ITPB2/415-2/10/IB - Opodatkowanie odszkodowania zasądzonego na rzecz pracownika, wobec którego pracodawca stosował mobbing.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2009 r. (data wpływu 4 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

Wezwaniem z dnia 11 marca 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy zwrócił się o wyczerpujące przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego.

Pismem z dnia 18 marca 2010 r. (data wpływu 22 marca 2010 r.) uzupełniono wniosek w ww. zakresie.

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zatrudniony był na podstawie umowy o pracę od dnia 1 lutego 2005 r. do 15 listopada 2006 r. Umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 15 listopada 2006 r. na podstawie art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy, a więc z winy pracodawcy z powodu stosowania wobec Wnioskodawcy jako pracownika mobbingu. Prawomocnym wyrokiem:

W dniu 30 grudnia 2004 r. pozwany - na podstawie art. 9 Kodeksu pracy i art. 26¹ ust. 3 ustawy o związkach zawodowych w związku z podjętym procesem konsolidacji i restrukturyzacji spółek - zawarł ze związkami zawodowymi działającymi w spółkach i innymi partnerami społecznymi Umowę Społeczną dotyczącą zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Spółek. Artykuł 13 ww. Umowy Społecznej wprowadził gwarancje zatrudnienia dla pracowników i szczególną ochronę zawartych z nimi stosunków pracy. Ochrona gwarantowała zatrudnienie do dnia 30 grudnia 2014 r. (art. 13 ust. 3), jednocześnie określając w art. 16 ust. 1 zobowiązanie pracodawcy do wypłaty odszkodowania dla pracownika, któremu taki status przysługiwał w dniu wejścia w życie ww. Umowy (dnia 30 grudnia 2004 r.) w sytuacji naruszenia gwarancji zatrudnienia, do czego doszło na skutek rozwiązania umowy o pracę z winy pracodawcy z powodu stosowania przez niego mobbingu (art. 18 Umowy). Wyżej wymieniona Umowa Społeczna zawarta przez partnerów społecznych: organizacje związkowe i pracodawców przedsiębiorstw w związku z ich konsolidacją ma charakter porozumienia zbiorowego, będącego aktem normatywnym i źródłem prawa w rozumieniu art. 9 § 1 Kodeksu pracy, o czym przesądziły również ww. orzeczenia Sądów. Były pracodawca jako płatnik zasądzonego odszkodowania (412.800 zł) potrącił z kwoty należności głównej odszkodowania podatek dochodowy od osób fizycznych w listopadzie 2009 r. i przekazał na rachunek właściwego urzędu skarbowego.

W uzupełnieniu wniosku podano, iż otrzymane odszkodowanie ma charakter stricte odszkodowawczy. Zasądzone zostało wyłącznie na podstawie art. 16 ust. 1 w zw. z art. 13 i art. 18 Umowy Społecznej, której przysługuje przymiot źródła prawa w rozumieniu art. 9 § 1 Kodeksu pracy. Umowa ta jest zatem w świetle obowiązującego prawa i wyroków sądowych aktem normatywnym. Uprawnienie do ww. odszkodowania wynika z faktu utraty przez Wnioskodawcę zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy. Przyczynami powodującymi powstanie po stronie pracownika roszczenia o wypłatę odszkodowania jest każde rozwiązanie (wypowiedzenie) umowy o pracę przez pracodawcę, a także rozwiązanie umowy o pracę z winy pracodawcy (ta okoliczność dotyczy Wnioskodawcy). Zasądzone odszkodowanie nie jest zatem odszkodowaniem za mobbing. Przyczyny rozwiązania umowy o pracę są o tyle istotne dla powstania po stronie pracownika roszczenia o odszkodowanie, że nie każda forma rozwiązania umowy o pracę powoduje prawo do odszkodowania (w zał. Wyciąg z Umowy Społecznej). Do odszkodowania nie uprawnia np. wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika, rozwiązanie umowy za porozumieniem stron czy rozwiązanie umowy z winy pracownika lub z art. 53 Kodeksu pracy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota zasądzonego odszkodowania (należności głównej) na podstawie art. 16 ust. 1 i art. 18 w zw. z art. 13 ww. Umowy Społecznej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy kwota należności głównej zasądzonego wyrokami sądów odszkodowania z art. 16 w zw. z art. 13 ww. Umowy Społecznej z 2004 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, korzystając ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b cyt. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca otrzymał, na mocy wyroków sądowych, odszkodowanie na podstawie art. 16 ust. 1 w zw. z art. 13 i art. 18 Umowy Społecznej dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych w procesie konsolidacji i restrukturyzacji Spółek, zawartej przez pracodawcę ze związkami zawodowymi działającymi w spółkach.

Artykuł 13 ww. Umowy Społecznej wprowadził gwarancje zatrudnienia dla pracowników i szczególną ochronę zawartych z nimi stosunków pracy. Ochrona gwarantowała zatrudnienie do dnia 30 grudnia 2014 r. (art. 13 ust. 3), jednocześnie określając w art. 16 ust. 1 zobowiązanie pracodawcy do wypłaty odszkodowania dla pracownika, któremu taki status przysługiwał w dniu wejścia w życie ww. Umowy. Jak podano w uzupełnieniu wniosku uprawnienie do ww. odszkodowania wynika z faktu utraty przez Wnioskodawcę zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy. Przyczynami powodującymi powstanie po stronie pracownika roszczenia o wypłatę odszkodowania jest każde rozwiązanie (wypowiedzenie) umowy o pracę przez pracodawcę, a także rozwiązanie umowy o pracę z winy pracodawcy (ta okoliczność dotyczy Wnioskodawcy). Zasądzone odszkodowanie - jak wskazano w przesłanym uzupełnieniu wniosku - nie jest zatem odszkodowaniem za mobbing.

Umowa Społeczna jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) i kształtuje nową treść indywidualnych stosunków pracy, z których pracownicy mogą wywodzić ewentualne roszczenia.

Niemniej jednak na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ze zwolnienia korzystają tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zasądzone należności z tytułu naruszenia gwarancji zatrudnienia nie są odszkodowaniem zwolnionym na podstawie tego przepisu, ponieważ stanowią wypłatę pieniężną, której podstawą prawną są postanowienia Umowy Społecznej nie posiadającej rangi ustawy lub przepisu wykonawczego wydanego na podstawie ustawy.

Poza tym, otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie należy rozpatrywać w kontekście wyłączenia, jakie ustawodawca zawarł w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy. W podanym przepisie ustawodawca zawarł regulację, mocą której nie korzystają ze zwolnienia od opodatkowania odszkodowania dotyczące korzyści, które pracownik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W przedstawionym stanie faktycznym, szkodą była niewątpliwie utrata spodziewanych zarobków spowodowana rozwiązaniem umowy o pracę przed upływem okresu gwarancyjnego określonego w Umowie Społecznej. Zatem wypłacone pracownikowi odszkodowanie dotyczy korzyści, które pracownik mógłby osiągnąć (w postaci wynagrodzenia za pracę), w przypadku gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę przed upływem okresu zawartego w gwarancji zatrudnienia.

Mając na uwadze powyższe, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota należności głównej odszkodowania zasądzonego wyrokiem sądu na podstawie postanowień Umowy Społecznej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.