ITPB2/415-846/13/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 16 września 2013 r. (data wpływu - 18 września 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 listopada 2013 r. (data wpływu - 29 listopada 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest prawidłowe.

W dniu 18 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

Wniosek uzupełniono w dniu 29 listopada 2013 r.

W przedmiotowym wniosku oraz w piśmie uzupełniającym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 13 maja 2012 r. Wnioskodawca uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, którego sprawcą była inna osoba, ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC).

Wskutek wypadku został poszkodowany nie tylko pojazd Wnioskodawcy, ale i on sam doznał poważnych obrażeń ciała. Poszkodowany zgłosił szkodę ubezpieczycielowi, zarówno w związku z uszkodzeniem jego pojazdu (szkoda całkowita), jak również mając na uwadze zaistniałą krzywdę w postaci znacznych poważnych naruszeń czynności narządów ciała.

Wyrokiem z dnia 19 listopada 2012 r., wydanym w sprawie karnej, Sąd Rejonowy uznał sprawcę wypadku (oskarżonego) za winnego spowodowania wypadku komunikacyjnego z udziałem poszkodowanego (Wnioskodawcy), na skutek czego doznał on uszczerbku na zdrowiu pod postacią choroby realnie zagrażającej życiu i skazał go za czyn z art. 177 § 2 k.k. na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jak również zasądził od oskarżonego na rzecz Wnioskodawcy kwotę 15.000 zł - tytułem częściowego odszkodowania za wyrządzoną szkodę. Wyrok jest prawomocny z dniem 28 marca 2013 r. Oskarżony uiścił poszkodowanemu Wnioskodawcy odszkodowanie w kwocie 15.000 zł.

Równolegle toczyło się postępowanie likwidacyjne przed ubezpieczycielem, w następstwie którego poszkodowanemu wypłacono kwotę 6.700 zł tytułem odszkodowania za uszkodzenie samochodu (szkoda całkowita). Uwzględniając rodzaj doznanych w szczególności przez Wnioskodawcę obrażeń, związane z nimi kalectwo, rozmiar oraz nasilenie cierpień fizycznych i psychicznych, poczucie bezradności, ogólną apatię i stan depresyjny, wreszcie niepomyślne rokowania na przyszłość, poszkodowany zgłosił ubezpieczycielowi roszczenie o uiszczenie zadośćuczynienia ostatecznie w kwocie 350.000 zł oraz odszkodowania w łącznej kwocie 9.780 zł.

W związku z powyższym w dniu 12 sierpnia 2013 r. Wnioskodawca zawarł z ubezpieczycielem ugodę pozasądową, na podstawie której ubezpieczyciel zobowiązał się wypłacić poszkodowanemu kwotę w łącznej wysokości 210.000 zł tytułem wszystkich roszczeń wynikających ze szkody na osobie związanych z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 13 maja 2012 r. z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) sprawcy szkody, na co poszkodowany wyraził zgodę.

Kwota 210.000 zł została wpłacona Wnioskodawcy przelewami na jego rachunek bankowy w kilku transzach, ostatnia w kwocie 89.920 zł w dniu 27 sierpnia 2013 r.

Samochód Wnioskodawcy uszkodzony na skutek wypadku komunikacyjnego z dnia 13 maja 2012 r. nie stanowił składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poszkodowany Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie w kwocie 6.700 zł (tekst jedn.: z uwzględnieniem podatku VAT).

Poszkodowany jest emerytem. Nie prowadzi działalności gospodarczej. Nie prowadził działalności gospodarczej w dniu zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego ani później. Samochód został zakupiony do celów prywatnych przez Wnioskodawcę - osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej. Nie był to więc składnik majątku związany z prowadzeniem działalności gospodarczej lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Odszkodowanie wypłacone poszkodowanemu za uszkodzenie pojazdu, z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych (z OC sprawcy) uiszczone zostało z uwzględnieniem kwoty podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opisane we wniosku świadczenia, tj. odszkodowanie za szkodę na osobie i za uszkodzony samochód oraz zadośćuczynienie, wypłacone z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, uzyskane w postępowaniu likwidacyjnym prowadzonym przed ubezpieczycielem, na podstawie zawartej z nim ugody pozasądowej, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy też korzystają ze zwolnienia wskazanego w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z przepisem art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przedstawiony przepis ustanawia - w opinii Wnioskodawcy - zasadę powszechności opodatkowania dochodów osób fizycznych podatkiem dochodowym. Opodatkowaniu podlegają więc wszelkiego rodzaju dochody za wyjątkiem dochodów i przychodów wymienionych głównie w art. 21 ustawy. Ustawodawca z różnych powodów uznał, iż niektóre przychody lub dochody uzyskane przez podatnika są wolne od podatku dochodowego. Określony w art. 21 katalog zwolnień przedmiotowych jest wyjątkiem od zasady sprawiedliwości podatkowej, dlatego też wykładnia przepisów ustanawiających te zwolnienia powinna być wykładnią ścisłą.

Wolne od podatku dochodowego są w szczególności:

* odszkodowania lub zadośćuczynienia, gdzie ich wysokość lub zasady ustalenia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy),

* odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy),

* kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych (art. 21 ust. 4 ustawy).

W świetle powyższego, Rzecznik Ubezpieczonych (vide - www.rzu.gov.pl), uznając, iż rolą odszkodowania jest zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej szkody i nie stanowi ono świadczenia, którego celem jest wzbogacenie podatnika, stwierdził, że otrzymane odszkodowania oraz inne świadczenia z tytułu ubezpieczeń osobowych lub majątkowych (również w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego), niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie uznania ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rzecznik Ubezpieczonych wskazał jednak, iż pojawiają się interpretacje wskazujące, że do rekompensaty szkód z tytułu czynów niedozwolonych wypłacanych w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody zastosowanie znajdują normy zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 3-3d ustawy.

Jednakże, w ocenie Biura Rzecznika Ubezpieczonych, pomimo tych wątpliwości co do hipotezy poszczególnych norm prawnych zawartych w przedmiotowych przepisach wynikających w szczególności z licznych nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku wypłaty odszkodowań w ramach ubezpieczeń obowiązkowych (w tym obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych) niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie decyzji ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, odszkodowania te są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powyższą interpretację potwierdzają również w interpretacjach indywidualnych organy podatkowe - Dyrektorzy Izb Skarbowych. Rzecznik Ubezpieczonych wskazał w szczególności na interpretacje: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 30 października 2009 r. Nr ILPB2/415-797/09-5/WM oraz z dnia 14 września 2009 r. Nr ILPB1/415-712/09-4/IM, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2009 r. Nr IPPB1/415-417/09-2/AM, czy też Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 8 czerwca 2009 r. Nr IBPBII/1/415-270/09/MK.

W świetle powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, zgodzić się należy z zaprezentowanym stanowiskiem Rzecznika Ubezpieczonych, w świetle którego kwoty wypłacone z OC sprawcy na mocy ugody pozasądowej tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do treści art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zgodnie z art. 24 ust. 15 ww. ustawy dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Zatem na podstawie powyższych regulacji zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Jedyne ograniczenia co do stosowania analizowanej preferencji podatkowej zawarte zostały w lit. a i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w dniu 13 maja 2012 r. Wnioskodawca uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, którego sprawcą była inna osoba, ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC).

Wskutek wypadku został poszkodowany nie tylko pojazd Wnioskodawcy, ale i on sam doznał poważnych obrażeń ciała. Poszkodowany zgłosił szkodę ubezpieczycielowi, zarówno w związku z uszkodzeniem jego pojazdu (szkoda całkowita), jak również mając na uwadze zaistniałą krzywdę w postaci znacznych poważnych naruszeń czynności narządów ciała.

Równolegle z postępowanie karnym w sprawie ww. wypadku toczyło się postępowanie likwidacyjne przed ubezpieczycielem, w następstwie którego poszkodowanemu wypłacono kwotę 6.700 zł tytułem odszkodowania za uszkodzenie samochodu (szkoda całkowita). Uwzględniając rodzaj doznanych w szczególności przez Wnioskodawcę obrażeń, związane z nimi kalectwo, rozmiar oraz nasilenie cierpień fizycznych i psychicznych, poczucie bezradności, ogólną apatię i stan depresyjny, i wreszcie niepomyślne rokowania na przyszłość, poszkodowany zgłosił ubezpieczycielowi roszczenie o uiszczenie zadośćuczynienia ostatecznie w kwocie 350.000 zł oraz odszkodowania w łącznej kwocie 9.780 zł.

W związku z powyższym w dniu 12 sierpnia 2013 r. Wnioskodawca zawarł z ubezpieczycielem ugodę pozasądową, na podstawie której ubezpieczyciel zobowiązał się wypłacić poszkodowanemu kwotę w łącznej wysokości 210.000 zł tytułem wszystkich roszczeń wynikających ze szkody na osobie związanych z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 13 maja 2012 r. z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) sprawcy szkody, na co poszkodowany wyraził zgodę.

Kwota 210.000 zł została wpłacona Wnioskodawcy przelewami na jego rachunek bankowy w kilku transzach, ostatnia w kwocie 89.920 zł w dniu 27 sierpnia 2013 r.

Samochód Wnioskodawcy uszkodzony na skutek wypadku komunikacyjnego z dnia 13 maja 2012 r. nie stanowił składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poszkodowany Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie w kwocie 6.700 zł (tekst jedn.: z uwzględnieniem podatku VAT).

Zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 392).

Zgodnie z ww. ustawą, do ubezpieczeń obowiązkowych należy ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej "ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych" (art. 4 ust. 1 ustawy).

Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków (art. 9 ust. 1 ww. ustawy).

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń, zawartej z nim ugody, prawomocnego orzeczenia sądu lub w sposób określony w przepisach ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159 i 742) - (art. 13 ust. 1 powyższej ustawy).

Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 34 ust. 1 ww. ustawy).

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawcy - na skutek zawartej z ubezpieczycielem ugody pozasądowej - świadczenia w postaci odszkodowania za szkodę na osobie i za uszkodzony samochód oraz zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.