ITPB2/415-374/10/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 25 marca 2010 r. (data wpływu - 12 kwietnia 2010 r.), uzupełnionym w dniu 25 czerwca 2010 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wypłaconego na mocy ugody sądowej - jest prawidłowe

W dniu 12 kwietnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wypłaconego na mocy ugody sądowej. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 25 czerwca 2010 r. (data wpływu).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 1 lipca 2008 r. otrzymała Pani od pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika (zgodnie z art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikiem stosunku pracy). U pracodawcy zatrudniona była Pani na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony zawartej w dniu 1 października 2002 r.

W związku z tym, że pracodawca rozwiązał z Panią umowę o pracę w sposób niezgodny z prawem, w dniu 7 lipca 2008 r. skierowała Pani do Sądu Rejonowego pozew o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne oraz przywrócenie do pracy, w którym zaskarżyła Pani sposób rozwiązania umowy o pracę, gdyż pracodawca w wypowiedzeniu nie wskazał konkretnej przyczyny uzasadniającej taką decyzję, a wymienione powody nie były związane z Jej osobą. Z kolei w dniu 9 kwietnia 2009 r. przed sądem odbyła się rozprawa, w czasie której doszło do zawarcia z pracodawcą ugody sądowej. Zgodnie z jej treścią pracodawca zobowiązał się do zapłacenia odszkodowania w wysokości 65 000 zł pod warunkiem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu toczącego się postępowania.

W dniu 24 kwietnia 2009 r. pracodawca przekazał na Pani konto kwotę 44 200 zł tytułem odszkodowania, potrącając zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 20 800 zł. Pomimo pism skierowanych do pracodawcy o wyjaśnienie powodów pobrania zaliczki nie uzyskała Pani żadnych wyjaśnień w tej sprawie. Wskazała Pani, że z załączonego protokołu z rozprawy nie wynika podstawa prawna, na mocy której sąd przyznał odszkodowanie.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Pani zdaniem, otrzymane od pracodawcy na podstawie ugody sądowej odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z generalną zasadą wprowadzoną przez przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odszkodowania są zwolnione z podatku. Przyznane Pani przez pracodawcę odszkodowanie ma na celu rekompensatę szkody wynikającej z niezgodnego z prawem wypowiedzenia Jej umowy o pracę. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b odszkodowanie to powinno podlegać zwolnieniu od podatku dochodowego, a pracodawca niesłusznie pobrał zaliczkę na podatek.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Pani w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Na mocy art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Natomiast na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot "w szczególności" oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Takim przychodem jest również przedmiotowe odszkodowanie wynikające z ugody sądowej.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż otrzymała Pani odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, które przyznano na podstawie zawartej z pracodawcą ugody sądowej.

Powyższe wypowiedzenie stanowiło wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika w oparciu o przepisy art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikiem stosunku pracy (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.). Jak stanowi art. 1 ust. 1 przywołanej ustawy, przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

Natomiast stosownie do treści art. 10 ust. 1 ustawy przepisy art. 5 ust. 3-7 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.

Niemniej jednak w art. 12 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikiem stosunku pracy ustawodawca postanowił, iż przy rozwiązywaniu stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie, a także przy rozpatrywaniu sporów związanych z naruszeniem przepisów niniejszej ustawy stosuje się przepisy Kodeksu pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę wbrew przepisom ustawy o zwolnieniach grupowych oraz kodeksu pracy uprawnia pracownika na podstawie art. 45 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) do żądania na drodze sądowej ubezskutecznienia wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, przywrócenia do pracy albo odszkodowania w wysokości określonej w art. 471 Kodeksu. O wyborze roszczenia decyduje pracownik - vide: Komentarz do art. 12 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U.03.90.844), pkt 3.3., k.w. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Oficyna, 2007, LEX)

W myśl art. 45 § 1 Kodeksu pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu (art. 45 § 2 ww. ustawy). Przepisu § 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu (art. 45 § 3 ww. ustawy)

Zgodnie z art. 47¹ ustawy - Kodeks pracy odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Niemniej jednak istotnym jest tutaj fakt zawarcia ugody, która jest - jako jeden z typów umowy - uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 917 Kodeksu przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego (w omawianym stanie faktycznym stosunku pracy) stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Zatem opisane we wniosku świadczenie odszkodowawcze stanowi odszkodowanie, którego wysokość i zasady ustalania jak wskazano wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

W świetle powyższego, z literalnego brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, iż ze zwolnienia - na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy - korzystają te odszkodowania, których prawo otrzymywania wynika wprost z przepisów ustawy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy, a więc m.in. wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe (mimo, że wysokość i zasady ustalania odszkodowania wynikają wprost z przepisów prawa). Ze zwolnienia korzystają również inne odszkodowania (a więc te, których wysokość i zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawa), ale otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej - art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy (także z wyjątkami).

Sprawia to, iż otrzymane odszkodowanie należy do kategorii odszkodowań, do których zastosowanie ma art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie jak wskazała Pani we wniosku o wydanie interpretacji - art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wobec czego korzysta ono ze zwolnienia z opodatkowania. Zatem pracodawca niesłusznie potrącił z wypłaconego Pani odszkodowania zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.