ITPB2/415-422/11/BK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 12 kwietnia 2011 r. (data wpływu 18 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty należności przez Spółdzielnię Mieszkaniową w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty należności w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Zgodnie ze statutem Spółdzielni Mieszkaniowej, w przypadku wygaśnięcia spółdzielczych praw lokatorskich przed dniem 31 lipca 2007 r. spółdzielnia jest zobowiązana do zwrotu byłemu członkowi wniesionego wkładu mieszkaniowego, albo jego wniesionej części, zwaloryzowaną według wartości rynkowej lokalu. W rozliczeniu tym nie uwzględnia się długu obciążającego członka z tytułu przypadającej na niego części zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie budowy danego lokalu wraz z odsetkami.

Natomiast w przypadku spółdzielczych lokatorskich praw do lokali, które wygasły po dniu 31 lipca 2007 r. Spółdzielnia jest zobowiązana do zwrotu byłemu członkowi wartości rynkowej lokalu, z której potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli Spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal. Z wyliczonej wartości wkładu mieszkaniowego lub wartości rynkowej lokalu potrąca się zaległe opłaty eksploatacyjne lub opłaty za używanie lokalu, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu. Wyliczenia waloryzacji wkładu mieszkaniowego lub wartości rynkowej lokalu dokonuje się na dzień wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

Członek Spółdzielni w roku 2000 otrzymał mieszkanie na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Budowa lokalu została sfinansowana ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Członek Spółdzielni dokonał wpłaty obowiązującego wkładu mieszkaniowego w wysokości 31,14% kosztów budowy mieszkania (t.j. 18.345 zł 03 gr) oraz bank umorzył 10% kredytu w związku z terminowym zakończeniem budowy.

W 2010 r. członek przekazał mieszkanie Spółdzielni (nastąpiło wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa), a ta sprzedała lokal na aukcji.

Po sprzedaży mieszkania Spółdzielnia wypłaciła byłemu członkowi zwaloryzowany wkład mieszkaniowy w wysokości 31,14% wartości określonej w operacie szacunkowym (t.j. 46.398 zł 60 gr).

Inny członek Spółdzielni, który również otrzymał mieszkanie na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu wybudowanego ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego dokonał wpłaty obowiązującego wkładu mieszkaniowego w wysokości 32,07% kosztów budowy (t.j. 19.425 zł 16 gr). W związku z długotrwałymi zaległościami z zapłatą opłat eksploatacyjnych decyzją Rady Nadzorczej w 2006 r. został wykluczony z członkostwa w Spółdzielni, co spowodowało wygaśnięcie posiadanego spółdzielczego prawa do lokalu. Następnie w drodze eksmisji w 2011 r. spółdzielnia przejęła lokal i dokonała rozliczenia z byłym członkiem zaliczając zwaloryzowany wkład mieszkaniowy (z dnia wykluczenia w roku 2006 w wysokości 32,07% wartości określonej w operacie szacunkowym, t.j. 42.031 zł 26 gr) na zadłużenie.

Wobec powyższego zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstanie obowiązku podatkowego w podatku dochodowym uzależnione jest od uzyskania przez osobę fizyczną dochodu, rozumianego jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 9 ust. 2). Wprawdzie sam "przychód" to, co do zasady - kwota otrzymana lub postawiona do dyspozycji podatnika, jednakże - choć nie wynika to wprost z brzmienia art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód opodatkowany podatkiem dochodowym może być uznane wyłącznie takie świadczenie, które powoduje u podatnika przysporzenie majątkowe. Nie chodzi tu zatem o jakąkolwiek otrzymaną lub postawioną do dyspozycji podatnika kwotę lecz taką, która skutkuje wzrostem jego aktywów. Przychód jest określonym przyrostem majątkowym a jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny (np. A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, Lex 2009).

W ocenie Wnioskodawcy, ponieważ otrzymywana przez byłego członka zwaloryzowana część wkładu mieszkaniowego, po wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa jest ekwiwalentem za przekazywany do dyspozycji Spółdzielni lokal, tym samym otrzymane przez byłego członka kwoty nie powodują przyrostu w majątku podatnika. Tym samym spółdzielnia nie jest zobowiązana do sporządzenia informacji podatkowej PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do treści art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 przytoczonej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyty we wskazanym przepisie zwrot "w szczególności" oznacza, że katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, co oznacza, że do tej kategorii przychodów można zaliczyć również inne niż te, które zostały w nim wymienione.

W związku z tym zwrot wkładów wniesionych do spółdzielni jest właśnie przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 50 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2010 r., wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni albo wkładów w spółce osobowej, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni albo wkładów do spółki osobowej.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r., wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni.

Z zaistniałego stanu faktycznego wynika, iż w 2010 r. członek Spółdzielni przekazał Jej mieszkanie (nastąpiło wygaśnięcie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego), natomiast po sprzedaży ww. mieszkania Spółdzielnia wypłaciła temu członkowi zwaloryzowany wkład mieszkaniowy. Poza tym, w związku z długotrwałymi zaległościami z zapłatą opłat eksploatacyjnych decyzją Rady Nadzorczej w 2006 r. Spółdzielnia wykluczyła z członkostwa należącego do Niej innego członka, któremu przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego (nastąpiło wygaśnięcie ww. prawa). Eksmisja z lokalu nastąpiła w 2011 r. Następnie Spółdzielnia dokonała rozliczenia z byłym członkiem zaliczając zwaloryzowany wkład mieszkaniowy z dnia wykluczenia.

Kwestię zwrotu wniesionego wkładu mieszkaniowego reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 lipca 2007 r. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale. W wypadku gdy przysługuje ono małżonkom, wygaśnięcie prawa następuje z chwilą ustania członkostwa obojga małżonków.

W myśl art. 11 ust. 2 w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia zwraca zgodnie z postanowieniami statutu osobie uprawnionej wniesiony wkład mieszkaniowy albo jego wniesioną część, zwaloryzowane według wartości rynkowej lokalu. W rozliczeniu tym nie uwzględnia się długu obciążającego członka z tytułu przypadającej na niego części zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu wraz z odsetkami, o którym mowa w art. 10 ust. 3. Warunkiem wypłaty wartości wkładu mieszkaniowego albo jego części jest opróżnienie lokalu, o którym mowa w art. 7 ust. 1.

Przysługujący osobie uprawnionej wkład mieszkaniowy, ustalony w sposób przewidziany w ust. 2, nie może być wyższy od kwoty, jaką spółdzielnia jest w stanie uzyskać od członka obejmującego dany lokal w trybie przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię (art. 11 ust. 2¹).

W wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 z późn. zm.) art. 11 ust. 1 otrzymał brzmienie, zgodnie z którym spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale.

Na podstawie art. 11 ust. 2¹ ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od 31 lipca 2007 r., w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

Z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu (art. 11 ust. 2² ustawy).

W myśl art. 11 ust. 2⁴ ww. ustawy, warunkiem wypłaty, o której mowa w ust. 2^1, jest opróżnienie lokalu.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż kwota zwróconego wkładu mieszkaniowego (wypłaty wartości rynkowej lokalu) w związku z wygaśnięciem lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego stanowi przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który jednak z woli ustawodawcy objęty został zwolnieniem z opodatkowania do wysokości wkładu mieszkaniowego wniesionego do spółdzielni.

Powyższe wynika bowiem wprost z cytowanego art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wyraźnie wskazuje przedmiotowe zwolnienie jako ograniczające się tylko i wyłącznie do wniesionych do spółdzielni wkładów. Jeżeli wartość ich ulega zwiększeniu na skutek waloryzacji lub innych czynników wówczas zwolnienie obejmuje wyłącznie tę część wypłaconej kwoty, która odpowiada kwocie wniesionego wkładu.

Z tego też względu, nadwyżka pomiędzy uzyskanym przychodem, (t.j. kwotą wynikającą z waloryzacji wkładu) a nominalną wartością wniesionego wkładu, stanowi - wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy - przysporzenie majątkowe, t.j. przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W związku z powyższym Wnioskodawca wypłacając ww. świadczenia nie ma obowiązku poboru zaliczek, lecz jest zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C, o której mowa w art. 42a ww. ustawy.

Zgodnie bowiem z treścią tego artykułu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.