ITPB2/415-514/09/PS - Opodatkowanie kwot ryczałtu wypłacanego sądowemu kuratorowi społecznemu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 3 czerwca 2009 r. (data wpływu 8 czerwca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwot ryczałtu wypłacanego sądowemu kuratorowi społecznemu - jest nieprawidłowe.

W dniu 8 czerwca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwot ryczałtu wypłacanego sądowemu kuratorowi społecznemu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca pełni funkcję społecznego kuratora sądowego Sądu Rejonowego. Od 29 maja 2007 r. wpisany jest na listę kuratorów społecznych, o której mowa w art. 86 ustawy z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071).

W dniu 18 grudnia 2008 r. Wnioskodawcy powierzono obecność przy kontaktach rodzica z dzieckiem, w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym.

Kurator dokonał zleconych czynności w dniach: 20 grudnia 2008 r., 3 stycznia, 17 stycznia, 7 lutego, 21 lutego, 7 marca, 21 marca, 4 kwietnia, 18 kwietnia, 2 maja i 16 maja 2009 r. Postanowieniem Sądu z dnia 30 marca 2009 r., 3 kwietnia 2009 r. i 21 kwietnia 2009 r. przyznano kuratorowi ryczałt, o którym mowa w art. 91 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 91 ust. 2 ustawy o kuratorach sądowych. Sąd Rejonowy rozpoczął wypłatę ryczałtów w dniu 14 maja 2009 r. Wypłacane ryczały obniżane były każdorazowo o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 18% (podstawę opodatkowania stanowiła kwota ryczałtu pomniejszona o 20%-owe koszty uzyskania).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy ryczałt należny sądowemu kuratorowi społecznemu za dokonanie czynności obecności przy kontaktach rodziców z dzieckiem, ustalonych przez sąd opiekuńczy, korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy ryczałt należny społecznemu kuratorowi sądowemu, któremu sąd opiekuńczy zlecił obecność przy kontaktach rodziców z dzieckiem, ma charakter ryczałtowego zwrotu kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem orzeczenia sądu i korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych - stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Żadne akty prawne nie zawierają definicji legalnej pojęcia "ryczałt". Dlatego też, każdorazowo niezbędne jest rozstrzygnięcie charakteru ryczałtu. Zgodnie z treścią art. 84 ust. 3 ustawy o kuratorach sądowych kurator społeczny pełni swoją funkcję społecznie. W wyroku z dnia 7 października 1997 r., sygn. akt III SA 253/96 Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko, iż wyrażenie "osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych" należy traktować bardzo szeroko. W orzecznictwie przyjmuje się, iż z obowiązkami społecznymi mamy do czynienia w przypadku uczestniczenia obywateli w sprawowaniu władzy publicznej (zarówno wykonawczej, ustawodawczej, jak i sądowniczej) oraz, że celem czynności społecznych nie jest zaspokajanie potrzeb materialnych osoby wykonującej te czynności, lecz realizacja potrzeb społecznych określonych w ustawie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 marca 1994 r., sygn. akt III AUr 724/93, OSA 1994, poz. 47). Pomiędzy sądem a kuratorem społecznym nie powstaje żaden stosunek prawny, stanowiący podstawę wypłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia. Pełniący społecznie swoją funkcję kurator sądowy ma jedynie prawo do zwrotu kosztów poniesionych w związku z dokonanymi czynnościami. Podstawę materialnoprawną przyznania kuratorowi określonych kwot stanowi art. 90 i 91 ustawy. Zwrot ten zawsze ma formę ryczałtu. Co prawda, ustawodawca w art. 91 ustawy o kuratorach sądowych nie wskazał wprost - tak, jak uczynił to w art. 90 - iż ryczałt ten jest zwrotem kosztów, niemniej nie może przesądzać to o jego charakterze. Ustawodawca dokonał systematyki ryczałtów ze względu na podział czynności. Jest niemniej ścisły związek między przepisem art. 90 i 91 (expresis verbis wyrażony w art. 91 ust. 2 u.k.s.). Zauważyć trzeba, iż czynności z art. 90 mają charakter permanentny, natomiast czynności z art. 91 są jednorazowe, bądź periodyczne. Ryczałt z art. 90 przyznaje prezes sądu, natomiast ryczałty z art. 91 przyznaje postanowieniem sąd. To właśnie te powody legły u podstaw rozdzielenia przez ustawodawcę na dwa odrębne przepisy podstaw przyznania ryczałtu, a nie uznanie ryczałtu z art. 91 za innego niż zwrot kosztów rodzaju należności.

Stanowisko takie zajmują konsekwentnie również sądy (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 30 marca 2009 r., VII Cz 207/09) oraz Departament Ligislacyjno-Prawny Ministerstwa Sprawiedliwości (pismo z dnia 6 maja 2009 r.).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a, 52c wymienionej ustawy o podatku dochodowym oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 2 cytowanej ustawy identyfikuje jako osobne źródło przychodu działalność wykonywaną osobiście.

Do tej kategorii przychodów stosownie do treści art. 13 pkt 5 ww. ustawy należy zakwalifikować przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7, w tym przychody kuratorów sądowych.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) kuratorzy sądowi wykonują swoje obowiązki zawodowo lub społecznie. Kurator społeczny pełni swoje funkcje społecznie w jednym zespole (art. 84 ust. 3 ustawy).

Na podstawie art. 90 ust. 1 ww. ustawy prezes sądu rejonowego, na wniosek kierownika zespołu, ustala i przyznaje kuratorowi społecznemu miesięczny ryczałt z tytułu zwrotu kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanym przez niego nadzorem lub dozorem, płatny do dnia 20 każdego miesiąca.

Natomiast w myśl art. 91 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych kuratorowi społecznemu przysługuje ryczałt za:

Mając na uwadze powołane uregulowania prawne ryczałt, o którym mowa w art. 91 ustawy o kuratorach sądowych przysługujący kuratorom społecznym nie jest ryczałtem wypłacanym z tytułu zwrotu kosztów, lecz jest świadczeniem pieniężnym, mającym charakter wynagrodzenia za wykonane przez kuratora czynności.

Stanowi on zatem przychód określony w art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, od którego płatnik obowiązany jest na zasadach określonych w art. 41 ust. 1 do poboru zaliczek na poczet tego podatku. Tym samym ryczałt ten nie podlega wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zauważyć bowiem należy, iż ww. przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnosi się do kwot stanowiących zwrot kosztów, natomiast kuratorom sądowym, w świetle omawianego art. 91 ustawy, przyznany został ryczałt za sprawowanie wymienionych w ust. 1 pkt 1-3 czynności, a nie zaś ryczałt stanowiący zwrot kosztów z tytułu wykonania określonych przez ustawodawcę czynności.

Podkreślić trzeba, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej - powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

Reasumując, ryczałt należny sądowemu kuratorowi społecznemu za dokonanie czynności obecności przy kontaktach rodziców z dziećmi, ustalonych przez sąd opiekuńczy, nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej powoduje, że niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.