IPTPB1/415-278/14-4/MR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 23 maja 2014 r. (data wpływu 23 maja 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 15 lipca 2014 r. (data wpływu 15 lipca 2014 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika - jest prawidłowe.

W dniu 23 maja 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa m.in. w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 10 lipca 2014 r., Nr IPTPB1/415-278/14-2/MR na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 11 lipca 2014 r., następnie w dniu 15 lipca 2014 r. uzupełniono ww. wniosek.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółdzielnia Mieszkaniowa prowadzi działalność na podstawie ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2013 r. poz. 1443), ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222), innych ustaw oraz w oparciu o postanowienia zarejestrowanego statutu.

Celem Spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu oraz zarządzanie nimi.

Działalność Spółdzielni obejmuje:

W świetle art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, osoby zamieszkujące w lokalach, będących w zasobach Spółdzielni, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

W związku z tym, że w Spółdzielni jest coraz więcej osób, które nie płacą czynszu, zgodnie z decyzją Rady Nadzorczej, Spółdzielnia podjęła działania mające na celu zmniejszanie długów. Dłużnikami są najczęściej osoby bezrobotne, niemające środków finansowych na pokrycie zobowiązań za mieszkanie. Zarząd Spółdzielni poświęca wiele uwagi bieżącej analizie zadłużenia, aby skutecznie podejmować działania windykacyjne. Im szybciej są podejmowane działania w tym zakresie, tym większa jest szansa uregulowania należności. Spółdzielnia zatrudnia dłużników, jednak koszty z tym związane dodatkowo zwiększają koszty Spółdzielni. Dłużnicy wykonują prace m.in.: sprzątanie wewnątrz nieruchomości budynkowych, sprzątanie terenów zielonych, chodników, koszenie trawników, odśnieżanie terenów itp. W celu zmniejszenia kosztów i spłacenia szybciej zadłużenia, a co za tym idzie zwiększenia ilości osób, które zgłaszają chęć odpracowania długów Spółdzielnia zamierza z każdym dłużnikiem podpisać porozumienie, na mocy którego wartość wykonanej pracy będzie zmniejszała cyklicznie wysokość zadłużenia, aż do całkowitej spłaty. Takie porozumienie Spółdzielnia będzie zawierała na czas określony, tj. do dnia spłaty całego zadłużenia.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie, ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku:

Czy świadczenie rzeczowe zastępujące płatność pieniężną, a w tym przypadku spłata długu poprzez odpracowanie go, nie stanowi źródła przychodów dla dłużnika, a zatem płatnik (Spółdzielnia) nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, przedstawionym w uzupełnieniu wniosku, zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W myśl art. 9 ust. 2 tej ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Z kolei, w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z treści art. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych wynika, że:

* członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu (ust. 1),

* osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, są obowiązane uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5 (ust. 1¹),

* członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu (ust. 2),

* członkowie spółdzielni, którzy oczekują na ustanowienie na ich rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego albo prawa odrębnej własności lokalu, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów budowy lokali przez wnoszenie wkładów mieszkaniowych lub budowlanych. Od chwili postawienia im lokali do dyspozycji uiszczają oni opłaty określone w ust. 1 albo 2 (ust. 3),

* właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5 (ust. 4).

Z cytowanego powyżej przepisu art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wynika, że wymienione w nim osoby są obowiązane do uiszczania opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Jeżeli natomiast osoby te nie uiszczają ww. opłat, stają się dłużnikami Spółdzielni Mieszkaniowej.

Dłużnicy będący osobami fizycznymi będą zawierać ze Spółdzielnią porozumienia dające możliwość odpracowania zapłaty za użytkowanie lokalu mieszkalnego. Ich przedmiotem będzie świadczenie różnych czynności zastępczych w zamian za opłaty przy pracach porządkowych na osiedlach, tj. przy pielęgnacji terenów zielonych i odśnieżaniu terenu w okresie zimy. Wartość świadczenia nie będzie wyższa niż porównywalna wartość prac wynikających z zawartych umów o odpracowanie zaległości.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku powstałego z tytułu zaległego czynszu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Według Wnioskodawcy, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dłużnik nie uzyska przychodów podlegających opodatkowaniu, o których mowa w art. 11 ust. 1 ww. ustawy.

W świetle powyższego, w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, zwolnienie dłużnika z opłat za użytkowanie lokalu mieszkalnego w zamian za odpracowanie zaległych opłat nie powoduje dla dłużnika powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu, a w związku z tym wierzyciel - Spółdzielnia nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 powołanej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Podobnie jest z osobami, które zajmują lokal bez tytułu prawnego. Również i one mogą regulować należności z tytułu korzystania z lokalu poprzez świadczenie innego rodzaju niż pieniądze.

W myśl art. 453 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania), której celem jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (np. powstałego z tytułu zaległego czynszu), poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste wykonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że w Spółdzielni Mieszkaniowej jest coraz więcej osób, które nie płacą czynszu. Dłużnikami są najczęściej osoby bezrobotne, niemające środków finansowych na pokrycie zobowiązań za mieszkanie. Spółdzielnia zatrudnia tychże dłużników. Wykonują oni na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej prace m.in.: sprzątanie wewnątrz nieruchomości budynkowych, sprzątanie terenów zielonych, chodników, koszenie trawników, odśnieżanie terenów itp. Spółdzielnia zamierza z każdym dłużnikiem podpisać porozumienie, na mocy którego wartość wykonanej pracy będzie zmniejszała cyklicznie wysokość zadłużenia, aż do całkowitej spłaty. Takie porozumienie Spółdzielnia będzie zawierała na czas określony, tj. do dnia spłaty całego zadłużenia.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego oraz stan prawny obowiązujący w zakresie mającym do niego zastosowanie należy stwierdzić, że odpracowanie przez dłużnika zaległości czynszowych w formie świadczenia różnego rodzaju prac na rzecz Wnioskodawcy, nie będzie skutkowało u dłużnika powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie, na Wnioskodawcy nie będą ciążyły z tego tytułu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.