ITPB2/436-241/12/ENB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 19 września 2012 r. (data wpływu 21 września 2012 r.) uzupełnionym pismem z dnia 27 grudnia 2012 r. (data wpływu 31 grudnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania działu spadku i zniesienia współwłasności - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 września 2012 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem w dniu 31 grudnia 2012 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania działku spadku i zniesienia współwłasności.

We wniosku tym przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 8 grudnia 2004 r. zmarła matka Wnioskodawczyni, która przed śmiercią prowadziła gospodarstwo rolne wraz z ojcem Wnioskodawczyni. Postanowienie Sądu Rejonowego o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłej mamie wydane zostało w dniu 19 lutego 2007 r. a uprawomocniło się w dniu 13 marca 2007 r.

Zgodnie z tym postanowieniem spadek po zmarłej, na podstawie ustawy nabyli mąż oraz trójka dzieci (w tym Wnioskodawczyni), w udziale po 1/4 każdy.

Przed śmiercią mamy rodzice wspólnie prowadzili gospodarstwo rolne, panowała pomiędzy nimi wspólność majątkowa małżeńska. W skład majątku rodziców wchodziło gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni 14,3138 ha, w tym działka zabudowana budynkiem mieszkalnym o powierzchni 300 m². W skład tego gospodarstwa wchodziły również pomieszczenia gospodarcze tj. obora o powierzchni 160 m², stodoła o powierzchni 180 m², garaż o powierzchni 100 m². W skład majątku wchodziły:

Po śmierci mamy, ojciec Wnioskodawczyni prowadził samodzielnie gospodarstwo rolne, a także zakupił:

W dniu 14 lipca 2009 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni. Postanowienie Sądu Rejonowego o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym ojcu wydane zostało w dniu 31 sierpnia 2009 r. a uprawomocniło się w dniu 22 września 2009 r. Na podstawie tego postanowienia spadek po zmarłym ojcu nabyła Wnioskodawczyni wraz z dwojgiem rodzeństwa, po 1/3 części każdy.

Po śmierci ojca Wnioskodawczyni wraz z rodzeństwem stale zamieszkuje w domu odziedziczonym po rodzicach. Ustalono, że Wnioskodawczyni zajmie się prowadzeniem gospodarstwa. Jednakże, z racji tego, że w tym czasie studiowała, i nie miała możliwości dokładnego zajmowania się gospodarstwem, zostało ono oddane w dzierżawę w dniu 19 października 2009 r. Po ukończeniu studiów w 2013 r. Wnioskodawczyni planuje samodzielnie prowadzić gospodarstwo rolne.

W skład spadku po ojcu wchodził taki sam majątek jak po mamie plus zakupiony ciągnik Ursus i ciągnik Zetor. Wartość majątku rodziców przedstawiała się następująco:

W przyszłości Wnioskodawczyni planuje wraz z rodzeństwem uregulować sprawy spadkowe. Zostanie złożony wniosek do sądu o dział spadku i zniesienie współwłasności. Rodzeństwo "odpisze" Wnioskodawczyni swoje udziały, a Ona dokona ich spłaty.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy w związku z planowanym działem spadku i zniesieniem współwłasności Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż czynność ta korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Stosownie natomiast do pkt 3 ww. przepisu podatkowi podlegają także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Z kolei art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy stanowi, że przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 (tekst jedn.: do zmian umów i orzeczeń sądów).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej lub, stosownie do pkt 3 z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Artykuł 6 ust. 1 pkt 5 ustawy stanowi, że podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy określa stawki podatku, które wynoszą od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

Z treści wniosku wynika, iż Wnioskodawczyni wraz z rodzeństwem planuje dokonać działu spadku i zniesienia współwłasności, w wyniku którego Wnioskodawczyni otrzyma udziały należne rodzeństwu, w zamian za co dokona spłaty na ich rzecz. W skład spadku po rodzicach wchodzi nieruchomość, na której prowadzili oni gospodarstwo rolne, zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz pomieszczeniami gospodarczymi, w tym oborą, stodołą i garażem oraz rzeczy ruchome.

Wobec powyższego wyjaśnić należy, że dział spadku jest instytucją z zakresu prawa spadkowego, polegającą na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1037 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Można go dokonać poprzez fizyczny podział rzeczy tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. W ramach tej formy podziału dopuszczalne jest ustalenie dopłat na rzecz niektórych współspadkobierców, które mają wyrównać różnicę wynikającą z udziału w spadku. Możliwe jest także przyznanie przedmiotów spadku w całości jednemu lub kilku współspadkobiercom i obciążenie ich obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców. Drugą formą podziału spadku jest tzw. podział cywilny. Przedmioty należące do spadku zostają sprzedane, a uzyskana kwota ulega podziałowi pomiędzy współspadkobierców.

Współwłasność jest natomiast instytucją prawa cywilnego, która może mieć charakter albo współwłasności w częściach ułamkowych, albo współwłasności łącznej. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Z kolei do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 195 tej ustawy współwłasność polega na tym, iż własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Natomiast w myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia sądu.

Stosownie do art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

Działu spadku oraz zniesienie współwłasności co do zasady stanowią czynności cywilnoprawne, których dokonanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wiążą ich opodatkowanie z wystąpieniem obowiązku spłat lub dopłat, a więc z odpłatnym charakterem danej czynności. Przy czym wyjaśnić należy, że spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku wspólnym i występuje wówczas gdy całość majątku wspólnego przyznano jednemu lub kilku ze współwłaścicieli. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w majątku wspólnym.

Wskazać również należy, że na podstawie art. 9 pkt 2 lit. c i lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia się od podatku przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych lub ich części znajdujących się na obszarze miast, w drodze umów o dział spadku oraz o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy.

Z zacytowanego przepisu wynika, że zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega przeniesienie własności nieruchomości lub ich części wraz z częściami składowymi, pod warunkiem że nabywana nieruchomość gruntowa stanowi gospodarstwo rolne lub utworzy z nieruchomością nabywcy gospodarstwo rolne albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego nabywcy. Treść omawianego przepisu wskazuje, że jego dyspozycją objęte są umowy zbycia nieruchomości gruntowych (lub ich części) wraz z ich częściami składowymi, co oznacza, że zwolnienie to dotyczy również budynków mieszkalnych lub gospodarczych albo innych urządzeń trwale z gruntem związanych. Wyjątek (z mocy wyraźnego brzmienia ustawy) odnosi się do budynków mieszkalnych lub ich części, znajdujących się na obszarze miast, choćby budynki te należały do gospodarstwa rolnego.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić więc należy, że w opisanej sytuacji na skutek dokonania czynności działu spadku i zniesienia współwłasności, w stosunku do Wnioskodawczyni, jako nabywcy udziałów w majątku wspólnym ponad udział dotychczas Jej przysługujący, z obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli, powstanie obowiązek podatkowy na podstawie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W rezultacie Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tego tytułu zgodnie z zasadami przedstawionym wyżej. Jednakże wskazać należy, że w części dotyczącej przeniesienia własności nieruchomości wraz z częściami składowymi, tj. budynkiem mieszkalnym, stodołą, oborą i garażem, czynność działu spadku i zniesienia współwłasności korzystać może ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 9 pkt 2 ustawy, jeżeli w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowić będą gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy w rozumieniu tych przepisów, a budynek mieszkalny posadowiony na tej nieruchomości nie znajduje się na obszarze miasta.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.