IPTPB3/423-396/14-2/PM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w X działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 3 listopada 2014 r. (data wpływu 7 listopada 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie obowiązku stosowania regulacji zawartej w art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - jest prawidłowe.

W dniu 7 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie obowiązku stosowania regulacji zawartej w art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka z branży budowlanej podejmuje współpracę z podwykonawcami. Wynagrodzenie za całość zrealizowanych na rzecz Spółki prac budowlanych określane jest w formie rozliczenia kosztorysowego lub ryczałtu. Każdorazowo Spółka wprowadza do umowy podwykonawczej postanowienia dotyczące zabezpieczenia przyszłych roszczeń dotyczących wykonanych robót (zabezpieczenie należytego wykonania kontraktu oraz zabezpieczenie usunięcia wad i usterek). Zabezpieczenie to jest wnoszone, zależnie od uzgodnień pomiędzy stronami, albo w formie gwarancji ubezpieczeniowej albo też w formie kaucji gwarancyjnej, która jest potrącana z wynagrodzenia częściowego brutto. Niniejsze zapytanie dotyczy tego drugiego przypadku.

Wysokość potrącanej kaucji gwarancyjnej jest różna, ustalana każdorazowo z wykonawcą, co do zasady jednak nie przekracza 10% wartości wynagrodzenia należnego wykonawcy. Kaucja ta ma zabezpieczyć ewentualne roszczenia z tytułu nieprawidłowo wykonanych prac przez wykonawcę oraz z tytułu roszczeń wynikających z wad i usterek stwierdzonych po wykonaniu zadania, w okresie gwarancyjnym.

Po odbiorze końcowym bez usterek Spółka na wniosek podwykonawcy zwalnia i wypłaca podwykonawcy tę część kaucji, jaka odpowiada gwarancji należytego wykonania kontraktu. Resztę kaucji Spółka zatrzymuje do momentu zakończenia gwarancji, tytułem zabezpieczenia usunięcia wad i usterek. W trakcie trwania okresu gwarancji, w razie wystąpienia usterek i wad, wykonawca jest zobowiązany niezwłocznie je usunąć. Po zakończeniu okresu gwarancji i usunięciu przez wykonawcę wszelkich zaistniałych usterek i wad, Spółka na wniosek podwykonawcy zwalnia pozostałą część zatrzymanej kaucji i wypłaca ją podwykonawcy.

W przypadku nieusunięcia wad i usterek przez podwykonawcę Spółka może m.in. zaspokoić swoje roszczenia finansowe z zatrzymanej kaucji gwarancyjnej. W takim przypadku, wartość kaucji pierwotnie zatrzymanej przez Spółkę nie zostaje zwrócona wykonawcy lub zostaje zwrócona w części.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w odniesieniu do kaucji potrącanej przez Spółkę znajdą zastosowanie przepisy art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. czy na mocy art. 15b ust. 1 i 2 tej ustawy, Spółka będzie obowiązana do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów niezapłaconej kwoty stanowiącej wartość potrąconej kaucji.

Zdaniem Wnioskodawcy, obowiązek wyłączenia z kosztów podatkowych niezapłaconych części wynagrodzenia zgodnie z art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie ma zastosowania w sytuacji, gdy podatnik potrąca i zatrzymuje część wynagrodzenia tytułem kaucji, wynikających ściśle z zapisów w umowach z podwykonawcami. W tym przypadku nie dochodzi bowiem do sytuacji, w której Spółka nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty. Spółka zatrzymuje bowiem część wynagrodzenia i zalicza na poczet kaucji, aby zabezpieczyć prawidłowe wykonanie umowy przez jej kontrahentów do momentu zakończenia okresu gwarancji i usunięciu wszelkich wad i usterek.

Wnioskodawca podkreśla, że struktura prawna uregulowania, zgodnie z którym Spółka z każdej wystawionej przez podwykonawcę faktury zatrzymuje określoną kwotę na poczet kaucji na zabezpieczenie przyszłych roszczeń, opiera się na instytucji potrącenia umownego. W momencie spełnienia świadczenia przez podwykonawcę powstają dwie wierzytelności wzajemne: wierzytelność podwykonawcy o zapłatę za spełnione świadczenie i wierzytelność Spółki o wniesienie zabezpieczenia na poczet przyszłych roszczeń. Zgodnie z umową podwykonawczą, Spółka wypłaca podwykonawcy wynagrodzenie w wysokości pomniejszonej o kwotę zabezpieczenia, jednak takiego działania nie należy rozumieć w ten sposób, że Spółka płaci podwykonawcy tylko część wynagrodzenia, a pozostałej części wynagrodzenia mu nie płaci. Z prawnego punktu widzenia Spółka płaci całe wynagrodzenie, a jedynie część tego wynagrodzenia zostaje zaliczona na poczet kaucji gwarancyjnej, do której wniesienia podwykonawca jest mocą zawartej umowy zobowiązany wobec Spółki na zabezpieczenie przyszłych roszczeń. Zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za wykonane przez podwykonawcę prace i zobowiązanie do wniesienia zabezpieczenia przyszłych roszczeń dotyczących tych prac są bowiem dwoma odrębnymi zobowiązaniami, które o ile strony umowy wyrażają taką wolę - mogą zostać rozliczone w formie potrącenia.

Nie ma powodu, aby sytuacja, w której Spółka potrąca kwotę kaucji gwarancyjnej z wystawianej przez podwykonawcę faktury była różnicowana pod względem podatkowym względem sytuacji, w której Spółka płaci całą kwotę faktury a następnie podwykonawca natychmiast wpłaca do Spółki kwotę kaucji gwarancyjnej (lub choćby przekazuje Spółce zabezpieczenie przyszłych roszczeń w formie bezgotówkowej, np. w formie gwarancji ubezpieczeniowej).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

O możliwości obciążenia podatkowych kosztów uzyskania przychodów wydatkami ponoszonymi przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych decydują przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Konstrukcja przepisu dotyczącego kosztów uzyskania przychodów daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Tak więc kosztami uzyskania przychodów są wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

Zatem, aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Chodzi tu o związek tego typu, że poniesienie kosztu ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpływa bezpośrednio na uzyskanie przychodu z danego źródła. Są to więc wszelkie koszty, których poniesienie jest niezbędne, aby określone źródło przychodów przyniosło konkretne przychody. Aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim a przychodem bezpośredniego związku. Należy zaznaczyć, że kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Wobec powyższego, kosztami będą również koszty pośrednie związane z uzyskiwanymi przychodami, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Należy przy tym zauważyć, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach, należy zaś zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., wprowadziła do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych rozwiązanie polegające na obowiązku dokonywania korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku nieuregulowania kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu w ciągu 30 dni od daty upływu terminu płatności ustalonego przez strony, a w przypadku gdy termin płatności jest dłuższy niż 60 dni - nieuregulowania jej w ciągu 90 dni od dnia zaliczenia kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu do kosztów uzyskania przychodów.

Jak stanowi art. 15b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (obowiązujący od 1 stycznia 2013 r.), w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) - kwoty wynikającej z umowy albo innego dokumentu i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z tych dokumentów.

Z kolei, jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z dokumentów, o których mowa w ust. 1, dokonuje się z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, o ile nie została ona uregulowana w tym terminie (art. 15b ust. 2 ww. ustawy).

Zatem, w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu podatnik będzie zobowiązany do dokonania zmniejszenia tych kosztów, jeżeli nie ureguluje kwoty zobowiązania w ciągu 30 dni od daty upływu terminu jego płatności. Natomiast, w sytuacji ustalenia przez strony terminu płatności dłuższego niż 60 dni, podatnik będzie zobowiązany do dokonania zmniejszenia kosztów podatkowych o kwotę wynikającą z faktury lub innego dokumentu z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli w tym terminie kwota ta nie zostanie uregulowana.

Artykuł 15b ust. 3 omawianej ustawy wskazuje, że zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, dokonuje się w miesiącu, w którym upływa termin określony w tych przepisach.

Jeżeli po dokonaniu zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, zobowiązanie zostanie uregulowane, podatnik w miesiącu, w którym uregulował zobowiązanie, zwiększa koszty uzyskania przychodów o kwotę dokonanego zmniejszenia (art. 15b ust. 4 powołanej ustawy).

Jak stanowi art. 15b ust. 5 cyt. ustawy, jeżeli w miesiącu, w którym podatnik ma obowiązek dokonać zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, podatnik nie ponosi kosztów uzyskania przychodów lub poniesione koszty są niższe od kwoty zmniejszenia, wówczas ma obowiązek zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.

Wobec powyższego, jeżeli w miesiącu, w którym powinno nastąpić zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów, podatnik nie ponosi kosztów podatkowych lub poniesione koszty podatkowe są niższe niż kwota stosownego zmniejszenia, wówczas ma on obowiązek zwiększenia przychodów podatkowych o kwotę, o którą nie pomniejszył kosztów uzyskania przychodów.

W myśl art. 15b ust. 8 ww. ustawy, jeżeli zgodnie z art. 15 zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z dokumentów, o których mowa w ust. 1, nastąpi po upływie terminu określonego w ust. 1 lub 2, to zaliczenie tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów następuje z uwzględnieniem art. 15, z tym że nie wcześniej niż w miesiącu jej uregulowania.

Zatem, w sytuacji dokonania przez podatnika korekty kosztów podatkowych polegającej na ich zmniejszeniu (ewentualnie korekty przychodów podatkowych polegającej na ich zwiększeniu) i późniejszego uregulowania zobowiązania, podatnik będzie uprawniony do zwiększenia kosztów podatkowych o kwotę dokonanej korekty w miesiącu uregulowania zobowiązania.

Przedstawione powyżej przepisy dotyczące korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku nieuregulowania zobowiązania mają zastosowanie zarówno w sytuacji, gdy podatnik nie zapłacił całej kwoty, jak też wtedy, gdy uregulował swoje zobowiązanie tylko w części, co wynika z treści art. 15b ust. 9 powołanej ustawy.

Zmniejszenia kosztów podatkowych (ewentualnie zwiększenia przychodów podatkowych) należy zatem dokonać w odniesieniu do tej kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu, która została uprzednio zaliczona do kosztów podatkowych, a która nie została zapłacona w terminie 30 dni od upływu terminu płatności lub 90 dni od zaliczenia jej do kosztów podatkowych, jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni.

Regulacje dotyczące korekty kosztów uzyskania przychodów, nie znajdą zastosowania do podatnika, który kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu, nie zaliczył do kosztów uzyskania przychodów. Zatem, nieuregulowanie kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu nie będzie powodowało obowiązku korygowania kosztów podatkowych.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka podejmuje współpracę z podwykonawcami. Wynagrodzenie za całość zrealizowanych na rzecz Spółki prac budowlanych określane jest w formie rozliczenia kosztorysowego lub ryczałtu. Każdorazowo Spółka wprowadza do umowy podwykonawczej postanowienia dotyczące zabezpieczenia przyszłych roszczeń dotyczących wykonanych robót (zabezpieczenie należytego wykonania kontraktu oraz zabezpieczenie usunięcia wad i usterek). Zabezpieczenie to jest wnoszone, zależnie od uzgodnień pomiędzy stronami, albo w formie gwarancji ubezpieczeniowej albo też w formie kaucji gwarancyjnej, która jest potrącana z wynagrodzenia częściowego brutto. Wysokość potrącanej kaucji gwarancyjnej jest różna, ustalana każdorazowo z wykonawcą, co do zasady jednak nie przekracza 10% wartości wynagrodzenia należnego wykonawcy. Kaucja ta ma zabezpieczyć ewentualne roszczenia z tytułu nieprawidłowo wykonanych prac przez wykonawcę oraz z tytułu roszczeń wynikających z wad i usterek stwierdzonych po wykonaniu zadania, w okresie gwarancyjnym.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiują pojęcia kaucji. Zgodnie ze słownikową definicją (według Internetowego Słownika Języka Polskiego - http://www.sjp.pl) - "kaucja" jest to: "suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania umowy; zastaw; zabezpieczenie; gwarancja".

Kaucja gwarancyjna w budownictwie to określana - z reguły procentowo - kwota należności wynikających z tytułu wykonanych robót, zatrzymana przez inwestora na określony okres do momentu ich zakończenia tytułem gwarancji. Stanowi ona formę zabezpieczenia należytego wykonania robót przez wykonawcę bądź też służy do pokrycia roszczeń wynikających z ich niewykonania czy też nienależytego wykonania. Co do zasady ma charakter zwrotny i pozostaje neutralna podatkowo. Zakres gwarancji, jej okres oraz zasady rozliczania się z pobranych kaucji są ustalane pomiędzy inwestorem i wykonawcą (bądź pomiędzy wykonawcą i podwykonawcą) w zawartej umowie.

W przypadku, gdy kaucje gwarancyjne są potrącane przez inwestora przy wypłacaniu należności wykonawcom za wykonane usługi budowlane, za zapłatę należy uznać również kwotę potrąconej kaucji. Kwoty objętej potrąceniem nie można bowiem uznać za kwotę nieuregulowaną w rozumieniu art. 15b ust. 1 ustawy podatku dochodowym od osób prawnych. Świadczy o tym fakt, że zgodnie z art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), gdy dwie strony są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Zgodnie z powyższym, potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Do wygaśnięcia zobowiązania przez potrącenie dochodzi w sytuacji, gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej zarówno dłużnikiem, jak i wierzycielem. Potrącenie zatem stanowi formę wzajemnej zapłaty za istniejące pomiędzy stronami zobowiązania, co pozwala na traktowanie jej na równi z zapłatą.

Słuszne jest zatem stanowisko Spółki, że nie ma powodu, aby sytuacja, w której Spółka potrąca kwotę kaucji gwarancyjnej z wystawianej przez podwykonawcę faktury była różnicowana pod względem podatkowym względem sytuacji, w której Spółka płaci całą kwotę faktury a następnie podwykonawca natychmiast wpłaca do Spółki kwotę kaucji gwarancyjnej (lub choćby przekazuje Spółce zabezpieczenie przyszłych roszczeń w formie bezgotówkowej, np. w formie gwarancji ubezpieczeniowej).

W konsekwencji w odniesieniu do kaucji potrąconej przez Spółkę nie znajdą zastosowania przepisy art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a tym samym Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów niezapłaconej części wynagrodzenia stanowiącej wartość potrąconej kaucji.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w.