ITPB2/415-863/14/MU

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 11 września 2014 r. (data wpływu 18 września 2014 r.), uzupełnionym w dniu 8 grudnia 2014 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 września 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej. Wniosek został uzupełniony w dniu 8 grudnia 2014 r.

We wniosku tym oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W chwili obecnej toczy się postępowanie rozwodowe - zainicjowane przez męża Wnioskodawczyni, w trakcie którego Wnioskodawczyni wniosła o orzeczenie o wyłącznej winie małżonka. Jeszcze przed złożeniem pozwu została wszczęta procedura niebieskiej karty dla rodziny Wnioskodawczyni ze wskazaniem męża, jako sprawcy przemocy, a na długo przedtem Wnioskodawczyni wraz z dziećmi pozostawali pod opieką psychologa PCPR. Z uwagi na agresywne zachowanie męża w okresie od nocy z 7/8 grudnia 2012 r. do dnia 22 stycznia 2013 r. Wnioskodawczyni przebywała wraz z dziećmi (córka ur. 1 lutego 2007 r. i syn ur. 3 lutego 2012 r.) w Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, dokąd zostali przewiezieni przez policję dla ich bezpieczeństwa. Po opuszczeniu ośrodka Wnioskodawczyni została zmuszona do wynajęcia tymczasowego lokalu tak, aby zapewnić dzieciom i sobie bezpieczeństwo i warunki bytowe, ponieważ małżonek nie dopuszczał do ich powrotu.

Małżonek zablokował Wnioskodawczyni i dzieciom dostęp do domu już wiele miesięcy wcześniej, a od lipca 2013 r. podjął kroki próby wymeldowania z ich wspólnego domu (małżonkowie nie są po rozwodzie, nie mają podziału majątku oraz nie posiadają umowy przedmałżeńskiej). Burmistrz Miasta odmówił wymeldowania. Wojewoda podtrzymał tą decyzję, a Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę męża w tym przedmiocie na działanie Wojewody - a więc nadal jest ona zameldowana pod spornym adresem, niestety bez możliwości dostania się tam i zamieszkiwania.

Wnioskodawczyni wraz z dziećmi utracili posiadanie w związku z działaniem męża. Z tej przyczyny toczyło się postępowanie o przywrócenie utraconego posiadania, przed Sądem Rejonowym, IX Wydział Cywilny. Efektem końcowym przeprowadzonego postępowania został wydany wyrok nakazujący mężowi przywrócenie Wnioskodawczyni oraz córce i synowi utraconego posiadania, w przypadku dzieci nadając rygor natychmiastowej wykonalności - co do którego małżonek się nie zastosował do dnia dzisiejszego.

Wszystkie opisane fakty wskazują, na praktycznie całkowity brak zainteresowania ze strony męża w temacie faktycznego sprawowania opieki nad ich dziećmi.

Wnioskodawczyni nadmienia, że w 2013 r. i 2014 r. uzyskała dochody opodatkowane według skali podatkowej, natomiast dzieci poza zabezpieczeniem sądowym i to nie w pełnej wysokości (prowadzone postępowanie komornicze) nie uzyskują żadnych dochodów.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawczyni ma prawo za 2013 r. skorzystać z całej ulgi prorodzinnej (lub stosownie do czasu sprawowania faktycznej opieki), w sytuacji, kiedy dzieci zamieszkują tylko z Nią, tylko Ona je wychowuje, a mąż ponosi tylko obciążenia finansowe (i to nie w pełnej wysokości) oraz nie wyraża zgody na porozumienie, co do podziału ulgi w stosunku do faktycznego wychowywania dzieci, nie bierze udziału w ich wychowywaniu.

Zdaniem Wnioskodawczyni ma prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej w całości lub w podziale w stosunku do faktycznego wychowywania dzieci. Wnioskodawczyni uważa, że odliczenie przysługuje rodzicowi, u którego dzieci faktycznie zamieszkują na stałe i który zajmuje się ich wychowywaniem. Jeżeli wychowywaniem dziecka zajmuje się jeden z rodziców, pod którego opieką dziecko przebywa, a drugi rodzic nie mieszka z dziećmi, jedynie przyczynia się do kosztów utrzymania dziecka, to nie powinno przysługiwać prawo do skorzystania z odliczeń. Przez wychowywanie należy rozumieć faktyczne wychowywanie, faktyczne ponoszenie ciężarów i konsekwencji wychowywania dziecka, a nie tylko ponoszenie obciążeń (i to nie w pełnej wysokości, często egzekwowanych poprzez postępowanie komornicze). Mąż nie wyraża zgody na porozumienie co do podziału ulgi w stosunku do faktycznego wychowywania dzieci. Z art. 27f ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że duże znaczenie ma sprawowanie faktycznej pieczy nad dzieckiem. Za taką interpretacją przemawia też wykładnia celowościowa przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie należy zauważyć, że ulga rodzinna została wprowadzona po to, by pomóc rodzicom w faktycznym wychowywaniu dziecka, a nie nagradzać statystów. Wnioskodawczyni uważa, że w przypadku rozliczenia ulgi, każdemu z podatników powinno przysługiwać odliczenie 1/30 miesięcznej kwoty ulgi za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem, zgodnie ze stanem faktycznym.

Jak wskazuje Wnioskodawczyni dzieci przebywały pod opieka, swojego ojca w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 24 czerwca 2013 r. każdy II i IV weekend miesiąca od soboty godziny 10:00 do niedzieli godziny 18:00 (ustalone na życzenie ich ojca) - gdzie w każdy z tych weekendów córka nocowała u ojca, syn wracał na noclegi do Wnioskodawczyni:

13, 14, 27, 28 lipca 2013 r.

10, 11, 24, 25 sierpnia 2013 r.

14, 15, 28, 29 września 2013 r.

12, 13, 26, 27 października 2013 r.

9, 10, 23, 24 listopada 2013 r.

14, 15, 28, 29 grudnia 2013 r.

Ponadto dodatkowo poza ustalonymi weekendami dzieci spędziły z ojcem: 24 grudnia 2013 r. 7:00-17:00, wakacje w terminie od 24 lipca 2013 r. do 7 sierpnia 2013 r. córka (2 pełne tygodnie z ojcem), syn w terminie od 24 lipca 2013 r. do 31 lipca 2013 r. - w godzinach od 10:00 do 18:00 oraz w terminie od 1 sierpnia 2013 r. do 7 sierpnia 2013 r. - pełen tydzień z nocowaniem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

W myśl art. 27f ust. 2 ww. ustawy, odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

Stosownie do art. 27f ust. 2a ustawy za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka (art. 27f ust. 2b ww. ustawy).

W myśl art. 27f ust. 3 tej ustawy, w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja albo sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Artykuł 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.

Na podstawie art. 27f ust. 5 ww. ustawy odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

Zgodnie zatem z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obojgu rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską, przysługuje ulga na dzieci małoletnie. Władza rodzicielska - zgodnie z art. 93 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.) - przysługuje obojgu rodzicom, a - stosownie do art. 97 § 1 tejże ustawy - jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

W konsekwencji, jeżeli w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, i władza ta jest wykonywana przez obojga rodziców, to każdy z rodziców ma prawo do odliczenia, w granicach przysługującego na dziecko limitu. Kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w chwili obecnej toczy się postępowanie rozwodowe - zainicjowane przez męża Wnioskodawczyni, w trakcie którego Wnioskodawczyni wniosła o orzeczenie o wyłącznej winie małżonka. Jeszcze przed złożeniem pozwu została wszczęta procedura niebieskiej karty dla rodziny Wnioskodawczyni ze wskazaniem męża, jako sprawcy przemocy, a na długo przedtem Wnioskodawczyni wraz z dziećmi pozostawali pod opieką psychologa PCPR. Z uwagi na agresywne zachowanie męża w okresie od nocy z 7/8 grudnia 2012 r. do dnia 22 stycznia 2013 r. Wnioskodawczyni przebywała wraz z dziećmi (córka ur. 1 lutego 2007 r. i syn ur. 3 lutego 2012 r.) w Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, dokąd zostali przewiezieni przez policję dla ich bezpieczeństwa. Po opuszczeniu ośrodka Wnioskodawczyni została zmuszona do wynajęcia tymczasowego lokalu tak, aby zapewnić dzieciom i sobie bezpieczeństwo i warunki bytowe, ponieważ małżonek nie dopuszczał do ich powrotu.

Małżonek zablokował Wnioskodawczyni i dzieciom dostęp do domu już wiele miesięcy wcześniej, a od lipca 2013 r. podjął kroki próby wymeldowania z ich wspólnego domu (małżonkowie nie są po rozwodzie, nie mają podziału majątku oraz nie posiadają umowy przedmałżeńskiej). Burmistrz Miasta odmówił wymeldowania. Wojewoda podtrzymał tą decyzję, a Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę męża w tym przedmiocie na działanie Wojewody - a więc nadal jest ona zameldowana pod spornym adresem, niestety bez możliwości dostania się tam i zamieszkiwania.

Wnioskodawczyni wraz z dziećmi utracili posiadanie w związku z działaniem męża. Z tej przyczyny toczyło się postępowanie o przywrócenie utraconego posiadania, przed Sądem Rejonowym, IX Wydział Cywilny. Efektem końcowym przeprowadzonego postępowania został wydany wyrok nakazujący mężowi przywrócenie Wnioskodawczyni oraz córce i synowi utraconego posiadania, w przypadku dzieci nadając rygor natychmiastowej wykonalności - co do którego małżonek się nie zastosował do dnia dzisiejszego.

Wszystkie opisane fakty wskazują, na praktycznie całkowity brak zainteresowania ze strony męża w temacie faktycznego sprawowania opieki nad ich dziećmi.

Wnioskodawczyni nadmienia, że w 2013 r. uzyskała dochody opodatkowane według skali podatkowej, natomiast dzieci poza zabezpieczeniem sądowym i to nie w pełnej wysokości (prowadzone postępowanie komornicze) nie uzyskują żadnych dochodów.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów uznać należy, że w sytuacji, gdy zarówno Wnioskodawczyni jak i małżonek dysponują prawem wykonywania władzy rodzicielskiej w stosunku do dzieci są uprawnieni do korzystania z ulgi wynikającej z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać jednak należy, iż w powołanym art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zdanie drugie - ustawodawca dał rodzicom możliwość wyboru, w jaki sposób dokonają odliczeń kwoty przysługującej im ulgi prorodzinnej. Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi określonego ustawą. W związku z tym możliwe jest skorzystanie z odliczenia od podatku przez jednego z rodziców przy czym konieczne jest w tym zakresie uzyskanie porozumienia pomiędzy osobami uprawnionymi, gdyż to im ustawodawca pozostawił decyzję w tym względzie. W sytuacji natomiast braku takiego porozumienia odliczenie przysługuje w częściach równych.

Wobec przedstawionych uregulowań prawnych tutejszy organ nie może zatem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, zgodnie z którym - w sytuacji gdy dzieci z Nią zamieszkują i Ona sama je wychowuje, mąż bowiem nie bierze udziału w wychowywaniu dzieci ponosi tylko obciążenia finansowe (często egzekwowane poprzez postępowanie komornicze) - ma prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej w całości. Zacytowane przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uprawniają bowiem do skorzystania z ww. ulgi tylko rodzica, który z dziećmi zamieszkuje bądź też w większym stopniu ponosi ciężar ich utrzymania.

Nie można również zgodzić się z Wnioskodawczynią, że ma prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej w podziale w stosunku do faktycznego wychowywania, ponieważ - jak twierdzi - z art. 27f ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że duże znaczenie ma sprawowanie faktycznej pieczy nad dzieckiem. W przypadku rozliczenia ulgi, każdemu z podatników powinno przysługiwać odliczenie 1/30 miesięcznej kwoty ulgi za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem, zgodnie ze stanem faktycznym.

W przedmiotowej sprawie - wbrew twierdzeniu Wnioskodawczyni - nie znajduje zastosowania art. 27f ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż dotyczy on wyłącznie sytuacji wymienionych w tym przepisie, które w niniejszej sprawie nie zachodzą, a więc takich, gdy dziecko spod opieki rodziców zostaje przekazane w tym samym roku podatkowym do rodziny zastępczej lub do opiekuna prawnego. Jeżeli przekazanie to następuje w trakcie miesiąca wówczas każdemu z podatników opiekujących się dzieckiem przysługuje w tym miesiącu odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznej kwoty odliczenia za każdy dzień sprawowania nad nim pieczy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.