ITPB2/415-583/13/MN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm..) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 28 maja 2013 r. (data wpływu 3 czerwca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego-jest nieprawidłowe.

W dniu 3 czerwca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 30 grudnia 2011 r., po rozpoznaniu skargi Wnioskodawcy na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy, stwierdził, że nastąpiła przewlekłość postępowania i przyznał Wnioskodawcy od Skarbu Państwa kwotę 2000 zł, która została wypłacona przez kasę Sądu Okręgowego.

Pismem z dnia 27 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy przesłał Wnioskodawcy do wypełnienia oświadczenie podatkowe, a na początku roku 2013 Wnioskodawca otrzymał PIT-8C, w którym wykazano zasądzoną kwotę jako przychód, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 26 lutego 2013 r. Wnioskodawca wystąpił do Sądu Okręgowego o wyjaśnienie faktu wystawienia PIT-8C z zaznaczeniem, że kwota ta jest zadośćuczynieniem, a zatem powinna podlegać zwolnieniu od opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

Pismem z dnia 4 kwietnia 2013 r. Dyrektor Sądu Okręgowego poinformował Wnioskodawcę, że Sąd w dniu 9 marca 2012 r. złożył do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie zwolnienia z opodatkowania wypłacanych przez Sąd sum pieniężnych przyznawanych na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów w dniu 1 czerwca 2012 r. wydał interpretację indywidualną, w której zajął stanowisko, że kwota otrzymana na podstawie orzeczenia sądowego na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. stanowi dla otrzymującego przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie ma charakteru odszkodowania ani zadośćuczynienia, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Na skutek ww. interpretacji Sąd Okręgowy wystawił PIT-8C i przesłał go Wnioskodawcy i Urzędowi Skarbowemu. W związku z powyższym Wnioskodawca został zobowiązany do rozliczenia tej kwoty w PIT-37 za rok 2012.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie.

Czy kwota zasądzona przez Sąd na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z faktem, iż suma ta została przyznana tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania, nie powinna być opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca uważa, że jest to sankcja wobec Skarbu Państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz stanowi rekompensatę dla skarżącego za przewlekłość postępowania w sprawie.

Według Wnioskodawcy pogląd ten znajduje uzasadnienie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 2010 r. (sygn. akt I SA/Bd 680/09) oraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2011 r. (sygn. akt II FSK 1218/10), wydanych w sprawie o identycznym stanie faktycznym.

Wnioskodawca wskazuje, że w tezie wyżej wymienionego wyroku NSA podnosi, że suma pieniężna przyznana za przewlekłość postępowania jest zadośćuczynieniem, które nie podlega opodatkowaniu. NSA uznał za słuszne wnioskowanie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, że kwota, o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, ma charakter de facto zbliżony do zadośćuczynienia. Ponadto, wysokość sumy pieniężnej została określona w orzeczeniu sądu i nie dotyczyła prowadzonej działalności gospodarczej ani korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Podkreślił też, że istotą zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest to, że świadczenie nie wzbogaca beneficjenta w żaden sposób, lecz jedynie rekompensuje poniesioną stratę za naruszone prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (co nastąpiło na skutek nieprawidłowego działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze).

Pojęcie "suma pieniężna" jak podkreśla NSA jest pojęciem charakterystycznym dla ustawy z 17 czerwca 2004 r., natomiast nie pojawia się ono w prawie cywilnym obok pojęcia "zadośćuczynienia" czy "odszkodowania". Nie można jednak tworzyć z niego odrębnej kategorii, różnej od pojęć odszkodowania i zadośćuczynienia, zwłaszcza, że charakter świadczenia wypłaconego na mocy ustawy z 17 czerwca 2004 r. zbliżony jest do zadośćuczynienia i stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla strony za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania.

Zdaniem Wnioskodawcy analizując zwolnienia przewidziane w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie można opierać się jedynie na wykładni językowej. Zwolnienia są zazwyczaj wprowadzane ze względów celowościowych lub sprawiedliwościowych, jeżeli opodatkowanie danej sytuacji byłoby niesprawiedliwe w sensie społecznym (A. Bartosiewicz i R. Kubacki - Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych - Komentarz 2010, Wyd. II). Jak podkreślił we wskazanym wyżej wyroku Naczelny Sąd Administracyjny: "Właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszym przypadku, bowiem opodatkowanie przyznanej przez sąd sumy pieniężnej za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania-byłoby sprzeczne z ideą humanitaryzmu i wysoce niesprawiedliwe".

Mając na względzie wskazane orzeczenia, Wnioskodawca uważa, że kwota 2000 zł zasądzona przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 30 grudnia 2011 r., po rozpoznaniu skargi Wnioskodawcy na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy, z uwagi na stwierdzoną przewlekłość postępowania przyznana Wnioskodawcy od Skarbu Państwa stanowi zadośćuczynienie za doznaną krzywdę moralną.

Wnioskodawca uważa za słuszną tezę wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 2010 r. (sygn. akt I SA/Bd 680/09), stanowiącą, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi podstawę zwolnienia od podatku dochodowego świadczenia otrzymanego na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Zdaniem Wnioskodawcy zasądzona na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki suma pieniężna, mieści się w katalogu świadczeń objętych zwolnieniem podatkowym i nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienione zostały źródła przychodów, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 30 grudnia 2011 r., po rozpoznaniu skargi Wnioskodawcy na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy, stwierdził, że nastąpiła przewlekłość postępowania i przyznał Wnioskodawcy od Skarbu Państwa kwotę 2000 zł, która została wypłacona przez kasę Sądu Okręgowego.

Pismem z dnia 27 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy przesłał Wnioskodawcy do wypełnienia oświadczenie podatkowe, a na początku roku 2013 Wnioskodawca otrzymał PIT-8C, w którym wykazano zasądzoną kwotę jako przychód, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym Wnioskodawca został zobowiązany do rozliczenia tej kwoty w PIT-37 za rok 2012.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.) ustawa reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

W myśl art. 6 ust. 3 ww. ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę albo prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 powołanej ustawy). Stosownie do art. 12 ust. 4 ustawy, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych.

W przypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania - ze środków własnych tego sądu (art. 12 ust. 5 pkt 1 ww. ustawy).

"Suma pieniężna" w rozumieniu przywołanego art. 12 ust. 4, nie stanowi typowego naprawienia szkody. Przemawia za tym przede wszystkim brzmienie art. 15 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (ust. 2 tego artykułu).

Strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy (art. 16 cytowanej ustawy).

Co do zasady przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. stanowią na gruncie polskiego porządku prawnego samodzielną materialną podstawę prawną do występowania z trzema żądaniami, tj.: z żądaniem podstawowym zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy oraz z dwoma żądaniami dodatkowymi, czyli z żądaniem podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności przez organ dopuszczający się przewlekłości postępowania i z żądaniem zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w razie stwierdzenia takiej przewlekłości. Stąd też, to przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., a nie normy prawa cywilnego, stanowią podstawę prawną dochodzenia żądań ze skargi na przewlekłość postępowania. W konsekwencji regulacje zawarte w ustawie stanowią samodzielne materialnoprawne oparcie do formułowania żądań zmierzających do przeciwdziałania przewlekłości postępowania sądowego bądź egzekucyjnego.

W świetle przedstawionych uregulowań prawnych nie sposób uznać sumy pieniężnej zasądzonej przez sąd na podstawie art. 12 ust. 4 za odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Za przyjęciem takiego poglądu przemawia również fakt, że gdyby wolą ustawodawcy było aby przedmiotowe świadczenie miało taki charakter, to tak określiłby je konstruując analizowaną ustawę.

Skoro zatem, otrzymana na podstawie orzeczenia sądowego na mocy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. kwota, nie ma charakteru odszkodowania ani zadośćuczynienia, to tym samym nie może korzystać ze zwolnienia od podatku dotyczącego odszkodowań (zadośćuczynień) określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji podlega więc opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków sądów administracyjnych należy zaznaczyć, że orzeczenia sądowe nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.