ITPB2/436-120/13/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 14 czerwca 2013 r. (data wpływu - 17 czerwca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia wierzytelności w ramach datio in solutum - jest prawidłowe.

W dniu 17 czerwca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia wierzytelności w ramach datio in solutum.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. (dalej też: "Wnioskodawca", "Pożyczkobiorca") oraz S.A. (dalej też: "Pożyczkodawca") należą do Grupy Kapitałowej (dalej: "Grupa"). Pożyczkobiorca zamierza zawrzeć z Pożyczkodawcą umowę pożyczki (dalej też:"Pożyczka"). Pożyczkodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, prowadzącym działalność deweloperską na rynku polskim. Pożyczkodawca udziela również pożyczek spółkom z Grupy. Działalność Pożyczkodawcy polegająca na udzielaniu pożyczek stanowi zatem również element prowadzonej przez Pożyczkodawcę działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: "ustawa o VAT"), w związku z czym Pożyczkodawca również w związku z tą działalnością pozostaje podatnikiem VAT. Czynność udzielenia przez Pożyczkodawcę pożyczki na rzecz Wnioskodawcy stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, ale zwolnioną z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT jako usługa udzielania pożyczek.

W wyniku zawarcia umowy pożyczki Pożyczkodawca będzie zobowiązany do przeniesienia na własność Pożyczkobiorcy określonej ilości pieniędzy.

Jako jedną z możliwości spełnienia świadczenia przez Pożyczkodawcę, strony rozważają w ramach instytucji datio in solutum przewidzianej w art. 453 Kodeksu cywilnego przeniesienie wierzytelności przysługujących Pożyczkodawcy z tytułu udzielonych wcześniej pożyczek innym podmiotom z Grupy. W efekcie powyższego, w wyniku udzielenia pożyczki, nie dojdzie do wypłaty jej kwoty głównej na rzecz Pożyczkobiorcy - zobowiązanie z tytułu jej wypłaty zostanie bowiem spełnione w ramach datio in solutum, poprzez przeniesie wierzytelności z tytułu udzielonych uprzednio przez Pożyczkodawcę pożyczek. Na przeniesione wierzytelności z tytułu udzielonych pożyczek składać się będą kwoty główne pożyczek oraz odsetki naliczone lecz niezapłacone przez inne spółki do momentu zawarcia Umowy Pożyczki.

W efekcie czego Pożyczkobiorca stanie się wierzycielem spółek z Grupy z tytułu pożyczek udzielonych uprzednio przez Pożyczkodawcę.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie.

Czy na Wnioskodawcy ciąży obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu przeniesienia na niego w ramach instytucji datio in solutum wierzytelności z tytułu udzielonych wcześniej przez Pożyczkodawcę pożyczek.

Zdaniem Wnioskodawcy, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego ustawy o p.c.c. poprzez enumeratywne określenie czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Stanowisko to jest wielokrotnie podkreślane w praktyce organów podatkowych.

W konsekwencji - w opinii Wnioskodawcy - czynność cywilnoprawna, która nie jest wprost wymieniona w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 ustawy o p.c.c. nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca zawrze Umowę Pożyczki, która zostanie wykonana przez Pożyczkodawcę przy pomocy instytucji datio in solutum w ten sposób, że zobowiązanie z tytułu wypłaty kwoty głównej pożyczki zostanie spełnione poprzez przeniesie wierzytelności z tytułu udzielonych uprzednio przez Pożyczkodawcę pożyczek.

Datio in solutum jest specyficzną czynnością cywilnoprawną regulowaną w art. 453 Kodeksu Cywilnego. Ww. instytucja nie została wskazana w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.c.c. jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Jednocześnie przeniesienie wierzytelności w wykonaniu datio in solutum nie nastąpi w ramach czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.c.c., w szczególności przeniesienie wierzytelności nie nastąpi w ramach umowy sprzedaży, zamiany, darowizny.

W świetle powyższego - zdaniem Wnioskodawcy - stwierdzić należy, że przeniesienie wierzytelności w ramach instytucji datio in solutum nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o p.c.c. W konsekwencji, czynność ta - jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.c.c. - nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.), podatkowi temu podlegają:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Opisane we wniosku przeniesienie na Wnioskodawcę wierzytelności przysługujących Pożyczkodawcy z tytułu udzielonych wcześniej pożyczek innym podmiotom z Grupy (do której obaj również należą) w zamian za zwolnienie ze spełnienia ciążącego na nim zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki ma być oparte o instytucję zwolnienia z długu, uregulowanego w art. 453 zd. 1 Kodeksu cywilnego, w myśl którego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna znana w doktrynie prawa cywilnego jako datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Jej celem jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku zobowiązania powstałego w związku z udzieleniem Wnioskodawcy pożyczki) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Jak już wspomniano powyżej, katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem.

W związku z tym stwierdzić należy, że jeżeli opisana we wniosku czynność przeniesienia wierzytelności w zamian za zwolnienie Pożyczkodawcy ze spełnienia ciążącego na nim obowiązku wydania Wnioskodawcy przedmiotu pożyczki (tekst jedn.: określonej w umowie ilości pieniędzy), istotnie nastąpi w ramach datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania), to jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ww. ustawy, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.