ITPB2/436-39/12/TJ - Opodatkowanie zachowku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 1 marca 2012 r. (data wpływu 14 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 14 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 11 maja 2006 r. zmarła Pani matka. Na podstawie sporządzonego przez nią w dniu 6 marca 2000 r. testamentu spadek w całości nabył mąż spadkodawczyni - Pani ojciec. W dniu 4 czerwca 2007 r. wydane zostało przez sąd rejonowy postanowienie o nabyciu spadku w całości przez Pani ojca. Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego przysługuje Pani zachowek, który do końca 2012 r. ojciec zamierza wypłacić. Kwota zachowku przekroczy 9637 zł.

Wobec powyższego zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawczyni, będąc córką zmarłej zalicza się do grona zstępnych, którym przysługuje spadkobranie ustawowe. Wobec uczynienia w drodze testamentu jedynym spadkobiercą ojca Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego przysługuje Jej prawo do zachowku. Z chwilą wykonania tego prawa następuje nabycie własności rzeczy i praw majątkowych z tytułu zachowku. Zgodnie natomiast z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r. stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r. W związku z powyższym otrzymane tytułem zachowku po dniu 1 stycznia 2007 r. kwoty, na mocy art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ww. ustawą z dnia 16 listopada 2006 r., zwolnione są od podatku od spadków i darowizn pod warunkiem dopełnienia obowiązku zgłoszenia nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty powstania obowiązku podatkowego (przy nabyciu tytułem zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części). W opinii Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy lub jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo - kredytową albo przekazem pocztowym dotyczy wyłącznie przypadków nabycia w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy, zatem nie ma zastosowania do zachowku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Stosownie natomiast do ust. 2 ww. przepisu podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych, natomiast stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a przy nabyciu tytułem zachowku powstaje on z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że do końca 2012 r. jako osobie uprawnionej do zachowku (zstępnej spadkodawczyni) zostanie Pani wypłacona tytułem zachowku, przez ojca - spadkobiercę testamentowego zmarłej - kwota przekraczająca 9637 zł.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Stosownie do art. 4a ust. 3 ww. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Analiza zacytowanych przepisów w kontekście zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku prowadzi do konkluzji, iż w omawianej sytuacji, w związku z faktem, iż do nabycia środków pieniężnych tytułem zachowku dojdzie do końca 2012 r., zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że opisane w wniosku nabycie może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli we właściwym terminie zgłosi je Pani właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Wskazać także należy, że w niniejszej sprawie, dla skorzystania ze wskazanego zwolnienia nie jest konieczne udokumentowanie faktu otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na Pani rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym, gdyż wymóg ten dotyczy wyłącznie nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy, co w niniejszej sprawie nie będzie miało miejsca.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. E. Plater 1, 10-562 Olsztyn po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.