IPTPP1/443-986/11-4/IG - Odszkodowanie z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanego obiektu - skutki w VAT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 18 listopada 2011 r. (data wpływu 28 listopada 2011 r.) uzupełnionym pismem z dnia 31 stycznia 2012 r. (data wpływu 3 luty 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanego obiektu - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 listopada 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanego obiektu.

Wniosek uzupełniono pismem z dnia 31 stycznia 2012 r. (data wpływu 3 luty 2012 r.) w zakresie doprecyzowania zdarzenia przyszłego

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka zawarła z Wynajmującym w dniu 1 września 2009 r. umowę najmu budynków produkcyjnych.

Strony dobrowolnie rozwiązały ww. umowę, a zawarły nową umowę najmu na czas określony od dnia 30 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r., w której zaznaczono, iż Wynajmujący zobowiązuje się wypłacić Najemcy tj. Spółce odszkodowanie w wysokości 500.000,00 zł brutto, w zamian za opuszczenie wynajmowanych obiektów do dnia 30 czerwca 2012 r.

Niniejsza umowa najmu w każdym czasie może zostać rozwiązana przez Strony na piśmie za porozumieniem stron z zachowaniem 2-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Najemca zobowiązuje się do wydania przedmiotu najmu do dnia 30 czerwca 2012 r. wraz z protokołem zdawczo-odbiorczym, a Wynajmujący zobowiązuje się do zapłaty ww. odszkodowania Najemcy w terminie 3 dni od wydania nieruchomości przez Najemcę.

Wnioskodawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. W stosunku do części budynków i budowli umowa zawarta na okres 2,5 lat, a w stosunku do pozostałych obiektów na okres 5 lat.

W umowie strony ustaliły kwotę czynszu za wynajem (opodatkowane stawką VAT 23%).

Ww. umowa najmu została rozwiązana na wniosek Wynajmującego, który był zainteresowany skróceniem najmu lokali i wcześniejszym opuszczeniem lokali objętych umową najmu przez najemcę.

Wynajmującemu przysługiwało prawo wypowiedzenia umowy wyłącznie w przypadku rażącego naruszenia postanowień umowy przez najemcę.

Najemcy przysługiwało bezwarunkowe prawo wypowiedzenia umowy w stosunku do poszczególnych obiektów z zachowaniem 6- (sześcio) miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Okres obowiązywania umowy mógł ulec zmianie, w przypadku pisemnego uzgodnienia przez strony umowy.

Kwota 500.000,00 zł nie będzie stanowiła zapłaty za żadne świadczenie. Jest to forma odszkodowania wypłaconego przez Wynajmującego Najemcy z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanych obiektów. W związku z powyższym Najemca jest zmuszony do znalezienia sobie obiektów zastępczych, oraz przyspieszenie inwestycji i związanym z tym zwiększeniem ponoszonych nakładów.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane przez Spółkę odszkodowanie w formie pieniężnej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które należy udokumentować fakturą VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, stosownie do zapisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów w i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez odpłatną dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 powołanej ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast pod pojęciem odpłatnego świadczenia usług, w myśl zapisu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

W przypadku wypłaty odszkodowań nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. Wypłata odszkodowania stanowi jedynie formę zadośćuczynienia, a zatem nie ma w takich przypadkach zwiększenia aktywów po stronie beneficjenta. Ma ono na celu wyłącznie rekompensatę poniesionej szkody, utraconych korzyści. Otrzymane odszkodowanie nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i Spółka nie jest zobowiązana do wystawienia faktury VAT. W celu udokumentowania otrzymanego odszkodowania wystarczającym dokumentem będzie nota obciążeniowa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się do dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

W związku z powyższym uznać należy, iż pojęcie świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności.

W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług jest uznawane za usługę.

Ponadto podkreślić należy, iż w rozumieniu ustawy zobowiązanie się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji należy uznać za świadczenie usług wówczas gdy odbywają się w ramach stosunków obligacyjnych.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego odszkodowanie.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca zawarł z Wynajmującym w dniu 1 września 2009 r. umowę najmu budynków produkcyjnych. Strony dobrowolnie rozwiązały ww. umowę, a zawarły nową umowę najmu na czas określony od dnia 30 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r., w której zaznaczono, iż Wynajmujący zobowiązuje się wypłacić Najemcy tj. Spółce odszkodowanie w wysokości 500.000,00 zł brutto, w zamian za opuszczenie wynajmowanych obiektów do dnia 30 czerwca 2012 r. Niniejsza umowa najmu w każdym czasie może zostać rozwiązana przez Strony na piśmie za porozumieniem stron z zachowaniem 2-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Najemca zobowiązuje się do wydania przedmiotu najmu do dnia 30 czerwca 2012 r. wraz z protokołem zdawczo-odbiorczym, a Wynajmujący zobowiązuje się do zapłaty ww. odszkodowania Najemcy w terminie 3 dni od wydania nieruchomości przez Najemcę. Wnioskodawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. W stosunku do części budynków i budowli umowa zawarta na okres 2,5 lat, a w stosunku do pozostałych obiektów na okres 5 lat. W umowie strony ustaliły kwotę czynszu za wynajem (opodatkowane stawką VAT 23%). Ww. umowa najmu została rozwiązana na wniosek Wynajmującego, który był zainteresowany skróceniem najmu lokali i wcześniejszym opuszczeniem lokali objętych umową najmu przez najemcę. Wynajmującemu przysługiwało prawo wypowiedzenia umowy wyłącznie w przypadku rażącego naruszenia postanowień umowy przez najemcę. Najemcy przysługiwało bezwarunkowe prawo wypowiedzenia umowy w stosunku do poszczególnych obiektów z zachowaniem 6- (sześcio) miesięcznego okresu wypowiedzenia. Okres obowiązywania umowy mógł ulec zmianie, w przypadku pisemnego uzgodnienia przez strony umowy. Zdaniem Wnioskodawcy, kwota 500.000,00 zł nie będzie stanowiła zapłaty za żadne świadczenie. Jest to forma odszkodowania wypłaconego przez Wynajmującego Najemcy z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanych obiektów. W związku z powyższym Najemca jest zmuszony do znalezienia sobie obiektów zastępczych, oraz przyspieszenie inwestycji i związanym z tym zwiększeniem ponoszonych nakładów.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego odszkodowanie. W przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym, w ocenie tut. Organu mamy do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż Najemca (Wnioskodawca) otrzyma określoną kwotę w zamian za zgodę na opuszczenie pomieszczeń w określonym terminie.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, jak również powołane przepisy, wskazać należy, iż w przedmiotowej sprawie odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę jest ściśle związane z uzyskaniem korzyści przez wypłacającego odszkodowanie. Zawierając nową umowę Wnioskodawca wyraził zgodę na wcześniejsze opuszczenie pomieszczeń, co w świetle przepisów ustawy VAT, należy uznać za świadczenie usług na rzecz Wynajmującego.

Spełniona zatem została przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że usługa świadczona przez Wnioskodawcę podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego należy uznać, iż w opisanym zdarzeniu przyszłym - w świetle regulacji zawartych w powołanym wyżej art. 8 ust. 1 ustawy - mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku opisanym we wniosku występuje konkretny beneficjent tej usługi - w zamian za wyrażenie zgody na opuszczenie pomieszczeń (korzyść po stronie Wynajmującego), Najemca otrzyma określone świadczenie pieniężne.

Zatem opuszczenie przez Najemcę pomieszczeń poprzez zawarcie przez strony nowej umowy prowadzi do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tj. zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku), nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków.

Zgodę na zaniechanie określonej czynności (umowy najmu) należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spełniona zatem zostanie przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług, która to usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wynika z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące nabywcy.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 ustawy, Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360), zwane dalej rozporządzeniem.

Stosownie do § 4 ust. 1 rozporządzenia, zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "FAKTURA VAT".

Elementy, jakie co najmniej powinna zawierać faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży, zostały określone w § 5 ust. 1 rozporządzenia i są to:

W myśl § 5 ust. 7 rozporządzenia, w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy albo przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, poza danymi określonymi w ust. 1 pkt 5, wskazuje się również:

W świetle powyższego, Wnioskodawca w sytuacji, gdy spełnia wymogi z § 4 ust. 1 rozporządzenia, dokonując dostawy towarów, jest zobowiązany do udokumentowania tej czynności za pomocą faktury VAT, uwzględniając wymogi wynikające z § 5 rozporządzenia.

Reasumując, kwota pieniężna wypłacona Najemcy (Wnioskodawcy) przez Wynajmującego z tytułu rekompensaty za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę, która zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, którą należy udokumentować fakturą VAT.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług, natomiast wniosek w części dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych został załatwiony odrębnym rozstrzygnięciem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.