ITPB2/415-455/11/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 22 kwietnia 2011 r. (data wpływu 27 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania środków pieniężnych uzyskanych w związku z zrzeczeniem się służebności - jest nieprawidłowe.

W dniu 27 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania środków pieniężnych uzyskanych w związku z zrzeczeniem się służebności.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 28 października 1980 r. wraz z nieżyjącym już mężem, ze względu na stan zdrowia, przeniosła Pani prawo własności gospodarstwa rolnego na rzecz syna i jego żony. Przeniesienie własności nastąpiło w celu otrzymania renty rodzinnej. W umowie została zastrzeżona na rzecz Pani i męża służebność osobista polegająca na dożywotnim korzystaniu z dwóch pokoi i kuchni oraz pomieszczeń inwentarskich, a także prawo użytkowania gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha. W 2010 r., na podstawie decyzji starosty, w związku z budową obwodnicy, zburzony został dom, w którym Pani mieszkała. W związku z powyższym utraciła Pani możliwość rzeczywistego wykonywania przysługujących uprawnień. Obecnie ze względu na stan zdrowia oraz na fakt, że wymaga Pani stałej opieki, zrzekła się Pani przysługującej służebności w zamian za rekompensatę pieniężną. Wyjaśnia Pani również, że przy dokonaniu ww. czynności notariusz nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odpłatne zrzeczenie się przysługujących ograniczonych praw rzeczowych stanowi dochód, od którego powinien zostać zapłacony podatek dochodowy czy jest to zadośćuczynienie za utratę domu zwolnione z opodatkowania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie powinna płacić podatku. Nadmienia również, że środki pieniężne, które otrzymała jako zadośćuczynienie za brak możliwości dożywotniego korzystania z mieszkania i ogrodu oraz pomieszczeń inwentarskich, przeznaczyła tylko i wyłącznie na leczenie i opiekę medyczną, której potrzebuje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl zasady powszechności opodatkowania, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu są inne źródła, wymienione w 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy.

Przepis ten uszczegółowiony został w art. 20 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którego treścią za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności" wskazuje, iż przepis zawiera tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, stanowią przychody objęte tym przepisem.

Wskazać należy także, że podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być - co do zasady - takie czynności, w wyniku których po stronie osoby fizycznej następuje przysporzenie majątkowe.

Z treści wniosku wynika, że w dniu 28 października 1980 r. wraz z nieżyjącym już mężem, ze względu na stan zdrowia, przeniosła Pani prawo własności gospodarstwa rolnego na rzecz syna i jego żony. Przeniesienie własności nastąpiło w celu otrzymania renty rodzinnej. W umowie została zastrzeżona na rzecz Pani i męża służebność osobista polegająca na dożywotnim korzystaniu z dwóch pokoi i kuchni oraz pomieszczeń inwentarskich, a także prawo użytkowania gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha. W 2010 r., na podstawie decyzji starosty, w związku z budową obwodnicy, zburzony został dom, w którym Pani mieszkała. W związku z powyższym utraciła Pani możliwość rzeczywistego wykonywania przysługujących uprawnień. Obecnie ze względu na stan zdrowia oraz na fakt, że wymaga Pani stałej opieki, zrzekła się Pani przysługującej służebności w zamian za rekompensatę pieniężną. Wyjaśnia Pani również, że przy dokonaniu ww. czynności notariusz nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnych.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że zgodnie z art. 296 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista). Z powołanego przepisu wynika, że służebność osobista jest obciążeniem nieruchomości na rzecz indywidualnie oznaczonej osoby fizycznej. Na skutek ustanowienia służebności właściciel nieruchomości obciążonej ma obowiązek znosić w określonym zakresie korzystanie z jego nieruchomości przez osobę uprawnioną.

Z kolei uregulowana w art. 301 i 302 ww. Kodeksu cywilnego służebność mieszkania stanowi rodzaj służebności osobistej, która polega na uprawnieniu osoby fizycznej do korzystania z budynku lub jego części znajdującego się na cudzej nieruchomości.

Ponadto wyjaśnić należy, że źródłem powstania służebności osobistej może być zarówno umowa pomiędzy właścicielem nieruchomości a osobą fizyczną, jak również rozrządzenie testamentowe i obciążenie spadkobiercy zapisem o treści służebności osobistej. Stosownie natomiast do art. 299 Kodeksu cywilnego służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Niemniej jednak pamiętać należy, że służebność osobista jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych. W związku z powyższym służebności można się zrzec. Stosownie bowiem do art. 246 § 1 powołanego kodeksu, jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że otrzymując rekompensatę za zrzeczenie się służebności osobistej niewątpliwe wystąpiło u Pani przysporzenie majątkowe, skutkujące powstaniem przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym osiągnięto ten przychód.

Jednocześnie wyjaśnić należy, że wbrew Pani twierdzeniom przychód w postaci rekompensaty za zrzeczenie się służebności nie korzysta z żadnego ze zwolnień określonych w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W szczególności świadczenie to nie może być uznane za zadośćuczynienie korzystające ze zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy.

Wypłata przedmiotowej rekompensaty za zrzeczenie się służebności czy też zadośćuczynienia, jak określa to Wnioskodawczyni, nie znajduje bowiem swojego źródła w przepisach ustaw czy też wydanych na ich podstawie rozporządzeń, co wyklucza zastosowanie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3, zgodnie z którego treścią wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Przedmiotowe świadczenie nie zostało wypłacone również na podstawie wyroku lub ugody sądowej, co wyłącza w omawianym przypadku zastosowanie zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b, na podstawie którego wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Podsumowując, otrzymana przez Panią rekompensata za zrzeczenie się służebności osobistej stanowi dla Pani przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponieważ przychód ten nie korzysta z żadnego ze zwolnień określonych w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.