IPTPB2/415-242/14-2/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 8 kwietnia 2014 r. (data wpływu 10 kwietnia 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonej sumy pieniężnej przez sąd - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 kwietnia 2014 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonej sumy pieniężnej przez sąd.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Dnia 14 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy - III Wydział Cywilny Odwoławczy, po rozpatrzeniu na posiedzeniu niejawnym sprawy Wnioskodawczyni dotyczącej naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez uzasadnionej zwłoki, została przyznana Wnioskodawczyni suma pieniężna w wysokości XXX zł.

Dnia 28 stycznia 2013 r. Wnioskodawczyni otrzymała z Sądu Rejonowego Oddział Finansowy, pismo z prośbą o podanie numeru konta, na które ma zostać wypłacone odszkodowanie, oraz o wypełnienie druku oświadczenia niezbędnego do wystawienia PIT-8C, podając za podstawę prawną art. 20 ust. 1. Prośba ta została spełniona w podanym przez Sąd terminie.

W dniu 7 lutego 2014 r. Wnioskodawczyni wysłała pismo do Urzędu Skarbowego w sprawie swojego podatku od PIT-8C, w którym starała się wytłumaczyć urzędnikom, że kwota zasądzona przez Sąd Okręgowy III Wydział Cywilny Odwoławczy nie jest Jej dochodem tylko odszkodowaniem.

W dniu 7 marca 2014 r. z Urzędu Skarbowego Wnioskodawczyni otrzymała pismo, w którym napisano, że suma pieniężna podlega opodatkowaniu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy zasądzona przez Sąd postanowieniem wydanym w sprawie, suma pieniężna podlega opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, suma pieniężna przyznana stronie postępowania sądowego z tytułu przewlekłości tegoż postępowania ma de facto charakter zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną spowodowaną naruszeniem prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie stanowi ona wzbogacenia się natury fizycznej, ani wynagrodzenia za pracę, czy też wygranej w totalizatorze sportowym. Jest to sankcja Skarbu Państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz stanowi swego rodzaju rekompensatę dla skarżącego za przewlekłość postępowania w sprawie.

Skoro Skarb Państwa, którego zaniechania i zaniedbania skutkują zasadnością skargi, naruszył obowiązujące zasady postępowania, to zachowanie takie nabiera charakteru swoistego deliktu, potwierdzonego orzeczeniem Sądu uwzględniającym skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Ponadto, wysokość zasądzonej sumy pieniężnej została określona w orzeczeniu sądowym i nie dotyczy ani prowadzonej działalności gospodarczej, ani korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby szkody Jej nie wyrządzono.

Istotą zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest to, że świadczenie nie wzbogaca beneficjenta w żaden sposób, lecz jedynie rekompensuje poniesioną stratę za naruszone prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Nie ulega wątpliwości, że o charakterze danego świadczenia nie może i nie przesądza jego nazwa. Niesprecyzowanie przez ustawodawcę, że dane świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem nie determinuje braku takiego charakteru. W prawie cywilnym obok ustawowych pojęć "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie" nie występuje "suma pieniężna".

Jednakże, należy zwrócić uwagę na treść art. 4451 Kodeksu cywilnego, w którym mowa właśnie o "przyznaniu poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę". Ponadto sam Sąd Rejonowy w piśmie z dnia 28 stycznia 2013 r. traktuje "sumę pieniężną" (zapisaną w ustawie), jako "odszkodowanie". Prosząc o uzgodnienie terminu i formy wypłaty "zasądzonego na Pani rzecz odszkodowania".

W ocenie Wnioskodawczyni, bez wątpienia, pojęcie "suma pieniężna" jest charakterystyczna dla podstawy prawnej orzeczenia stwierdzającego przewlekłość postępowania, tj. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843). Nie sposób jednakże utworzyć z niego odrębną kategorię, różną od znanego prawu cywilnemu odszkodowaniu i zadośćuczynieniu, skoro charakter wypłaconego świadczenia tożsamy jest właśnie z zadośćuczynieniem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, za wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z kolei, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że dnia 14 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy, po rozpatrzeniu na posiedzeniu niejawnym sprawy Wnioskodawczyni, dotyczącej naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez uzasadnionej zwłoki, została przyznana Wnioskodawczyni suma pieniężna w wysokości XXX zł.

Na podstawie art. 448 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych, w tym w dobrach osobistych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie różnicują świadczeń odszkodowawczych w zależności od tego, czy dotyczą naprawienia szkody majątkowej czy niemajątkowej, a tym samym użyte przez ustawodawcę pojęcie odszkodowania należy odnosić również do zadośćuczynienia pieniężnego za szkodę niemajątkową (tekst jedn.: za doznaną krzywdę). Oznacza to, że użyte w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie odszkodowania odnosi się także do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia za krzywdy poszkodowanego.

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora i postepowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu. Uwzględniając skargę strony, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 cyt. ustawy). Ustawa przewiduje również możliwość przyznania, na żądanie skarżącego, odpowiedniej sumy pieniężnej w wysokości od 2.000,00 zł do 20.000,00 zł. W wypadku przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania, ze środków własnych tego sądu (art. 12 ust. 4 ustawy).

Użyte w powyższym przepisie wyrażenie "odpowiednia suma pieniężna", w rozumieniu przywołanego wyżej art. 12 ust. 4 ww. ustawy, nie stanowi typowego naprawienia szkody. Przemawia za tym przede wszystkim brzmienie art. 15 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (ust. 2 tego artykułu). Natomiast strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania, zgodnie z art. 5 ust. 1 cyt. ustawy, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy (art. 16 cyt. ustawy).

Należy uznać, iż "odpowiednia suma pieniężna" z omawianego art. 12 ust. 4 nie jest ani odszkodowaniem ani tez zadośćuczynieniem. Nie jest to bowiem odszkodowanie za poniesione straty i utracone korzyści (art. 361 § 2 k.c.). Nie jest to również zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 k.c. (art. 24 § 1 i 448 k.c.).

Przepisy ustawy o skardze za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sadowym bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowią na gruncie polskiego porządku prawnego samodzielną podstawę prawną do występowania z trzema żądaniami, tj.: z żądaniem podstawowym zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy oraz z dwoma żądaniami dodatkowymi, czyli z żądaniem podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności przez organ dopuszczający się przewlekłości postępowania i z żądaniem zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w razie stwierdzenia takiej przewlekłości.

Stąd też, to przepisy ww. ustawy, a nie normy prawa cywilnego, stanowią podstawę prawną dochodzenia żądań ze skargi na przewlekłość postępowania. W konsekwencji regulacje zawarte w ustawie stanowią samodzielne materialnoprawne oparcie do formułowania żądań zmierzających do przeciwdziałania przewlekłości postępowania sądowego bądź egzekucyjnego.

Zatem, gdyby ustawodawca chciał, aby przyznawana stronie skarżącej w trybie ww. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. "odpowiednia suma pieniężna" miała charakter odszkodowania bądź zadośćuczynienia, to odpowiednio użyłby tych pojęć.

Odnosząc się do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zauważyć należy, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy).

Na podstawie art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Reasumując, otrzymana "odpowiednia suma pieniężna" na podstawie orzeczenia sądowego na mocy powołanej wyżej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowi dla Wnioskodawcy przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, gdyż nie ma ona charakteru odszkodowania, ani zadośćuczynienia. W tej sytuacji świadczenie to nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uzyskany dochód z ww. źródła podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym według zasad ogólnych.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto informuje się, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, Organ nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest zobowiązany ani uprawniony do oceny dokumentów załączonych do wniosku; Organ jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.