ITPB2/436-115/10/RS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 20 maja 2010 r. (data wpływu 24 maja 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy przelewu wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu - jest prawidłowe.

W dniu 24 maja 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy przelewu wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Strony (w tym Wnioskodawczyni) zawarły umowę pożyczki. Mimo upływu terminu płatności dłużnik (pożyczkobiorca) nie wywiązał się ze zobowiązania i nie zapłacił należności. Jako spłatę długu zaproponował Wnioskodawczyni (pożyczkodawcy), że dokona na Jej rzecz przelewu (cesji) wierzytelności, która przysługiwała mu w stosunku do jego osobistego dłużnika. Przedstawił dokumenty potwierdzające, że wierzytelność istnieje i jest wymagalna.

Strony doszły do porozumienia i zawarły umowę cesji wierzytelności. Celem tej umowy było zwolnienie dłużnika (pożyczkobiorcy) z długu poprzez zaspokojenie roszczeń wierzyciela (pożyczkodawcy).

Umowa cesji była bezpłatna, tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Całe rozliczenie odbyło się bezgotówkowo.

Strony umowy są osobami fizycznymi, nie prowadzą działalności gospodarczej podlegającej podatkowi VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy przelew (cesja) wierzytelności dokonany w zamian za zwolnienie z długu podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które zostały wymienione w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ponieważ czynność przelewu wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu nie została wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu ww. podatkiem.

Stanowisko powyższe Wnioskodawczyni uzasadnia tym, iż art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych objętych tym podatkiem.

Są to następujące czynności:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Z uwagi na to, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji umów opodatkowanych tym podatkiem należy posiłkować się w tym zakresie przepisami Kodeksu cywilnego.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana jest w art. 509 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jej treścią, wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W opisanym stanie faktycznym dłużnik skorzystał z rozwiązania jakie daje mu prawo cywilne i przeniósł na swojego wierzyciela (pożyczkodawcę) przysługującą mu wierzytelność. Zachowanie takie statuuje bezpośrednio Kodeks cywilny, co oznacza że nie jest ono sprzeczne ani z ustawą ani umową. Ponadto nie sprzeciwia się właściwości zobowiązania.

Ponadto cesja wierzytelności nie spełnia znamion umowy sprzedaży zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności ani żadnej innej umowy wypełniającej znamiona art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wynika to z faktu, iż zgodnie z art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i rzecz tę wydać. Kupujący natomiast zobowiązuje się do odebrania rzeczy i zapłaty sprzedającemu ceny, czyli oznaczonej sumy pieniędzy. Przez umowę zamiany - zgodnie z art. 603 Kodeksu cywilnego - rozumie się zobowiązanie każdej ze stron do przeniesienia na drugą stronę własności rzeczy w zamian za zobowiązanie do przeniesienia własności innej rzeczy.

Przeniesienie (cesja) wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną przewidzianą w art. 453 Kodeksu cywilnego, prowadzącą do zmiany wierzyciela. W przypadku, gdyby przelew wierzytelności był dokonany w formie umowy sprzedaży lub zamiany to podlegałby podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jako że umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych wymienione zostały w art. 1 ww. ustawy. Ponieważ przedmiotowa cesja nie spełnia znamion żadnej z umów nie podlega ona opodatkowaniu.

Zastosowana przez strony forma przekazania prawa majątkowego (wierzytelności), stanowi swoistego rodzaju formę rozliczenia bezgotówkowego, zastosowaną wyłącznie w celu zwolnienia się z długu przez dłużnika.

W opisywanym stanie faktycznym przesłanką dokonania przedmiotowego przelewu wierzytelności jest wyłącznie zwolnienie się dłużnika z długu - przelew wierzytelności stanowi bowiem spłatę bezspornego długu. Cesja wierzytelności spowodowała wygaśnięcie długu, żadna ze stron nie jest już wobec siebie zobowiązana ani uprawniona.

Przedstawione powyżej argumenty, zdaniem Wnioskodawczyni, dają podstawę do stwierdzenia, że opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które zostały wymienione w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ponieważ czynność przelewu wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu nie została wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych

Wnioskodawczyni wskazuje, iż stanowisko powyższe potwierdzili:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) opodatkowaniu tym podatkiem podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2 (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy).

Podkreślić należy, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają umowy wymienione w regulacji art. 1 ust. 1 ww. ustawy. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, Wnioskodawczyni zawarła umowę cesji wierzytelności, której celem było zwolnienie dłużnika (pożyczkobiorcy) z długu poprzez zaspokojenie roszczeń wierzyciela (pożyczkodawcy).

W wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Całe rozliczenie odbyło się bezgotówkowo.

Strony umowy są osobami fizycznymi, nie prowadzą działalności gospodarczej podlegającej podatkowi VAT.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że umowa cesji wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko w sytuacji, gdy przyjmuje postać którejkolwiek z umów wskazanych w zawartym w art. 1 ustawy katalogu czynności podlegających opodatkowaniu. Natomiast w sytuacji, gdy tak jak w opisanym we wniosku stanie faktycznym, dokonano cesji wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu, bez żadnych dodatkowych rozliczeń, czynność taka, jako niewymieniona w art. 1 ustawy, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.