IPTPB2/4511-145/15-2/AU

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 2 marca 2015 r. (data wpływu 12 marca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 12 marca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest rolnikiem indywidualnym prowadzącym samodzielnie gospodarstwo rolne, w ramach którego zajmuje się m.in. hodowlą bydła i trzody chlewnej. Wnioskodawca nie jest i nie był przedsiębiorcą, ani też nie prowadzi i nie prowadził żadnego działu specjalnej produkcji rolnej.

W dniu 4 grudnia 2013 r., w wyniku awarii sieci energetycznej na linii zewnętrznej, doszło do uszkodzenia sprzętu domowego Wnioskodawcy, tj. telewizora i bojlera elektrycznego oraz do śmiertelnego porażenia bydła i trzody chlewnej hodowanej w gospodarstwie rolnym Wnioskodawcy. Sieć energetyczna, która uległa awarii stanowi własność przedsiębiorstwa energetycznego P. S.A. Na skutek awarii Wnioskodawca poniósł szkodę w postaci uszkodzenia wskazanego powyżej mienia i utraty inwentarza żywego.

Wnioskodawca przedstawił P. S.A. szczegółowy wykaz uszkodzonego sprzętu domowego oraz utraconego inwentarza żywego wraz z szacunkową jego wartością.

Pismem z dnia 18 marca 2014 r. P. S.A. poinformowało Wnioskodawcę, że w związku z powstałą szkodą w Jego majątku, zostało Mu przyznane odszkodowanie w wysokości 20 000 zł. Kwota ta została wypłacona Wnioskodawcy przez P. S.A.

W lutym 2015 r. Wnioskodawca otrzymał do P. S.A. informację PIT-8C, w której w rubryce nr 24 "Rodzaj przychodu" zostało wskazane "zwrot kosztów naprawy uszkodzonego mienia i szkód w hodowli zwierząt" w kwocie 20 000 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Wnioskodawca jest zwolniony od obowiązku zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania od przedsiębiorstwa energetycznego odszkodowania w kwocie 20 000 zł za szkodę polegającą na uszkodzeniu mienia i utracie inwentarza żywego, powstałą w wyniku awarii sieci energetycznej.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane od P. S.A. odszkodowanie w kwocie 20 000 zł zwolnione jest z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż mieści się ono w katalogu odszkodowań wymienionych w tym przepisie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Niewątpliwie definicja przychodów z innych źródeł, zawarta w powyżej przytoczonym przepisie ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika następuje realne przysporzenie majątkowe.

Jednakże, w tym miejscu należy przypomnieć, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw. W doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że taką ustawą jest m.in. Kodeks cywilny (dalej jako k.c.). Zgodnie zaś z art. 435 k.c., podmiot prowadzący przedsiębiorstwo energetyczne (np. P. S.A.) odpowiada na zasadzie ryzyka za wszelkie szkody wyrządzone osobom trzecim w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Natomiast, art. 631 k.c. z kolei definiuje zakres szkody, której naprawienia może się domagać poszkodowany, art. 363 k.c. stanowi, że naprawienie szkody może nastąpić poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej oraz, że wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Nie ulega wątpliwości, że w opisanym stanie faktycznym P. S.A. ponosi wyłączną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną Wnioskodawcy w związku z awarią sieci energetycznej na podstawie ww. przepisu k.c. Dodatkowo należy zauważyć, że P. S.A. poprzez wypłatę Wnioskodawcy odszkodowania, uznało swoją wyłączną odpowiedzialność w tym zakresie.

Skoro więc odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę od PGE zostało mu przyznane na podstawie ww. przepisów Kodeksu cywilnego, które to przepisy określają jednocześnie zasady ustalania wysokości takiego odszkodowania, to w ocenie Wnioskodawcy otrzymane przez Niego odszkodowanie spełnia przesłanki odszkodowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. zasady jego ustalania wynikają z przepisów odrębnej ustawy, jaką jest w tym wypadku Kodeks cywilny. W związku z powyższym, otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie jest wyłączone spod opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

Stosownie do art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, działalnością rolniczą, w rozumieniu ust. 1 pkt 1, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

- licząc od dnia nabycia.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić w tym miejscu należy, że ustawodawca precyzuje wyraźnie, co dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych należy rozumieć przez działalność rolniczą, a wyliczenie dokonane w powołanym art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter wyczerpujący. Zgodnie z przedstawioną definicją działalności rolniczej, podstawową jej cechą jest uzyskiwanie produktów w stanie nieprzetworzonym, pochodzącym z uprawy (produkty roślinne), chowu lub hodowli (produkty zwierzęce). Definicja ta określa więc w ujęciu rzeczowym rodzaje działalności zaliczane do działalności rolniczej. Przyjmując zatem tę działalność za źródło przychodów, wszystkie przychody z tego źródła uznać należy za ich integralną część. Do przychodów z działalności rolniczej zaliczyć również należy wszystkie świadczenia, które mają na celu pokrycie strat w prowadzonych uprawach.

Natomiast wszelkie inne przychody pośrednio związane z działalnością rolniczą, czy też powstające przy okazji prowadzenia działalności rolniczej - nie stanowią przychodów z tej działalności. Przychody te, mimo że uzyskiwane są przez osoby prowadzące działalność rolniczą, pochodzą jednakże z innych źródeł niż ta działalność i w związku z tym, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, według zasad określonych w ustawie.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że w wyniku awarii sieci energetycznej doszło do uszkodzenia sprzętu domowego (tekst jedn.: telewizora i bojlera) oraz do utraty inwentarza żywego (tekst jedn.: do śmiertelnego porażenia bydła i trzody chlewnej) w gospodarstwie rolnym Wnioskodawcy. Wnioskodawca przedstawił P. S.A. szczegółowy wykaz uszkodzeń sprzętu oraz utraconego inwentarza żywego wraz z szacunkową jego wartością. Wnioskodawca otrzymał od P. S.A. pismo, w którym poinformowano Go o przyznanym odszkodowaniu w wysokości 20 000 zł. Z otrzymanej przez Wnioskodawcę informacji PIT-8C wynika, że kwota ta stanowiła "zwrot kosztów naprawy uszkodzonego mienia i szkód w hodowli zwierząt".

Zatem, w sytuacji otrzymania przez osobę prowadzącą działalność rolniczą odszkodowania za szkody poniesione w wyniku utraty inwentarza żywego (bydło i trzoda chlewna), odszkodowanie takie, należy uznać za przychód uzyskany z działalności rolniczej, niepodlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych - zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Opodatkowaniu podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, źródłami przychodów są inne źródła. Natomiast stosownie do treści art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Należy więc stwierdzić, że podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których po stronie osoby fizycznej następuje przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w innych przepisach, w tym m.in. w przepisach prawa cywilnego. W cywilnoprawnym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej kompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty.

Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Zasady naprawienia szkody określone zostały w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), m.in. w art. 471, który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z literalnego brzmienia powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy obejmuje tylko odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a-g) tego przepisu.

Przy interpretacji przepisów dotyczących zwolnień podatkowych stosuje się wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową, co oznacza, że katalog zwolnień przedmiotowych zawarty w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym i nie można interpretować go rozszerzająco.

Analiza cytowanego powyżej przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje jednoznacznie, że ustawodawca konsekwentnie wyłączył z katalogu zwolnień odszkodowania, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W przedmiotowej sprawie istotne jest zatem ustalenie, czy do kategorii odszkodowań, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, można zaliczyć przyznane Wnioskodawcy odszkodowanie, w części dotyczącej poniesienia szkody w postaci uszkodzenia mienia (tekst jedn.: telewizora i bojlera).

Z analizy wniosku wynika, że Wnioskodawca otrzymał od P. S.A. m.in. zwrot kosztów naprawy uszkodzonego mienia (tekst jedn.: telewizora i bojlera) na podstawie ustaleń zawartych miedzy stronami, czyli mających charakter umowny. Powyższa okoliczność stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyklucza zwolnienie z opodatkowania otrzymanej kwoty, bowiem ze zwolnienia nie korzystają odszkodowania zawarte na podstawie umów lub ugód innych niż sądowe, nawet jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że każde odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie szkody w majątku, utraconych korzyści lub szkody poczynionej na osobie (zadośćuczynienie). Nie daje to jednak żadnych podstaw do twierdzenia, że skoro odszkodowanie wyrównuje szkodę, to nie stanowi przychodu. Stanowi zawsze przychód, gdyż otrzymujący je powiększa w ten sposób swój majątek. Odszkodowanie w żadnym wypadku nie ma charakteru restytucyjnego, bowiem niczego nie przywraca, a jedynie wynagradza stratę lub krzywdę. Warunkiem otrzymania każdego odszkodowania jest zdarzenie, w wyniku którego dana osoba doznała określonego uszczerbku. Nikt nie otrzyma odszkodowania, jeśli wcześniej nie zaszła przesłanka powodująca możliwość ubiegania się o nie.

Zatem, ze względu na brak możliwości zakwalifikowania środków finansowych, przyznanych dla Wnioskodawcy od podmiotu odpowiedzialnego, do któregokolwiek ze zwolnień przewidzianych w art. 21 ust. 1, art. 52, art. 52a i art. 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy stwierdzić, że kwota odszkodowania w części dotyczącej poniesienia szkody w postaci uszkodzenia mienia (tekst jedn.: telewizora i bojlera), stanowić będzie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - jako otrzymane pieniądze. Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. "innych źródeł", o którym mowa w powołanym powyżej art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwotę przychodu wskazaną w informacji PIT-8C należy wykazać w zeznaniu rocznym składanym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, zgodnie z art. 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast, otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie w części dotyczącej poniesienia szkody w postaci utraty inwentarza żywego (bydło i trzoda chlewna), stanowi przychód uzyskany z działalności rolniczej, który zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.