ITPB2/415-1049/14/RS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 31 października 2014 r. (data wpływu 21 listopada 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 5 lutego 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek oraz zastosowania zwolnienia przedmiotowego - jest prawidłowe.

W dniu 21 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 5 lutego 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek oraz zastosowania zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku tym został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 8 sierpnia 2009 r. w I. doszło do wypadku samochodowego, w wyniku którego Wnioskodawczyni została poszkodowana. Pojazd sprawcy wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie Ubezpieczeń. W wyniku zdarzenia Wnioskodawczyni odniosła poważne obrażenia ciała skutkujące znacznym pogorszeniem stanu zdrowia oraz koniecznością prowadzenia długotrwałego leczenia.

W związku z powyższym, Wnioskodawczyni wytoczyła powództwo przed Sądem Rejonowym o zapłatę zadośćuczynienia i renty przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń. Wyrokiem z dnia 15 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz Wnioskodawczyni:

Renta została otrzymana na podstawie art. 444 i 445 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawczyni, w związku z wypadkiem i pogorszeniem stanu zdrowia, stała się niezdolna do pracy zarobkowej.

W dniu 16 stycznia 2014 r. Wnioskodawczyni otrzymała kwotę zadośćuczynienia w wysokości 14.500 zł oraz skapitalizowanej renty w wysokości 15.600 zł.

W dniu 10 marca 2014 r. Wnioskodawczyni zawarła z ww. Towarzystwem ugodę w przedmiocie skapitalizowania renty zasądzonej w pkt 2 ww. wyroku, na mocy której otrzymała kwotę w wysokości 120.000 zł, z uwagi na potrzebę ponoszenia dodatkowych kosztów dalszego leczenia i rehabilitacji oraz na konieczność podniesienia komfortu i jakości życia. W dniu 24 marca 2014 r. renta została wypłacona.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy kwota wypłacona tytułem zadośćuczynienia podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

2. Czy wypłacona kwota tytułem renty podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

3. Czy wypłacone odsetki od ww. świadczeń podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, katalog zwolnień dotyczący odszkodowań został uregulowany w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a - 3d, 4, 106 oraz pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni uważa, że pojęcie odszkodowania zawarte w ustawie odnosi się również do zadośćuczynienia będącego formą wynagrodzenia szkody.

W ocenie Wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie tytułem zadośćuczynienia oraz inne świadczenia z tytułu ubezpieczeń osobowych lub majątkowych, niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie uznania ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Odnosząc się do wypłaconej kwoty tytułem renty, zdaniem Wnioskodawczyni, renta wypłacana na podstawie art. 444 Kodeksu cywilnego stanowi wyrównanie za szkody, jakie poszkodowana poniosła w następstwie utraty zdrowia. W związku z tym, w Jej ocenie, renty przyznane wyrokiem sądowym, ugodą sądową czy też ugodą pozasądową na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy, a tym samym korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Co więcej, zdaniem Wnioskodawczyni, charakteru odszkodowawczego renty nie zmienia fakt jej skapitalizowania i jednorazowej wypłaty za pewien okres czasu.

Odnosząc się do zasądzonych odsetek od odszkodowania, Wnioskodawczyni uważa, że skoro ustawodawca w art. 21 ust. 1 pkt 3 - 4 ustawy określił, iż wolne od podatku dochodowego są odszkodowania, brak jest podstaw do przyjęcia, że użyte w przepisie pojęcie odszkodowania, obejmuje również odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. W związku z tym, otrzymane odsetki za zwłokę w wykonaniu zobowiązania cywilnoprawnego są przychodem opodatkowanym na ogólnych zasadach. Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł mówimy w przypadku, gdy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Do takich przychodów, zdaniem Wnioskodawczyni, należy niewątpliwie zaliczyć otrzymane odsetki od odszkodowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2014 r., stanowi, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi wymieniono:

* w pkt 1 stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;

* w pkt 9 "inne źródła".

Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3c powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymanej na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 17 października 2014 r., wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

W myśl art. 805 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

Zgodnie z art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Stosownie do art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ww. ustawy, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. (...).

Zgodnie z art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

W myśl art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.).

Instytucję odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego. Przepis ten w § 1 i 2 stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W świetle powyższego odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią świadczenie uboczne, niezależne od tego, czy i w jakim rozmiarze podatnik poniósł szkodę (krzywdę), a co za tym idzie odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z naprawieniem szkody lub krzywdy.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Przepis ten będzie miał jednak zastosowanie w sytuacji, gdy od momentu zawarcia umowy, ugody lub uprawomocnienia się wyroku sądu, przyznających rentę, zobowiązany spóźni się z jej wypłatą poszkodowanemu, tj. nie dotrzyma wyznaczonego terminu płatności tej renty.

Odsetki naliczane od tego momentu kwalifikują się jako odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty świadczenia.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, ze w dniu 8 sierpnia 2009 r. w I. doszło do wypadku samochodowego, w wyniku którego Wnioskodawczyni została poszkodowana. Pojazd sprawcy wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie Ubezpieczeń. W wyniku zdarzenia Wnioskodawczyni odniosła poważne obrażenia ciała skutkujące znacznym pogorszeniem stanu zdrowia oraz koniecznością prowadzenia długotrwałego leczenia.

W związku z powyższym, Wnioskodawczyni wytoczyła powództwo przed Sądem Rejonowym o zapłatę zadośćuczynienia i renty przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń. Wyrokiem z dnia 15 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz Wnioskodawczyni:

Renta została otrzymana na podstawie art. 444 i 445 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawczyni, w związku z wypadkiem i pogorszeniem stanu zdrowia, stała się niezdolna do pracy zarobkowej.

W dniu 16 stycznia 2014 r. Wnioskodawczyni otrzymała kwotę zadośćuczynienia w wysokości 14.500 zł oraz skapitalizowanej renty w wysokości 15.600 zł.

W dniu 10 marca 2014 r. Wnioskodawczyni zawarła z ww. Towarzystwem ugodę w przedmiocie skapitalizowania renty zasądzonej w pkt 2 ww. wyroku, na mocy której otrzymała kwotę w wysokości 120.000 zł, z uwagi na potrzebę ponoszenia dodatkowych kosztów dalszego leczenia i rehabilitacji oraz na konieczność podniesienia komfortu i jakości życia. W dniu 24 marca 2014 r. renta została wypłacona.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz obowiązujące uregulowania prawne uznać należy, że zasądzona wyrokiem Sądu kwota zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zasądzona kwota renty oraz skapitalizowanej renty ustalonej na podstawie ugody zawartej z towarzystwem ubezpieczeniowym w związku z odniesionymi w wypadku obrażeniami ciała, przez Wnioskodawczynię, która utraciła zdolność do pracy zarobkowej, korzysta ze zwolnienia stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy.

Natomiast otrzymane przez Wnioskodawczynię, zasądzone wyrokiem sądowym odsetki od zadośćuczynienia oraz odsetki od renty (naliczone za okres poprzedzający uprawomocnienie się orzeczenia w sprawie przyznania tego świadczenia) stanowią przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych (według skali podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.