ITPB2/415-709/11/MM - Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania przez najemców lokali zobowiązań czynszowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 22 lipca 2011 r. (data wpływu 27 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania przez najemców lokali zobowiązań czynszowych jest prawidłowe.

W dniu 27 lipca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania przez najemców lokali zobowiązań czynszowych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest zakładem budżetowym Gminy Miasta utworzonym uchwałą Rady Miasta z dnia 27 czerwca1991 r. w sprawie przekształcenia Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej.

Przedmiot działania Wnioskodawcy obejmuje gospodarowanie mieszkaniowym zasobem Gminy, w tym w szczególności zawieranie umów najmu lokali mieszkalnych oraz lokali socjalnych. Wielu z najemców, z którymi Wnioskodawca zawarł umowę najmu nie opłaca na bieżąco czynszu za wynajmowane lokale. W wielu przypadkach sytuacja taka wynika z bardzo trudnej sytuacji życiowej najemców (brak pracy, bardzo niskie dochody). Tym samym opłacenie czynszu wykracza poza faktyczne możliwości finansowe najemców.

Zgodnie z art. 659 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Z kolei art. 453 tego Kodeksu stanowi, że jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jest to instytucja prawna zwana datio in saluto (świadczenie zamiast wykonania).

Mając na względzie powyższe regulacje Wnioskodawca zamierza zawrzeć aneksy z najemcami mającymi zaległości czynszowe lub zawrzeć odrębne porozumienia z dłużnikami, na mocy których płatność pieniężna zostanie zastąpiona określonym świadczeniem rzeczowym. Tym samym najemcy będą mogli odpracować swój dług wynikający z zaległych opłat czynszowych wykonując uzgodnione między stronami prace (np. prace porządkowe). Wartość świadczeń będzie ekwiwalentna, tzn. wartość wykonanych prac będzie adekwatna do wartości wygasłych zobowiązań z tytułu opłat czynszowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dłużnik (osoba fizyczna) odpracowujący zaległe opłaty czynszowe, na mocy zawartych aneksów lub odrębnych porozumień uzyska z tytułu wykonywania tych prac przychód podlegający opodatkowaniu.

Zdaniem Wnioskodawcy, dłużnicy (osoby fizyczne) wykonujący za Jego zgodą określone prace w celu zwolnienia się z zobowiązań z tytułu opłat czynszowych nie uzyskają przychodu podlegającego opodatkowaniu. Zgodnie z art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W przedmiotowym przypadku, w ocenie Wnioskodawcy, po stronie dłużnika wykonującego prace nie powstanie żadne przysporzenie majątkowe, które można by uznać za przychód. Poprzez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz - art. 659 Kodeksu cywilnego. Czynsz może być oznaczony w pieniądzu lub w świadczeniach innego rodzaju. Art. 453 Kodeksu cywilnego pozwala z kolei spełnić dłużnikowi, za zgodą wierzyciela inne świadczenie w celu zwolnienia się z zobowiązania, wskutek czego zobowiązanie to wygasa.

Analiza powyższych przepisów - w ocenie Wnioskodawcy - jednoznacznie wskazuje, że dopuszczalna jest zamiana zobowiązania oznaczonego w pieniądzu, na inne świadczenie polegające np. na wykonaniu określonych prac. Zawarcie przez Wnioskodawcę z najemcą stosownych aneksów lub odrębnych porozumień w przedmiocie zmiany sposobu spełnienia zobowiązania nie kreuje nowego stosunku prawnego, a jedynie modyfikuje treść stosunku prawnego już łączącego strony. Wnioskodawca wskazuje przy tym na ekwiwalentność ww. świadczeń. Wartość wykonanych prac będzie adekwatna do wysokości umówionego czynszu w pieniądzu. W niniejszej sprawie mamy do czynienia z odpracowywaniem długu, a w świetle przytoczonych przepisów spłata długu - w zakresie podatku dochodowego - jest obojętna podatkowo.

Z uwagi na brak przychodu po stronie najemcy (dłużnika) Wnioskodawca uważa, że nie będzie zobowiązany do poboru z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

W świetle powyższego wynajmujący zobowiązany jest do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest zakładem budżetowym Gminy Miasta utworzonym uchwałą Rady Miasta z dnia 27 czerwca 1991 r. w sprawie przekształcenia Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej.

Przedmiot działania Wnioskodawcy obejmuje gospodarowanie mieszkaniowym zasobem Gminy, w tym w szczególności zawieranie umów najmu lokali mieszkalnych oraz lokali socjalnych. Wielu z najemców, z którymi Wnioskodawca zawarł umowę najmu nie opłaca na bieżąco czynszu za wynajmowane lokale. W wielu przypadkach sytuacja taka wynika z bardzo trudnej sytuacji życiowej najemców (brak pracy, bardzo niskie dochody). Tym samym opłacenie czynszu wykracza poza faktyczne możliwości finansowe najemców.

Wnioskodawca zamierza zawrzeć aneksy z najemcami mającymi zaległości czynszowe lub zawrzeć odrębne porozumienia z dłużnikami, na mocy których płatność pieniężna zostanie zastąpiona określonym świadczeniem rzeczowym. Tym samym najemcy będą mogli odpracować swój dług wynikający z zaległych opłat czynszowych wykonując uzgodnione między stronami prace (np. prace porządkowe). Wartość świadczeń będzie ekwiwalentna, tzn. wartość wykonanych prac będzie adekwatna do wartości wygasłych zobowiązań z tytułu opłat czynszowych.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 (zdanie pierwsze) Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku do zapłaty czynszu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że spłaty istniejących długów są dla dłużników obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, po stronie najemców lokali mieszkalnych oraz socjalnych nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległości czynszowych, a co za tym idzie na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek poboru z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej datowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.