ITPB2/415-623/11/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 19 kwietnia 2011 r. (data wpływu - 13 czerwca 2011 r.), uzupełnionym pismami z dnia 20 sierpnia 2011 r. (data wpływu - 25 sierpnia 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania przychodu z tytułu zadatku - jest nieprawidłowe.

W dniu 27 kwietnia 2011 r. wpłynął do Naczelnika Urzędu Skarbowego Pani wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania przychodu z tytułu zadatku.

Pismem z dnia 7 czerwca 2011 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego - działając na podstawie art. 170 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego - przekazał ww. podanie Dyrektorowi Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu.

Wniosek uzupełniono pismami z dnia 20 sierpnia 2011 r. (data wpływu - 25 sierpnia 2011 r.).

W przedmiotowym wniosku oraz w pismach uzupełniających przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wraz z mężem sprzedawała Pani dom, w którym zamieszkiwali Państwo od 1952 r., zaś od kilkunastu lat stanowił wspólną własność. W lutym 2010 r. biuro nieruchomości znalazło klienta, który wyraził chęć zakupu ww. budynku. Na skutek negocjacji i kolejnych spotkań trwających około miesiąca ustalili Państwo cenę na kwotę 935 000 zł. Klient wpłacił na Państwa rzecz kwotę 60 000 zł tytułem zadatku w rozumieniu art. 394 Kodeksu cywilnego. Natomiast w dniu 6 kwietnia 2010 r. została zawarta w formie aktu notarialnego przedwstępna umowa sprzedaży. Następnie na konto biura nieruchomości przelali Państwo kwotę 14 500 zł jako opłatę za znalezienie klienta. Wówczas zrezygnowali Państwo z ogłoszeń dotyczących sprzedaży domu, jak również odrzucali szereg wstępnych propozycji odnośnie oglądania domu i negocjacji co do jego sprzedaży, informując, że opisany budynek jest sprzedany. Został również zdjęty znajdujący się przed domem baner informacyjny. Ponadto pozbyli się Państwo części mebli i poczynili szereg posunięć związanych z zakupem mieszkania dla córki.

Natomiast w dniu 29 czerwca 2010 r. klient wycofał się z zakupu domu, w związku z czym w dniu 19 kwietnia 2011 r. spisano w formie aktu notarialnego oświadczenie, gdzie w § 2 zawarto następujące postanowienie: Strony zgodnie postanawiają, iż Witold i Aleksandra małżonkowie zatrzymują zadatek w kwocie 60 000 zł, traktując ją jako odszkodowanie.

Ostatecznie na mocy zawartej w formie aktu notarialnego umowy z dnia 25 lipca 2011 r. sprzedali Państwo dom innemu klientowi za cenę 855 000 zł W rezultacie, jak wskazano w uzupełnieniu, mając przy tym na uwadze pierwotnie ustaloną cenę sprzedaży na kwotę 935 000 zł, ponieśliście Państwo stratę w wysokości 80 000 zł, przewyższającą otrzymany zadatek. Ponadto na wielkość straty mają wpływ poniesione koszty utrzymania domu po nieudanej transakcji i stagnacja na rynku nieruchomości, która wymusiła obniżenie ceny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy z tytułu otrzymanego zadatku należy zapłacić podatek dochodowy.

Pani zdaniem, zgodnie z art. 21 ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych nie należy płacić podatku dochodowego z tytułu otrzymanego zadatku,

W świetle obowiązującego stanu prawnego Pani stanowisko w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Natomiast zakres zwolnienia wynikający z przywołanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje tylko odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej oraz obejmujące tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Z kolei zadatek jest instytucją prawną regulowaną przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

W myśl art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Natomiast z kolei § 2 przytoczonego artykułu stanowi, że w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

Szczególna rola zadatku ujawnia się w przypadku niewykonania umowy z powodu okoliczności, za które dłużnik ponosi wyłączną odpowiedzialność. W przypadku takim wierzyciel może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sam go dał, może żądać sumy dwukrotnie wyższej i to bez względu na to czy poniósł szkodę i w jakiej wysokości.

Zatem dany zadatek pełni tu funkcje surogatu odszkodowania za niewykonanie umowy, występuje jako świadczenie o charakterze quasi odszkodowawczym. Zachowanie przedmiotu zadatku lub uzyskany zwrot jego podwójnej wartości nie stanowią jednak odszkodowania, a jedynie pełnią tą samą funkcję.

Poza tym, pomimo iż zadatek jest formą zabezpieczenia mającego umocowanie w przepisach Kodeksu cywilnego, to jednak wprowadzenie go do umowy, wysokość zadatku lub zasady jego ustalania są zależne całkowicie od woli stron. Dodatkowo, zauważyć także należy, iż stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączone ze zwolnienia przedmiotowego zostały świadczenia wynikające z zawartych umów.

Uwzględniając powyższe, zatrzymany w związku z niedojściem do skutku sprzedaży przedmiot zadatku w formie kwoty pieniężnej nie może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 przytoczonej ustawy.

W konsekwencji zatrzymany zadatek, w części przypadającej na Panią, stanowi dla Niej podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z definicją przychodów z innych źródeł, określoną w art. 20 ust. 1, stanowią je w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyty we wskazanym przepisie zwrot "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy bowiem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.