IS.I/2-4117/163/04 - Wierzytelności nieściągalne

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 27 stycznia 2005 r. Izba Skarbowa w Rzeszowie IS.I/2-4117/163/04 Wierzytelności nieściągalne

Pytanie podatnika

Czy art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy wyłącznie podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej, prowadzących księgi rachunkowe, czy także podatników prowadzących księgi przychodów i rozchodów?

Odpowiedź

Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie, działając na podstawie art. 14b § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2004 r., dokonuje zmiany informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego udzielonej w piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Mielcu z dnia 8 listopada 2004 r. (znak: US.III-415/26/04) w następujący sposób:

W piśmie z dnia 7 października 2004 r. pan S. zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Mielcu z prośbą o wyjaśnienie, czy art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dotyczy wyłącznie podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej, prowadzących księgi rachunkowe, czy także podatników prowadzących księgi przychodów i rozchodów.

Zgodnie z przepisem art. 23 ust. 1 pkt 20 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieściągalnych, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została uprawdopodobniona. Za wierzytelności o których mowa wyżej uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowaną w sposób określony w art. 23 ust. 2 powołanej powyżej ustawy, tj.:

- postanowieniem o nieściągalności uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

- postanowieniem sądu o:

a. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub

b. umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność, o której mowa w pkt 2 lit. a, lub

c. ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od tej kwoty.

Natomiast w myśl art. 23 ust. 1 pkt 21 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 14 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 23 ust. 3, w myśl którego nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w szczególności, gdy:

- dłużnik został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo

- zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo

- wierzytelność została zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo

- wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

Zgodnie zaś z art. 35b ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.) wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do:

- należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości do wysokości należności nie objętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym,

- należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego w pełnej wysokości należności,

- należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umówionej kwocie nie jest prawdopodobna - do wysokości nie pokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,

- należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania,

- należności przeterminowanych lub nie przeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.

Reasumując stwierdzić należy, że cytowane powyżej przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczą różnych rodzajów kosztów:

- art. 23 ust. 1 pkt 20 ww. ustawy dotyczy bowiem wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, które jeżeli zostały uprzednio zarachowane do przychodów należnych, a ich nieściągalność udokumentowana w sposób przewidziany w art. 23 ust. 2 ww. ustawy stanowią koszty uzyskania przychodów,

- art. 23 ust. 1 pkt 21 tej ustawy dotyczy natomiast odpisów aktualizujących wartość należności, przy czym odpisy te stanowią koszt w rachunku podatkowym od tej części należności (wymienionych w katalogu zawartym w art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości), która uprzednio została zaliczona do przychodów należnych, a nieściągalność tych należności została uprawdopodobniona na podstawie ust. 3 ww. artykułu.

Należy podkreślić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności (art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy) nie odnoszą się wyłącznie do podatników prowadzących księgi rachunkowe (byłoby to niezgodne z zasadą równego traktowania podatników), lecz poprzez odniesienie do przepisów ustawy o rachunkowości precyzują katalog należności, od których odpisy aktualizujące (po spełnieniu pozostałych warunków) stanowią koszty w rachunku podatkowym. Wymienione przepisy mają zatem zastosowanie również do podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów. Oznacza to, że jeżeli podatnik (prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów) dokona odpisu aktualizującego należności wyszczególnionej w cyt. art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości, którą uprzednio zaliczył do przychodów należnych, a jej nieściągalność uprawdopodobni w sposób przewidziany w art. 23 ust. 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to tylko taki odpis będzie kosztem uzyskania przychodów. Zaś odpisy aktualizujące dokonane od wszystkich innych należności (niewymienionych w ustawie o rachunkowości) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl