ITPB1/415-284/14/WM - Określenie skutków podatkowych w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dokonania darowizny przedsiębiorstwa na rzecz syna podatnika.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 10 czerwca 2014 r. Izba Skarbowa w Bydgoszczy ITPB1/415-284/14/WM Określenie skutków podatkowych w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dokonania darowizny przedsiębiorstwa na rzecz syna podatnika.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 17 marca 2014 r. (data wpływu 20 marca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych darowizny przedsiębiorstwa - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 marca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych darowizny przedsiębiorstwa.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca od 1 października 1994 r. nieprzerwanie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu i produkcji artykułów cmentarnych. W związku z osiągnięciem wieku emerytalnego i przyznaniem emerytury, zamierza zakończyć działalność i chciałby przekazać w formie darowizny firmę w całości synowi, prowadzącemu działalność tożsamą. W skład firmy wchodzą zapasy produktów zakupionych na sprzedaż, zapasy materiałów produkcyjnych oraz wyrobów, wyposażenie oraz środki trwałe, od których przy zakupie Wnioskodawca odliczył podatek VAT, oraz które zgodnie z przepisami podatkowymi były zaliczane do kosztów uzyskania przychodu. W skład zbywanego przedsiębiorstwa nie wchodzą nieruchomości ani też ich części. Zbywane przedsiębiorstwo wobec faktu, iż nic z niego nie jest wyłączane, w stosunku do prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności, stanowi zorganizowaną całość w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego.

Po przekazaniu przedsiębiorstwa umową darowizny z podpisami notarialnie poświadczonymi, celem zapewnienia daty pewnej, która będzie zawierała 3 załączniki enumeratywnie zawierające wszystkie składniki darowanego przedsiębiorstwa podzielone na: zapasy, wyposażenie i środki trwałe, syn będzie kontynuował działalność w tym samym miejscu, na podstawie umowy dzierżawy nieruchomości zajmowanej dotychczas przez firmę Wnioskodawcy. Ponadto przejmie on wszystkie zobowiązania oraz należności prowadzonej przez Wnioskodawcę firmy. Nadmienić należy, iż prowadzona przez syna działalność jest tożsama z działalnością Wnioskodawcy i jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania, w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Czy opisana powyżej czynność darowizny prowadzonego przez Wnioskodawcę przedsiębiorstwa na rzecz syna, zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), nie będzie podlegała podatkowi dochodowemu od osób fizycznych.

Czy jeżeli w skład darowanego przedsiębiorstwa wchodzą towary handlowe, materiały lub wyposażenie zaliczone przez darczyńcę do kosztów podatkowych, darowizna firmy łączyć się będzie z koniecznością dokonania korekty tych kosztów, stosownie do treści art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, darowizna przedsiębiorstwa nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych, ponieważ w myśl art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jej przepisów nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Czynność darowizny jako nieodpłatna nie powoduje powstania przychodu po stronie darczyńcy, a co za tym idzie, po obu stronach tej transakcji nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku dochodowym.

Jeśli składnikiem darowanego przedsiębiorstwa są środki trwałe, darczyńca nie ma obowiązku korygowania odpisów amortyzacyjnych zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzą towary handlowe, materiały lub wyposażenie zaliczone przez darczyńcę do kosztów podatkowych, darowizna przedsiębiorstwa łączyć się będzie z koniecznością dokonania korekty tych kosztów (vide: art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy).

Tak więc, darczyńca będzie musiał skorygować koszty podatkowe o wartość poniesionych kosztów na zakup towarów handlowych, materiałów i wyposażenia, które umową darowizny przekaże synowi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5a pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorstwie oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.

Definicja przedsiębiorstwa zawarta została w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z którym, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1.

oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),

2.

własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3.

prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,

4.

wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,

5.

koncesje, licencje i zezwolenia,

6.

patenty i inne prawa własności przemysłowej,

7.

majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,

8.

tajemnice przedsiębiorstwa,

9.

księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Zauważyć przy tym należy, że katalog składników (elementów) przedsiębiorstwa, o których mowa w ww. przepisie, nie ma charakteru zamkniętego, o czym świadczy użycie sformułowania "w szczególności". W związku z powyższym w skład przedsiębiorstwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego mogą wchodzić także inne składniki majątkowe, niewymienione w cyt. wyżej przepisie, np. zobowiązania wynikające z prowadzonej w ramach tego przedsiębiorstwa pozarolniczej działalności gospodarczej.

W myśl natomiast art. 552 Kodeksu cywilnego, czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów. Może więc nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej, w tym na podstawie umowy sprzedaży, zamiany czy darowizny.

Jednocześnie, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia "darowizna", dlatego należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego - do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego, wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Z powyższego wynika, że w przypadku przekazania przedsiębiorstwa innemu podmiotowi, przedmiotem tego przekazania są wszelkie składniki majątkowe funkcjonalnie związane z tym przedsiębiorstwem, o ile na podstawie czynności prawnej będącej podstawą przekazania, bądź przepisów szczególnych, nie zostały z niego wyłączone.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że od 1994 r. Wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu i produkcji artykułów cmentarnych. W związku z osiągnięciem wieku emerytalnego i przyznaniem emerytury, zamierza zakończyć działalność i chciałby przekazać w formie darowizny firmę w całości synowi, prowadzącemu działalność tożsamą. W skład firmy wchodzą zapasy produktów zakupionych na sprzedaż, zapasy materiałów produkcyjnych oraz wyrobów, wyposażenie oraz środki trwałe, które zaliczane były do kosztów uzyskania przychodu. W skład zbywanego przedsiębiorstwa nie wchodzą nieruchomości ani też ich części. Zbywane przedsiębiorstwo wobec faktu, iż nic z niego nie jest wyłączane, w stosunku do prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności, stanowi zorganizowaną całość w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego.

W przypadku darowizny przedsiębiorstwa mamy do czynienia z nieodpłatnym, jednostronnym świadczeniem. W związku z aktem darowizny darczyńca nie otrzymuje żadnych wartości pieniężnych, ani innego przysporzenia majątkowego. W związku z powyższym przekazanie przedsiębiorstwa w drodze darowizny nie będzie wywoływało skutków podatkowych u darczyńcy. W szczególności zauważyć należy, że po stronie Wnioskodawcy nie powstanie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, bowiem ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wiąże, co do zasady, powstanie przychodu z tego źródła z odpłatnym zbyciem składników majątku wykorzystywanych w tej działalności.

W myśl art. 14 ust. 1 ww. ustawy, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku będących:

a.

środkami trwałymi,

b.

składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 22g nie przekracza 1500 zł,

c.

wartościami niematerialnymi i prawnymi

* ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym także przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wymienionych w lit. b, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie nieujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem ust. 2c; przy określaniu wysokości przychodów przepisy ust. 1 i art. 19 stosuje się odpowiednio.

Mając na względzie, że darowizna wskazanych we wniosku składników majątku, wchodzących w skład darowanego na rzecz syna przedsiębiorstwa jest czynnością prawną nieodpłatną, stwierdzić należy, iż w związku z jej dokonaniem nie powstanie po stronie Wnioskodawcy również przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w cyt. powyżej art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy.

Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 11 o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju (...).

Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania, wydatki na nabycie towarów handlowych, nie mogą stanowić, kosztów uzyskania przychodów darczyńcy. Zatem przekazanie w formie darowizny zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej wydatków poniesionych na nabycie towarów handlowych, wywołuje ten skutek, że ww. wydatki nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Z chwilą dokonania darowizny towarów handlowych, Wnioskodawca powinien zatem dokonać korekty kosztów, ponieważ nie można już uznać, że wydatki poniesione na przekazane w formie darowizny towary handlowe, poniesione zostały w celu uzyskania przychodów. Korekty należy dokonać w dacie przekazania darowizny.

Natomiast darowizna wykorzystywanych w działalności składników majątku nie zaliczonych do środków trwałych (tekst jedn.: wyposażenia), nie skutkuje koniecznością bezwarunkowego skorygowania kosztów uzyskania przychodów w związku z uprzednim zaliczeniem do tych kosztów, poniesionych wydatków na nabycie tych składników. Jeżeli podatnik wykaże, iż darowane składniki majątku były faktycznie wykorzystywane w działalności gospodarczej i przyczyniły się do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to ma prawo wydatki na ich nabycie pozostawić w kosztach uzyskania przychodów, pomimo nieodpłatnego przekazania ich innej osobie.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 49 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zakup zużywających się stopniowo rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa, nie zaliczanych zgodnie z odrębnymi przepisami do środków trwałych - w przypadku stwierdzenia, że składniki te nie są wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym podatnika, pracowników lub innych osób, albo bez uzasadnienia znajdują się poza siedzibą przedsiębiorstwa.

Wyłączenie z kosztów podatkowych wydatków może zatem mieć miejsce jedynie wówczas, jeżeli składnik majątku podatnika nie jest wykorzystywany dla celów działalności prowadzonej przez podatnika, lecz służy osobistym celom osób fizycznych lub bez uzasadnienia znajduje się poza siedzibą podatnika. Darowizna lub nieodpłatne przekazanie tych składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej nie skutkuje w każdym przypadku koniecznością skorygowania kosztów uzyskania przychodów o wartość tych składników majątkowych. Jeśli składniki majątku były faktycznie wykorzystywane w działalności i przyczyniły się do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to podatnik ma prawo wydatki na ich nabycie zaliczyć do kosztów, bez względu na sposób ich późniejszego wykorzystania.

Powołany przepis art. 23 ust. 1 pkt 49 cyt. ustawy powinien mieć więc zastosowanie do korygowania kosztów w przypadku stwierdzenia, że zakup składników majątku nie był dokonany na cele działalności gospodarczej, ale na cele osobiste podatnika (określonej osoby). Nie stanowi on podstawy do wyłączenia z kosztów wydatków poniesionych na nabycie składników majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej, a następnie darowanych.

Natomiast w sytuacji, gdy darowane są składniki majątku będące środkami trwałymi, które podlegały amortyzacji, nie zachodzi potrzeba korekty kosztów, gdyż wydatki na zakup tych środków nie były zaliczane bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów, natomiast dokonywane odpisy amortyzacyjne odpowiadają okresowi używania tych składników majątku w działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem art. 22k, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), z zastrzeżeniem art. 22e, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór; suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których, zgodnie z art. 23 ust. 1, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

W przypadku darowizny środków trwałych - darowizna jako jedna z form zbycia wyznacza datę zakończenia dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Nie powoduje jednak konieczności jakichkolwiek ich korekt w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Odpisy naliczone w okresie używania składnika majątku na potrzeby działalności pozostają kosztem uzyskania przychodu u darczyńcy. Ostatniego odpisu amortyzacyjnego dokonywanego od wartości początkowej amortyzowanego środka trwałego, który następnie zostaje darowany, można dokonać za miesiąc w którym darowizna została dokonana.

Jednocześnie wskazać należy, że zgodnie z art. 24 ust. 3a ww. ustawy, w razie likwidacji działalności gospodarczej, sporządza się wykaz składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub na dzień wystąpienia wspólnika z takiej spółki. Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji, sumę odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień wystąpienia lub likwidacji.

W związku z powyższym, Wnioskodawca zobowiązany będzie do sporządzenia wykazu, o którym mowa w cyt. 24 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli likwidacja działalności gospodarczej nastąpi po dniu dokonania darowizny, Wnioskodawca nie będzie posiadał żadnych składników majątku tej działalności, zatem wartość tego wykazu wyniesie "zero".

Ponadto w związku z treścią własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego, w którym Wnioskodawca wskazał, że "obdarowany będzie mógł rozpocząć amortyzację składników majątkowych od początku", że stosownie do treści art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Oznacza to, że niniejsza interpretacja została wydana wyłącznie w indywidualnej sprawie Wnioskodawcy jako darczyńcy i nie wywołuje skutków prawnych dla syna Wnioskodawcy jako obdarowanego. Chcąc uzyskać interpretację syn Wnioskodawcy winien osobiście lub za pomocą ustanowionego pełnomocnika zwrócić się do tutejszego organu o wydanie interpretacji w indywidualnej sprawie i uiścić związaną z tym opłatę.

Wskazać również należy, że wniosek w przedmiocie podatku od towarów i usług został rozstrzygnięty odrębnym pismem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl