tego mieszkania jest Pani syn z żoną, a zabezpieczeniem tego kredytu jest hipoteka ustanowiona na tym mieszkaniu. Do spłaty kredytu, zgodnie z umową, zobowiązani są wszyscy kredytobiorcy solidarnie. Na podstawie ustnego porozumienia z Panią kredyt wraz z odsetkami spłacany jest ze środków finansowych syna i synowej.

Stosownie do art. 366 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). W myśl natomiast § 2 tego przepisu aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z dłużników solidarnych odpowiada więc za całość długu, a nie tylko część, jaką można by mu przypisać poprzez np. równy podział kwoty długu pomiędzy zobowiązanych.

W sytuacji więc, gdy strona zobowiązania solidarnego spłaca całość zadłużenia bez woli czynienia tego w celu obdarowania pozostałych stron tego zobowiązania, a jedynie w zamiarze zwolnienia się z długu, poprzez samą zapłatę całości, czy też części zobowiązania solidarnego nie może dojść do obdarowania kogokolwiek. Dłużnik solidarny spłaca bowiem własny dług, a nie cudzy.

Wskazać jednak należy, że stosownie do art. 376 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. Treść powyższego przepisu wskazuje więc, że z chwilą spełnienia świadczenia przestaje istnieć jakikolwiek stosunek pomiędzy wierzycielem a współdłużnikami solidarnymi. Natomiast dłużnik, który spełnił świadczenie, przestaje być współdłużnikiem solidarnym i staje się wierzycielem dla pozostałych współdłużników.

Dawni współdłużnicy są dalej dłużnikami - lecz wobec innego wierzyciela (dłużnika, który wierzyciela zaspokoił), w stosunku do którego odpowiadają każdy za przypadającą na niego część długu

W związku z powyższym stwierdzić należy, że w przypadku spłaty całości zobowiązania wynikającego z zawartej umowy kredytu przez syna i synową, obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn nie powstanie. Czynność taka nie jest bowiem wymieniona w określającym przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn art. 1, a zgodnie z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Oznacza to, że jeżeli określona czynność nie została wskazana w ustawie (w tym wypadku w ustawie o podatku od spadków i darowizn), to jej dokonanie nie może powodować powstania obowiązku podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. E. Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.