ITPB2/436-135/08/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 14 listopada 2008 r. (data wpływu 18 listopada 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 18 listopada 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka zamierza przystąpić do wielostronnej umowy, stanowiącej umowę tzw. cash poolingu, której liderem dla podmiotów polskich jest podmiot z grupy kapitałowej Spółki "B.". System cash poolingu organizowany jest przez Bank w Londynie, zajmujący się techniczną obsługą przepływów pieniężnych uczestników systemu.

W ramach realizacji umowy Spółka otworzy tzw. podstawowe rachunki bankowe (walutowy i złotówkowy) w brytyjskiej filii Banku - operatora systemu cash poolingu, z których rachunek walutowy wykorzystywany będzie do rozliczeń finansowych (zobowiązań i należności Spółki). Równolegle, w tym samym banku, otwarte zostaną tzw. rachunki nadrzędne, w oparciu o które "B." będzie prowadził zarządzanie płynnością finansową grupy.

Faktyczne działanie systemu cash poolingu polegało będzie na zautomatyzowanych transferach sald dodatnich istniejących na rachunkach podstawowych Spółki i innych uczestników cash poolingu, na koniec dnia rozliczeniowego, na rachunki nadrzędne lidera, tj. "B.". W przypadku zaś wystąpienia na koniec dnia rozliczeniowego salda ujemnego na rachunkach podstawowych Spółki lub innych uczestników cash poolingu, nastąpi automatyczne przekazanie środków pieniężnych z rachunku nadrzędnego lidera cash poolingu na rachunki podstawowe Spółki lub innych uczestników, w kwotach niezbędnych dla ustalenia zerowego bilansu na rachunkach podstawowych Spółki.

Przekazywanie środków pieniężnych jest procesem zautomatyzowanym i wykonywanym bez odrębnych decyzji Spółki, w zakresie transferu środków z rachunków podstawowych lub na rachunki podstawowe. Przesuniecie środków pieniężnych z rachunku podstawowego następuje wyłącznie na podstawie umowy, bez konieczności zawierania odrębnych umów z liderem umowy lub innymi uczestnikami systemu cash poolingu. "B." pełni funkcję lidera cash poolingu posiadającego rachunki nadrzędne, służące kumulowaniu nadwyżek finansowych uczestników cash poolingu oraz redystrybucji za pomocą Banku nadwyżek pieniężnych z rachunków nadrzędnych lidera na rachunki uczestników (w tym Spółki), wykazujące salda ujemne.

Celem uczestnictwa w systemie cash poolingu, wprowadzanym umową, jest uzyskanie przez Spółkę korzystniejszego oprocentowania nadwyżek finansowych, zgromadzonych na rachunkach podstawowych Spółki, przekazywanych na rachunek nadrzędny lidera, w porównaniu do warunków oferowanych przez banki, w wyniku wykorzystania efektu skali skumulowanych środków pieniężnych na rachunku nadrzędnym. Z kolei celem równorzędnym Spółki jest ograniczenie kosztów odsetkowych związanych z ewentualnym ujemnym saldem na rachunkach podstawowych Spółki. Poprzez uczestnictwo w systemie cash poolingu oprocentowanie salda debetowego na rachunku podstawowym, pokrytego z rachunku nadrzędnego lidera cash poolingu, jest niższe od oprocentowania debetu na zwykłym rachunku bankowym. Z kolei, wg wiedzy Spółki, korzyść lidera cash poolingu polega na minimalizowaniu poziomu zewnętrznego zadłużenia lidera i podmiotów z grupy B., a w konsekwencji minimalizowanie kosztów finansowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź na pytanie pierwsze. W zakresie pytania drugiego wniosek zostanie rozpatrzony odrębną interpretacja indywidualną.

Zdaniem Wnioskodawcy, ani zawarcie umowy cash poolingu ani automatyczne przesunięcie środków pieniężnych na jej podstawie pomiędzy rachunkami podstawowymi Spółki a rachunkami nadrzędnymi lidera cash poolingu przy realizacji umowy, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu tym podatkiem podlegają jedynie czynności cywilnoprawne w nim wymienione, tj.:

Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest zamknięty i nie obejmuje umowy w zakresie zarządzania płynnością finansową (cash poolingu). Umowa cash poolingu zaliczana jest do tzw. umów nienazwanych tj. nieuregulowanych wprost w przepisach prawa. W przypadku Spółki polega ona na gromadzeniu przez podmiot zarządzający rachunkami (tzw. pool leadera), na zlecenie grupy powiązanych przedsiębiorców, ich środków finansowych na rachunku nadrzędnym grupy i kompensowaniu przejściowych nadwyżek, wykazywanych na rachunkach podstawowych jednych uczestników umowy z saldami ujemnymi innych uczestników cash poolingu. Podmiotem zarządzającym płynnością grupy jest lider ("B."). Istotą cash poolingu jest optymalizacja wykorzystania środków finansowych znajdujących się na rachunkach bankowych podmiotów, które są stronami umowy. Czasowych przesunięć kwot pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników umowy dokonuje bank obsługujący system cash poolingu, w którym uczestniczyć miałaby Spółka.

Wnioskodawca podaje również, że zawarcie oraz realizacja umowy nie stanowi w szczególności umowy pożyczki, w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuję się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić te same ilości pieniędzy albo tę sama ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W sytuacji przedstawionej we wniosku, konstrukcja umowy, kreująca sposób zarządzania wolnymi środkami finansowymi (płynnością finansową), niewątpliwie zawiera w sobie elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że umowa wyczerpuje elementy istotne (essentialia negotii) dla umowy pożyczki. W ramach umowy występują bowiem co najmniej trzy podmioty, mianowicie: (i) posiadający wolne środki finansowe, (ii) posiadający niedobór tych środków oraz (iii) cashpool lider, występujący w roli pośrednika, działającego we własnym imieniu w zakresie zarządzania płynnością finansową grupy. Każdy z uczestników umowy staje się podmiotem praw i obowiązków. Nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków finansowych na określony w umowie podmiot. Uczestnik posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Nie jest wiec skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, gdyż źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, będzie rachunek nadrzędny (nie należący do podmiotu udostępniającego nadwyżkę własnych środków finansowych w ramach umowy), na którym będą gromadzone wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Przesuniecie środków pieniężnych pomiędzy rachunkami podstawowymi a rachunkami nadrzędnymi, na podstawie umowy, nie spełniają także kryteriów umowy depozytu nieprawidłowego. W świetle art. 845 Kodeksu cywilnego, przez depozyt nieprawidłowy rozumieć należy umowę, zgodnie z którą przechowawca przyjmuje na siebie obowiązek przechowania pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, oddanych mu w przechowanie w niepogorszonym stanie, a z przepisów szczególnych, umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może oddanymi mu rzeczami rozporządzać. W przedmiotowej umowie cash poolingu podmiot zarządzający rozliczeniami (cash pool lider) nie przyjmuje na siebie obowiązku przechowania środków pieniężnych i wydania ich w stanie niepogorszonym. Nie ma także prawa swobodnie nimi rozporządzać. Środki na rachunku nadrzędnym pozostają bowiem własnością uczestników cash poolingu, a lider ("B.") koordynuje efektywne zarządzanie tymi środkami tak aby, w zależności od sytuacji, nadwyżki finansowe jednych uczestników cash poolingu zasiliły rachunki innych uczestników, wykazujące saldo ujemne. Instrumentem pozwalającym na koordynacje przepływów pieniężnych jest rachunek nadrzędnych.

Reasumując, zarządzanie wolnymi środkami (cash poolingu) nie zostało enumeratywnie wymienione w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Z kolei przesunięcia środków pieniężnych w ramach zarządzania płynnością (cash poolingu), na podstawie umowy, nie spełniają określonych w Kodeksie cywilnym kryteriów pożyczki ani depozytu nieprawidłowego. Nie można zatem przesunięć środków pieniężnych pomiędzy rachunkami podstawowymi a nadrzędnymi uczestników umowy zakwalifikować jako umów pożyczki lub depozytu nieprawidłowego w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz odpowiednio art. 720 i 845 Kodeksu cywilnego. W efekcie zawarcie umowy oraz czynności transferu środków pieniężnych w ramach umowy nie będą zatem podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że środki pieniężne w chwili dokonywania przesunięć pomiędzy rachunkami podstawowymi Spółki a rachunkami nadrzędnymi znajdują się poza granicami Polski, co w świetle art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wyłącza określone przesunięcie z podlegania regulacjom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki, umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki, a także zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wyżej wymienione.

Uwzględniając powyższe, podkreślić należy, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają czynności wymienione w przywołanej regulacji art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) i lit. j) ww. ustawy, przedmiotem opodatkowania są m.in. umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego. W myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Natomiast stosownie do art. 845 Kodeksu cywilnego jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Umowa Cash pool to nowoczesna forma efektywnego zarządzania finansami grupy podmiotów powiązanych. Cash pool polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) poszczególnych jednostek (rachunki uczestników) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą przy wykorzystaniu korzyści skali. Umowa Cash pool ma na celu zwiększenie efektywności działalności gospodarczej prowadzonej przez uczestniczące w niej podmioty dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu sumy dziennych sald (dodatnich i ujemnych) na rachunkach bankowych każdego z nich. Dzięki temu rozwiązaniu wynik odsetkowy grupy jest korzystniejszy niż w przypadku oddzielnego inwestowania nadwyżek i ponoszenia kosztów finansowania przez posiadaczy poszczególnych rachunków w tym systemie.

Przedstawiona we wniosku Spółki konstrukcja Cash pool, jako sposób gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pool polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki ani depozytu nieprawidłowego, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot oraz zobowiązania podmiotu do przechowywania powierzonych mu pieniędzy. Ponadto uczestnik Cash pool posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników Cash pool.

Reasumując, usługa zarządzania wolnymi środkami ("cash pooling") nie została enumeratywnie wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie można też tego typu czynności zakwalifikować jako umowy pożyczki i depozytu nieprawidłowego, wymienionych w tym katalogu. Czynności dokonywane w ramach umowy "cash poolingu" nie będą zatem podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.