IPTPB2/436-51/11-2/KK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23 września 2011 r. (data wpływu 29 września 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania przymusowego wykupu akcji - jest prawidłowe.

W dniu 29 września 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przymusowego wykupu akcji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Akcjonariusze mniejszościowi Spółki zgłosili żądania przymusowego odkupu akcji w trybie art. 418¹ Kodeksu spółek handlowych. W dniu 12 sierpnia 2011 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki nie podjęło uchwały o przymusowym odkupie akcji akcjonariuszy mniejszościowych Spółki. W efekcie powyższego ciężar odkupu przeszedł na Spółkę. Spółka zobowiązana była odkupić akcje należące do akcjonariuszy mniejszościowych w terminie 3 miesięcy, tj. do dnia 12 listopada 2011 r. Nabyte przez Spółkę akcje będą podlegać umorzeniu (art 418^{1 §} 4 k.s.h.). Następnie akcjonariusze mniejszościowi, w trybie § 5 cyt. przepisu, w wymaganym przez prawo terminie, złożyli do rozporządzenia u Wnioskodawcy dokumenty swoich akcji. Równocześnie ci akcjonariusze mniejszościowi nie kwestionowali ceny odkupu, ustalonej według art. 418^{1 §} 6 k.s.h., wynoszącej równowartość przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym Spółki - Wnioskodawcy za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

W związku z powyższym, Spółka w terminie do 12 listopada 2011 r. systematycznie realizuje obligatoryjną procedurę przymusowego odkupu, nabywając od akcjonariuszy mniejszościowych w trybie art. 418^{1 §} 4 i § 6 k.s.h. akcje w celu ich następczego umorzenia w ten sposób, że uiszcza cenę odkupu uprawnionym akcjonariuszom mniejszościowym. Dokonanym czynnościom w celach dokumentacyjnych nadano formę jednolitego dokumentu pn. Umowa sprzedaży akcji (art. 418¹ k.s.h.).

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Analizując treść art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - przymusowy odkup akcji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w świetle tegoż przepisu. W orzecznictwie sądów administracyjnych oraz w doktrynie prawa podatkowego ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym wskazany w art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych: jest katalogiem zamkniętym, nie może być interpretowany rozszerzająco, treść nazwanych czynności cywilnoprawnych wymienionych wyraźnie w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych należy ustalać w odniesieniu do postanowień ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), regulującej poszczególne zagadnienia.

Należy podkreślić, iż powyższy katalog nie zawiera w sobie czynności przymusowego odkupu akcji. Jednocześnie, w ocenie Spółki czynności przymusowego odkupu akcji, przeprowadzanego w trybie art. 418¹ k.s.h., nie można zakwalifikować jako sprzedaży albo zamiany rzeczy lub praw.

Powyższa konstatacja stanowi wynik analizy k.s.h., w tym w szczególności art. 418¹ k.s.h. oraz oceny istoty umowy sprzedaży.

Zgodnie z art. 418^{1 §} 1 k.s.h., akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Stosownie do art. 418^{1 §} 4 k.s.h., jeżeli uchwała, o której mowa w § 1, nie zostanie podjęta na walnym zgromadzeniu, spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, w celu umorzenia. Akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu proporcjonalnie do akcji posiadanych w dniu walnego zgromadzenia, o którym mowa w § 1.

W świetle art. 418^{1 §} 6 k.s.h., cena odkupu akcji jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji. Przepisy art. 417 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 418^{1 §} 7 k.s.h., jeżeli akcjonariusz lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ceną odkupu określoną w § 6, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu. Przepisy art. 312 § 5, § 6 i § 8 stosuje się odpowiednio. Przedstawione zasady i tryb przymusowego wykupu akcji pozwalają na przyjęcie, iż jest to instytucja w sposób szczególny uregulowana w prawie handlowym i niezawierająca istotnych elementów umowy sprzedaży, określonych w art. 535 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 535 Kodeksu cywilnego, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Umowa sprzedaży jest umową konsensualną, odpłatną, wzajemną i zobowiązującą. Ponadto, umowa sprzedaży jest czynnością prawną kauzalną, tzn. jest czynnością, której ważność zależy od istnienia przyczyny (causa). Umowa sprzedaży dochodzi do skutku w efekcie złożonych przez strony umowy zgodnych oświadczeń woli. Zatem, umowa sprzedaży jest zdarzeniem prawnym, którego koniecznym elementem są zgodne, co do zamierzonych skutków prawnych, oświadczenia woli wszystkich stron stosunku prawnego (tj. sprzedającego i kupującego). Oświadczenia te, skierowane wzajemnie do siebie przez strony umowy, winny zmierzać do osiągnięcia wspólnie zakładanego rezultatu.

Dla skutecznego zrealizowania przymusowego odkupu akcji nie jest konieczne złożenie oświadczenia woli o zawarciu umowy. Z samej istoty "przymusowego odkupu" wynika, iż zgoda akcjonariuszy większościowych na przeprowadzenie procedury odkupu nie tylko nie jest niezbędna dla zrealizowania całej procedury, ale zasadniczo odbywa się wbrew ich woli. Instytucja przymusowego odkupu akcji realizowana jest w interesie akcjonariuszy mniejszościowych. Jednocześnie, wskazana w art. 418¹ k.s.h. "suma odkupu" nie odpowiada pojęciu ceny w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. W analizowanym przypadku "suma odkupu" jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy, a tym samym nie stanowi przedmiotu ustaleń pomiędzy stronami umowy. W wyniku przeprowadzenia procedury odkupu akcji nie dochodzi również do zawarcia umowy (w cywilistycznym tego słowa znaczeniu) pomiędzy dotychczasowym właścicielem akcji a ich nabywcą. Ujęcie przez zainteresowane podmioty dokonywanych czynności w dokumencie określonym umową nie zmienia istoty zaistniałych zdarzeń mając jedynie walor dokumentacyjny i porządkujący. Dochodzi bowiem do jej przeprowadzenia w wyniku dwóch odrębnych stosunków zobowiązaniowych z dodatkowym udziałem spółki akcyjnej (jej zarządu). Jak wskazano powyżej, warunkiem skuteczności całej procedury nie jest zgodna wola stron.

W przypadku umów sprzedaży do przeniesienia własności i wydania rzeczy (prawa majątkowego) wystarczające jest zobowiązanie do takiego przeniesienia oraz zobowiązanie do zapłaty ceny (solo consenso). Celem zawarcia umowy sprzedaży lub zamiany jest dobrowolne zbycie dóbr lub praw. Natomiast celem czynności przymusowego odkupu akcji jest ochrona praw akcjonariuszy mniejszościowych.

Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej zasady i tryb przymusowego wykupu akcji, przymusowy odkup akcji jest to instytucja uregulowana w sposób szczególny w prawie handlowym i nieposiadająca elementów istotnych pozwalających zakwalifikować tą czynność do umowy sprzedaży z art. 535 i nast. Kodeksu cywilnego, ponieważ w szczególności:

Skoro przymusowy odkup akcji nie spełnia warunków uznania tej czynności za umowę sprzedaży (rzeczy/praw majątkowych) bądź za inną czynność cywilnoprawną wymienioną w katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, oraz mając na względzie, iż katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym, to przymusowy odkup akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez Spółkę nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Spółki, prezentowane stanowisko jest zgodne zarówno z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z którego wynika, że wszelkie uprawnienia i obowiązki podatkowe muszą wynikać wprost z przepisów ustawy, a w związku z tym wszelka analogia jest niedopuszczalna, jak i z wielokrotnie podkreślaną przez Naczelny Sąd Administracyjny i Sąd Najwyższy fundamentalną zasadą prawa podatkowego wymagającą precyzyjnego określenia zakresu przedmiotu opodatkowania w ustawie podatkowej i zakazu jego rozszerzającej interpretacji. Na poparcie swojego stanowiska, Spółka powołuje wyroki:

a także interpretacje indywidualne: wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2010 r., Znak: IPPB2/4310-5/10-2/MZ, oraz wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 21 kwietnia 2011 r., Znak: I BP B11/1/436-77/11/MZ.

Ad. 2.

W analizowanym stanie faktycznym Spółka nie jest podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych. Uwzględniając argumentację przedstawioną w pkt 1, z której wynika że przymusowy odkup akcji nie spełnia warunków uznania tej czynności za umowę sprzedaży (rzeczy/praw majątkowych) bądź za inną czynność cywilnoprawną wymienioną w katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz mając na względzie, iż katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym, należy stwierdzić iż przymusowy odkup akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez Spółkę nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, na Spółce nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z przeprowadzeniem procedury odkupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych. Stąd Spółka nie będąc podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych z omawianego tytułu, nie jest zobligowana do zapłaty tego podatku oraz do składania wymaganych deklaracji podatkowych (p.c.c.-3).

Ad. 3.

Uwzględniając argumentację przedstawioną powyżej, z której wynika, że przymusowy odkup akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez Spółkę nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, obowiązek podatkowy w tym podatku nie powstanie na żadnym etapie prowadzonej procedury odkupu akcji. Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Instytucja przymusowego odkupu akcji przez spółkę uregulowana została w Kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z art. 418^{1 §} 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.), akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Stosownie do § 2 ww. przepisu, żądanie, o którym mowa w § 1, należy zgłosić do zarządu najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem walnego zgromadzenia. Akcjonariusze mniejszościowi, którzy nie zgłosili żądania odkupu ich akcji i chcą być objęci uchwałą o przymusowym odkupie, powinni najpóźniej w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia porządku obrad walnego zgromadzenia zgłosić do zarządu żądanie odkupu ich akcji.

W myśl art. 418^{1 §} 4 k.s.h., jeżeli uchwała, o której mowa w § 1, nie zostanie podjęta na walnym zgromadzeniu, spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, w celu umorzenia. Akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu proporcjonalnie do akcji posiadanych w dniu walnego zgromadzenia, o którym mowa w § 1.

W świetle art. 418^{1 §} 6 k.s.h., cena odkupu akcji jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji. Przepisy art. 417 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Stosownie do art. 418^{1 §} 7 k.s.h., jeżeli akcjonariusz lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ceną odkupu określoną w § 6, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu. Przepisy art. 312 § 5, 6 i § 8 stosuje się odpowiednio. Powyższe przepisy wskazują, że procedura odkupu akcji składa się z szeregu czynności faktycznych i prawnych dokonywanych z udziałem trzech podmiotów: spółki (zarządu spółki), akcjonariuszy mniejszościowych i akcjonariuszy większościowych (zobowiązanych do odkupu akcji). Procedurę odkupu akcji zapoczątkowuje żądanie akcjonariusza lub akcjonariuszy mniejszościowych podjęcia uchwały na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej, która stanowi źródło dwóch stosunków zobowiązaniowych Jeżeli uchwała taka nie zostanie podjęta, do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych - w celu ich umorzenia - zobowiązana jest spółka. Przy czym akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu. Cena odkupu ustalana jest na zasadach ściśle określonych w treści Kodeksu spółek handlowych (art. 418¹ § 6 i 7).

Przedstawione zasady i tryb przymusowego odkupu akcji pozwalają na przyjęcie, iż jest to instytucja w sposób szczególny uregulowana w prawie handlowym i niezawierająca istotnych elementów umowy sprzedaży, określonych w art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Dla skutecznego zrealizowania przymusowego odkupienia akcji nie jest bowiem niezbędne złożenie oświadczenia woli o zawarciu umowy. Z samej istoty "przymusowego odkupu" wynika, że zgoda na zawarcie umowy spółki, czy też akcjonariuszy większościowych nie tylko nie jest niezbędna dla zrealizowania całej procedury, ale odbywa się wbrew ich woli, mimo, iż spółka musi uiścić całą sumę odkupu, a za spłacenie tej sumy odpowiadają wobec spółki akcjonariusze większościowi. Instytucja przymusowego odkupu akcji realizowana jest w interesie akcjonariuszy mniejszościowych.

Ponadto, określona w art. 418¹ k.s.h. "cena odkupu" nie odpowiada pojęciu ceny w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. "Cena odkupu" jest wartością zobiektywizowaną w oparciu o wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Jest to tzw. wartość bilansowa akcji mająca stanowić odzwierciedlenie wartości majątku spółki przypadającego na wspólnika proporcjonalnie do przysługującego mu poziomu reprezentacji kapitałowej. Jeżeli jednak akcjonariusz (mniejszościowy albo większościowy) lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ustaloną wysokością ceny odkupu, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu.

W wyniku przeprowadzenia procedury odkupu akcji nie dochodzi również do zawarcia umowy sprzedaży (spełniającej elementy wskazane w Kodeksie cywilnym) pomiędzy dotychczasowym właścicielem akcji, a ich nabywcą. Warunkiem skuteczności całej procedury nie jest zgodna wola stron, lecz uiszczenie ceny odkupu przez spółkę. Do dnia, w którym zostanie uiszczona cała suma odkupu, akcjonariusze posiadają bowiem wszystkie uprawnienia z akcji.

Powyższe wskazuje zatem jednoznacznie, że przymusowy odkup akcji na zasadach i w trybie art. 418¹ k.s.h. nie może zostać uznany za umowę sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Nie jest to również inna czynność wymieniona we wskazanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Sprawia to, że czynność przymusowego odkupu akcji dokonywana w trybie art. 418¹ k.s.h. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie przymusowy odkup akcji Spółki - Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Należy również wskazać, iż na każdym etapie prowadzonej procedury odkupu akcji od akcjonariuszy mniejszościowych przez Wnioskodawcę obowiązek podatkowy nie powstaje. A zatem Wnioskodawca z tytułu powyższej transakcji nie jest podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.), podatkowi podlegają:

Uwzględniając powyższe, podkreślić należy, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają jedynie czynności wymienione w przywołanej regulacji art. 1 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z art. 418^{1 §} 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.), nazywanej dalej k.s.h., akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Stosownie do art. 418^{1 §} 4 k.s.h., jeżeli uchwała, o której mowa w § 1, nie zostanie podjęta na walnym zgromadzeniu, spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, w celu umorzenia. Akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu proporcjonalnie do akcji posiadanych w dniu walnego zgromadzenia, o którym mowa w § 1. W świetle art. 418^{1 §} 6 k.s.h., cena odkupu akcji jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji. Przepisy art. 417 § 2 i 3 k.s.h. stosuje się odpowiednio. Na podstawie art. 418^{1 §} 7 k.s.h., jeżeli akcjonariusz lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ceną odkupu określoną w § 6, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu. Przepisy art. 312 § 5, 6 i 8 k.s.h., stosuje się odpowiednio. Wynika z tego, że nabycie akcji w ramach przymusowego odkupu następuje za pośrednictwem zarządu, który działa na rachunek akcjonariuszy odkupujących akcje.

Powyższe przepisy wskazują, że procedura odkupu akcji składa się z szeregu czynności faktycznych i prawnych dokonywanych z udziałem trzech podmiotów: spółki (zarządu spółki), akcjonariuszy mniejszościowych i akcjonariuszy większościowych. Procedurę odkupu akcji zapoczątkuje uchwała powzięta na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej.

Należy wskazać, iż przedstawione zasady i tryb przymusowego odkupu akcji pozwalają na przyjęcie, iż jest to instytucja w sposób szczególny uregulowana w prawie handlowym i niezawierająca istotnych elementów umowy sprzedaży, określonych w art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Dla skutecznego zrealizowania przymusowego odkupu akcji nie jest bowiem niezbędne złożenie oświadczenia woli o zawarciu umowy. Z samej istoty "przymusowego odkupu" wynika, że zgoda na zawarcie umowy akcjonariuszy nie jest niezbędna dla zrealizowania całej procedury.

Z treści wniosku wynika, że przymusowy wykup akcji nastąpi na podstawie art. 418¹ Kodeksu spółek handlowych.

Biorąc pod uwagę cytowane przepisy, przymusowy odkup akcji na zasadach i w trybie art. 418¹ Kodeksu spółek handlowych, nie może zostać uznany za umowę sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Nie jest to również inna czynność wymieniona we wskazanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym, czynność przymusowego odkupu akcji, w trybie art. 418¹ Kodeksu spółek handlowych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, u Wnioskodawcy nie powstaje obowiązek w podatku od czynności cywilnoprawnych i konieczność zapłaty tego podatku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.