IPTPB2/415-31/14-4/TS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku data wpływu 17 stycznia 2014 r., uzupełnionym pismem z dnia 7 kwietnia 2014 r. (data wpływu 9 kwietnia 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego w 2011 r. i 2013 r. - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 stycznia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

Wniosek nie spełniał wymogów, określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), w związku z powyższym, pismem z dnia 31 marca 2014 r., Nr IPTPB2/415-31/14-2/TS, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy - Ordynacja podatkowa, wezwał Wnioskodawczynię do usunięcia braków wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłano w dniu 31 marca 2014 r. (skutecznie doręczono dnia 1 kwietnia 2014 r.), zaś w dniu 9 kwietnia 2014 r. Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek (data nadania 7 kwietnia 2014 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w XX sygn. akt IC XXX/09 Sąd orzekł eksmisję lokatorowi Wnioskodawczyni wraz z przyznaniem lokalu socjalnego, jednocześnie wstrzymał eksmisję do czasu otrzymania od Gminy lokalu socjalnego. Eksmitowany nie ponosił żadnych kosztów związanych z tym lokalem, narażając Wnioskodawczynię na szkodę i straty. W związku z powyższym Wnioskodawczyni wezwała Gminę do szybkiego przyznania lokalu oraz wypłacenia odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego, zgodnie z art. 417 Kodeksu cywilnego w związku z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Gmina nie odpowiedziała na wezwanie więc Wnioskodawczyni złożyła sprawę do Sądu Rejonowego w XXX. Sąd wydał nakaz zapłaty wraz z odsetkami. W grudniu 2011 r. Gmina XX wpłaciła na konto Wnioskodawczyni kwotę 10 343,12 zł wystawiając PIT-8C zaznaczając w części "D" poz. 34 wpis "odszkodowanie za niedostarczenie lokalu socjalnego lub pomieszczenia tymczasowego wraz z odsetkami". W zeznaniu rocznym za 2011 r. Wnioskodawczyni wykazała swoje dochody wraz z ww. odszkodowaniem i wpłaciła na konto Urzędu Skarbowego w XX kwotę 1 619 zł.

W listopadzie 2013 r. Wnioskodawczyni wystosowała pismo do Gminy XX w związku z kontynuacją roszczeń w związku z nieprzyznaniem lokalu socjalnego eksmitowanemu a oczekującemu na lokal socjalny zgodnie z postanowieniem sądowym. Gmina w odpowiedzi na pismo Wnioskodawczyni zaproponowała ugodę do pokrycia udokumentowanych i poniesionych kosztów. Wnioskodawczyni wyraziła zgodę, w związku z tym Gmina zawarła z Wnioskodawczynią porozumienie celem ugodowego zaspokojenia wierzytelności dotyczących odszkodowania za niedostosowanie przez Gminę XX lokalu socjalnego, w związku z prawomocnym wyrokiem sądowym sygn. akt IC XXX/09 z dnia 21 lipca 2010 r. z uprawnieniem do lokalu socjalnego. W dniu 31 grudnia 2013 r. Gmina wpłaciła Wnioskodawczyni kwotę 1 885, 40 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku.

1. Czy należne było odprowadzenie podatku za odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego w 2011 r. wypłacone przez Gminę zgodnie z wyrokiem sądowym, za eksmitowanego, który zajmował lokal bezumownie i oczekiwał na lokal socjalny, który to lokal przyznał mu Sąd.

2. Czy zwolnienie podatkowe określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje również odszkodowanie wypłacone przez Gminę na drodze ugody zawartej z Wnioskodawczynią celem ugodowego zaspokojenia wierzytelności za niedostarczenie lokalu socjalnego za 2013 r.

Zdaniem Wnioskodawczyni (ostatecznie sformułowanym w uzupełnieniu wniosku), zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 ustawy, eksmitowany mieszkał w lokalu bezumownie, narażając Wnioskodawczynię na straty nie ponosząc żadnych kosztów związanych z lokalem tj. woda, wywóz nieczystości, centralne ogrzewanie, winda i inne. W związku z powyższym Wnioskodawczyni zmuszona była obciążyć Gminę za niewywiązanie się z postanowienia sądowego o przyznaniu eksmitowanemu lokalu socjalnego. Wnioskodawczyni postanowiła złożyć pozew w Sądzie o odszkodowanie za brak lokalu socjalnego. Kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy za bezumowne korzystanie z lokalu to forma zadośćuczynienia za poniesione straty. W związku z powyższym art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opłacony podatek był niezgodny z prawem.

Według Wnioskodawczyni również nie powinna płacić podatku dochodowego za 2013 r., ponieważ jest to odszkodowanie za brak lokalu socjalnego dla eksmitowanego z mocy wyroku Sądu. Eksmitowany przebywał w lokalu bezumownie, nie płacąc żadnych opłat. Ma to potwierdzenie w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód w PIT-8C nie powinien być wykazany w rozliczeniu za 2013 r. gdzie wyraźnie pisze, że jest to odszkodowanie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem, wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika natomiast, że jednym ze źródeł przychodów są "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy - w brzmieniu obowiązującym do końca 2011 r. - za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Ustawą z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398), art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizyczny z dniem 1 stycznia 2012 r. otrzymał brzmienie - za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje więc tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Należy podkreślić, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda, w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać należy, że na gruncie analizowanej sprawy istotne znaczenie ma przepis art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), w myśl którego zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 ww. ustawy).

W myśl powołanego przepisu, szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany (damnum emergens), albo pozbawieniu go korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Stratą jest pomniejszenie majątku poszkodowanego. Polega ona na uszczupleniu aktywów, albo na przybyciu pasywów.

We wniosku Wnioskodawczyni wskazała, że jest właścicielem lokalu do którego postanowieniem Sąd orzekł eksmisję lokatora wraz z przyznaniem lokalu socjalnego, jednocześnie wstrzymał eksmisję do czasu otrzymania od Gminy lokalu socjalnego. Eksmitowany nie ponosił żadnych kosztów narażając Wnioskodawczynię na szkodę i straty. Wnioskodawczyni wezwała Gminę do szybkiego przyznania lokalu oraz wypłacenia odszkodowania za nieprzyznanie lokalu socjalnego. Gmina nie odpowiedziała na wezwanie więc Wnioskodawczyni złożyła sprawę do Sądu Rejonowego. Sąd wydał nakaz zapłaty ww. odszkodowania wraz z odsetkami. W grudniu 2011 r. Gmina wpłaciła na konto Wnioskodawczyni kwotę 10 343,12 zł wystawiając PIT-8C.

W listopadzie 2013 r. Wnioskodawczyni wystosowała pismo do Gminy XX w związku z kontynuacją roszczeń w związku z nieprzyznaniem lokalu socjalnego eksmitowanemu a oczekującemu na lokal socjalny zgodnie z postanowieniem sądowym. Gmina w odpowiedzi na pismo Wnioskodawczyni zaproponowała ugodę do pokrycia udokumentowanych i poniesionych kosztów. Wnioskodawczyni wyraziła zgodę, w związku z tym Gmina zawarła z Wnioskodawczynią porozumienie celem ugodowego zaspokojenia wierzytelności dotyczących odszkodowania za niedostosowanie przez Gminę XXX lokalu socjalnego, w związku z prawomocnym wyrokiem sądowym sygn. akt IC XXX/09 z dnia 21 lipca 2010 r. z uprawnieniem do lokalu socjalnego. W dniu 31 grudnia 2013 r. Gmina wpłaciła Wnioskodawczyni kwotę 1 885, 40 zł.

W myśl art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150), jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Zgodnie z art. 417 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Powołany powyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. Przepisy te dają więc właścicielowi rzeczy wynajmującemu lokal mieszkalny prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz (lokal mieszkalny) wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

W konsekwencji, otrzymane przez Wnioskodawczynię kwoty nie są naprawieniem szkody Jej wyrządzonej, lecz zapłatą za korzystanie z Jej rzeczy, które posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Roszczenie o to wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Reasumując, stwierdzić należy, że przedmiotowe odszkodowanie wypłacone przez Gminę Wnioskodawczyni - jako właścicielowi nieruchomości - z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Otrzymany przychód podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym, zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym go uzyskano i opodatkowaniu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 27 tej ustawy, tj. według skali podatkowej łącznie z pozostałymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Jednocześnie wskazać należy, że zakres zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Stratą rzeczywistą byłaby przykładowo kwota odszkodowania za zniszczenie lokalu mieszkalnego przez lokatorów (co na gruncie przedmiotowej sprawy nie miało miejsca), natomiast utraconymi korzyściami jest w przedmiotowej sprawie wypłacona Wnioskodawczyni jako właścicielce lokalu mieszkalnego kwota odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez Gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej.

Tutejszy Organ podkreśla, że zwolnienia podatkowe oraz ulgi są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe, jak również ulgi, należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Stąd też, korzystanie z każdego zwolnienia przysługuje podatnikowi tylko i wyłącznie w sytuacji spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w przepisie prawa.

Należy również zastrzec, że w przypadku korzystania z ulg i zwolnień podatkowych, wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązek udowodnienia, że przedmiotowe zwolnienie zostało zastosowane przy spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów podatkowych spoczywa na podatniku, który wywodzi z tego określone skutki prawne. Zatem, obowiązek udowodnienia ich zaistnienia ciąży na podatniku, tj. osobie, która zamierza skorzystać ze zwolnienia. Zaś indywidualna interpretacja przepisów prawa jest jedynie przedstawieniem poglądu organu dotyczącego rozumienia treści przepisów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.