IPPP3/443-546/13-2/KB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 13 czerwca 2013 r. (data wpływu 17 czerwca 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku (do 31 marca 2013 r.) świadczonych usług doradczych na rzecz Funduszy - jest prawidłowe.

W dniu 17 czerwca 2013 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku (do 31 marca 2013 r.) świadczonych usług doradczych na rzecz Funduszy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Sp. z o.o. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest podmiotem świadczącym usługi w zakresie doradztwa podatkowego, działającym na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213). Wnioskodawca jest zarejestrowany na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.

Do grona klientów Wnioskodawcy należą m.in. fundusze inwestycyjne utworzone na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.). W okresie do 31 marca 2013 r. Wnioskodawca świadczył na rzecz Funduszy szeroko rozumiane usługi doradcze obejmujące doradztwo prawno-podatkowe w zakresie prowadzonej przez Fundusz działalności gospodarczej. Przedmiotowe usługi obejmowały zarówno doradztwo w zakresie działalności inwestycyjnej Funduszu, jak i doradztwo w zakresie ogólnej, bieżącej działalności Funduszu. Doradztwo związane z działalnością inwestycyjną Funduszu obejmowało doradztwo prawno-podatkowe związane z identyfikacją celów inwestycyjnych Funduszu, przeprowadzanie analiz typu due diligence obejmujących badanie sytuacji prawno-podatkowej podmiotu stanowiącego cel inwestycyjny oraz potencjalnych ryzyk związanych z daną inwestycją, a także doradztwo prawno podatkowe związane z realizacją samej inwestycji bądź też późniejszym wyjściem z inwestycji. Doradztwo związane z ogólną działalnością Funduszu obejmowało szereg czynności, w szczególności udzielanie bieżących informacji o regulacjach prawno-podatkowych dotyczących działalności Funduszu, sporządzanie opinii prawno-podatkowych, sporządzanie wzorów pism, reprezentowanie Funduszu w postępowaniach przed organami podatkowymi oraz sądami. W dalszej części wniosku powyższe usługi będą zwane łącznie Usługami Doradczymi. Świadczone przez Wnioskodawcę Usługi Doradcze Fundusz nabywał w celu zapewnienia sobie możliwości prawidłowego funkcjonowania, tj. w celu zapewnienia efektywnego zarządzania funduszem inwestycyjnym.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy opisane przez Wnioskodawcę Usługi Doradcze, świadczone na rzecz Funduszy w okresie do 31 marca 2013 r. podlegały zwolnieniu od podatku od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy:

W ocenie Wnioskodawcy opisane we Wniosku Usługi Doradcze świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy podlegały w okresie do 31 marca 2013 r. zwolnieniu od podatku od towarów i usług.

UZASADNIENIE stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, zwalnia się od podatku od towarów i usług m.in. usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych. Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT zwolnieniu od podatku od towarów i usług podlegają także usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych lub ich częścią. Zgodnie natomiast z art. 43 ust. 8 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2013 r. przez zarządzanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 12 należało rozumieć:

W stanie prawnym obowiązującym do 31 marca 2013 r. ustawa o VAT zawierała zatem legalną definicję usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z późn. zm. do ustawy o VAT wprowadzonymi mocą ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 35), z dniem 1 kwietnia 2013 r. art. 43 ust. 8 ustawy o VAT uległ uchyleniu. Uchylenie art. 43 ust. 8 ustawy o VAT miało na celu dostosowanie krajowych przepisów w zakresie podatku od towarów i usług do regulacji unijnych. Jak wynika bowiem z uzasadnienia do projektu Ustawy Nowelizującej:

"celem zaproponowanej zmiany jest dostosowanie przepisów ustawy o podatku od towarów usług do orzecznictwa TSUE. W wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National sąd wskazał, że art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112/WE) nie zawiera żadnej definicji pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Wykładnia tego przepisu powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje (pkt 59 lego wyroku). Trybunał w ww. wyroku orzekł, że pojęcie "zarządzania" funduszami powierniczymi, o którym mowa w art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie - (...) o ile występuje niejasność co do zakresu stosowania tego przepisu w wersji angielskiej i niderlandzkiej, o tyle z wersji duńskiej, niemieckiej, francuskiej i włoskiej wynika w szczególności, że art. 13 (B) (d) (6) szóstej dyrektywy zawiera odesłanie do definicji państw członkowskich jedynie w odniesieniu do pojęcia "funduszy powierniczych" (pkt 41). W świetle powyższego, państwa członkowskie nie są uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia "zarządzania funduszami inwestycyjnymi", dlatego też uzasadnione jest usunięcie przepisu art. 43 ust. 8 z ustawy o VAT."

Uchylenie art. 43 ust. 8 ustawy o VAT miało zatem na celu dostosowanie krajowych przepisów w zakresie podatku od towarów i usług do regulacji unijnych. Należy więc uznać - co zostało jednoznacznie potwierdzone przytoczonym uzasadnieniem do Ustawy Nowelizującej - że w stanie prawnym obowiązującym do 31 marca 2013 r. w ustawie o VAT istniał przepis art. 43 ust. 8, który poprzez wprowadzenie definicji zawężającej zakres usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi był niezgodny z prawem wspólnotowym. Art. 43 ust. 8 naruszał bowiem art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 112 (wcześniej art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. U.UE.L 1977.145.1).

Zgodnie z ugruntowanym poglądem, w przypadku wadliwej implementacji Dyrektywy 112 podatnicy mogą powoływać się na bezpośrednią skuteczność Dyrektywy 112 i wywodzić swoje uprawnienia niezależnie od niezgodnych z tą dyrektywą postanowień prawa krajowego. Prawodawstwo wspólnotowe ma bowiem prymat w przypadku kolizji przepisów polskich ustaw z regulacjami prawa wspólnotowego.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji RP, ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Polskę umowy konstytuującej organizacje międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami. Co więcej, częścią porządku prawnego RP są także dyrektywy unijne. Z art. 53 Traktatu o przystąpieniu do UE wynika bowiem, iż nowe państwa członkowskie Unii Europejskiej, a więc również Polskę, uznaje się za adresatów dyrektyw w rozumieniu art. 249 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864)2), o ile takie dyrektywy zostały skierowane do wszystkich państw członkowskich. Warunek ten spełnia niewątpliwie Dyrektywa 112, której transpozycję do polskiego systemu prawnego stanowi ustawa o VAT. Co więcej, TWE jest umową międzynarodową konstytuującą organizację międzynarodową, mocą Traktatu o przystąpieniu do UE zaś Rzeczpospolita Polska scedowała część swoich uprawnień na Unię Europejską. Zgodnie więc z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP, prawo stanowione przez Unię jest w naszym kraju stosowane bezpośrednio.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, iż w razie stwierdzenia w trakcie stosowania prawa, że normy prawa krajowego są niezgodne z normami prawa wspólnotowego, organy stosujące prawo powinny opierać rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych bezpośrednio na normach prawa wspólnotowego. W wyroku w sprawie C-6/64 Flaminio Costa TSUE podkreślił, że w przypadku sprzeczności normy prawa krajowego z normą prawa wspólnotowego, podmioty, których zadaniem jest stosowanie prawa (w tym prawa podatkowego) mają obowiązek pominięcia normy prawa krajowego sprzecznej z normą prawa wspólnotowego. Dotyczy to również organów podatkowych. W wyroku w sprawie C-97/90 Lennartz TSUE wskazał ponadto, iż państwa członkowskie zobowiązane są przestrzegać wszystkich przepisów Dyrektywy, a władze skarbowe państwa członkowskiego nie mogą opierać się, działając na niekorzyść podatnika, na przepisie stanowiącym odstępstwo od systemu Dyrektywy. Prymat prawa wspólnotowego nad prawem krajowym oraz konieczność dokonywania przez organy podatkowe wykładni przepisów w oparciu o dorobek prawny Unii Europejskiej potwierdzają również polskie sądy administracyjne (np. wyrok WSA w Warszawie z 31 sierpnia 2007 r., sygn. III SA/Wa 4330/06 oraz wyrok WSA w Białymstoku z 7 lutego 2007 r., sygn. I SA/Bk 411/06).

W świetle powyższych uwag, zakres przedmiotowy zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT należy interpretować w zgodzie z prawem wspólnotowym oraz orzecznictwem TSUE, przy jednoczesnym pominięciu niezgodnego z prawem wspólnotowym art. 43 ust. 8 ustawy o VAT.

Pojęcie transakcji zarządzania funduszami inwestycyjnymi w prawie i orzecznictwie wspólnotowym

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U.UE.L 2006.347.1), państwa członkowskie zwalniają od podatku m.in. transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Dyrektywa 112 nie definiuje pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi". W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. U.UE.L2009.302.32).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCTIS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

* zarządzanie inwestycjami,

* administrację:

* wprowadzanie do obrotu.

Jak wynika z powyższego katalogu, czynności o charakterze administracyjnym, w tym obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, stanowią działalność w zakresie zarządzania tym funduszem. Potwierdził to TSUE, który w wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc stwierdził, iż:

"art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy, poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem, obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 w rubryce "Administracja", które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania." (powołany w wyroku art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy jest odpowiednikiem obowiązującego obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 112, natomiast Dyrektywa Rady z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) (Dz. U.UE.L1985.375.3) została zastąpiona Dyrektywą 2009/65/WE, której treść jest w tym zakresie analogiczna).

Powyższe oznacza, iż opisane w niniejszym wniosku Usługi Doradcze stanowią transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 112, a tym samym stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych bądź portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b) ustawy o VAT.

Usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi świadczone przez podmioty trzecie

Bez znaczenia pozostaje również fakt, że usługi zarządzania takie jak Usługi Doradcze nie są wykonywane bezpośrednio przez Fundusz, lecz przez podmioty trzecie. Jak bowiem stwierdził Trybunał we wspomnianym wyżej wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc:

"Odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d pkt 3 i 5 szóstej dyrektywy (zob. wyrok z dnia 5 czerwca 1997 r. w sprawie C-2/95 SDC, Rec. str. I-3017, pkt 32, zarządzanie funduszami powierniczymi, o którym mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług (...). Treść art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by na zarządzanie funduszami powierniczymi składały się różne odrębne usługi wchodzące w zakres pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi (zarządzania funduszami powierniczymi)" w rozumieniu tego przepisu oraz by korzystały one z przewidzianego w nim zwolnienia z opodatkowania, nawet wówczas gdy świadczący te usługi jest podmiotem zarządzającym będącym osobą trzecią (zob. podobnie - w kontekście art. 13 część B lit. d) pkt 3 szóstej dyrektywy - ww. wyrok w sprawie SDC, pkt 64 oraz - w kontekście art. 13 część B lit. d) pkt 5 tej dyrektywy - wyrok z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 CSC Financial Services, Rec. str. I-10237, pkt 23. (...) pojęcie "zarządzani specjalnymi funduszami powierniczymi (zarządzania funduszami powierniczymi>" o którym mowa w tym przepisie, obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i - jeśli je oceniać globalnie - są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami."

Na pojęcie "zarządzanie funduszami" składa się zatem szereg czynności wykonywanych również przez podmioty inne niż podmioty zarządzające funduszami. W tym przypadku kryterium decydującym o możliwości zaliczenia danej czynności do katalogu czynności "zarządzania funduszem" jest jej odrębność oraz istotność dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi (zbiorczymi portfelami papierów wartościowych bądź portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych). Będące przedmiotem niniejszego wniosku Usługi Doradcze świadczone były przez podmioty inne niż Fundusz (przez Wnioskodawcę), stanowiły one jednak odrębną całość i były właściwe oraz istotne do prawidłowego zarządzania Funduszem. W praktyce bowiem zarówno z punktu widzenia Wnioskodawcy jak i Funduszu dochodziło do sprzedaży/nabycia usług, na które składał się pewien zespół czynności, a które tworzyły odrębną całość. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, usługami tego rodzaju było doradztwo związane z działalnością inwestycyjną Funduszu, w tym w szczególności: doradztwo prawno-podatkowe związane z identyfikacja celów inwestycyjnych Funduszu, przeprowadzanie analiz typu due diligence, a także doradztwo prawno-podatkowe związane z realizacją samej inwestycji, bądź też późniejszym wyjściem z inwestycji. W ocenie Wnioskodawcy, każda z powyższych usług może być uznana za tworzącą odrębną całość, właściwą i istotną dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Podobnie świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszu usługi doradcze związane z ogólna działalnością Funduszu stanowiły pewną odrębną całość, co potwierdza chociażby fakt, że usługi te zostały wyodrębnione z Funduszu i zlecone do wykonania Wnioskodawcy.

Wszystkie świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszu Usługi Doradcze służyły również jednemu celowi, to jest skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu Funduszem. Bez nabycia tych usług Fundusz bądź to nie byłby w stanie prowadzić działalności, bądź też prowadziłby ją nieefektywnie. Świadczone dla Funduszu Usługi Doradcze były zatem właściwe i istotne dla zarządzania funduszem inwestycyjnym. Nie było bowiem możliwe dokonanie pełnej realizacji działalności Funduszu bez wykorzystania opisanych usług. Wypełniały one specyficzne i ważne funkcje zarządzenia Funduszem i stanowiły nieodzowny element tego zarządzania. Bez korzystania z doradztwa prawno-podatkowego związanego z identyfikacją celów inwestycyjnych Funduszu, przeprowadzania analiz typu due diligence, doradztwa prawno-podatkowego związanego z realizacją samej inwestycji i wyjściem z inwestycji, a także doradztwa dotyczącego ogólnej działalności Funduszu, Fundusz nie mógłby być zarządzany w sposób efektywny. Co więcej, nabywane Usługi Doradcze miały specyficzny charakter i były dopasowane właśnie do działalności prowadzonej przez Fundusz, w szczególności do jego działalności inwestycyjnej. Bez działalności inwestycyjnej Funduszu większość nabywanych usług Doradczych byłaby całkowicie bezprzedmiotowa i usługi te by w ogóle nie zaistniały.

A zatem Usługi te spełniają kryteria pozwalające na uznanie ich za transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 112, a tym samym stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych bądź portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b) ustawy o VAT.

Usługi doradztwa w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi

Kwalifikacji takiej nie stoi na przeszkodzie również fakt, iż Usługi Doradcze oprócz obsługi czysto prawnej i czysto księgowo-rachunkowej zawierały również elementy doradztwa. Kwestię tę rozstrzygnął TSUE w wyroku w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft für Borsenkommunikation mbH, w którym podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności "zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym". Jak stwierdził Trybunał:

"okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (...). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (...). Należy bowiem przypomnieć, że w (...) wyroku w sprawie Abbey National Trybunał orzekł, iż nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczania kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów, wchodzą w zakres pojęcia "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym. Nie ma więc większego znaczenia fakt, że - jak to miało miejsce w sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego - zadanie wykonywania udzielanych przez GfBk zaleceń kupna i sprzedaży aktywów, po weryfikacji ich zgodności z ograniczeniami w zakresie inwestowania, należało do wspomnianego TFI."

Mając na uwadze powyższe stanowisko TSUE, nie budzi wątpliwości, że opisane w niniejszym wniosku Usługi Doradcze związane bezpośrednio z inwestycjami planowanymi i prowadzonymi przez Fundusz (tekst jedn.: m.in. doradztwo w zakresie zidentyfikowania potencjalnych celów inwestycyjnych, przeprowadzanie analiz typu due diligence, doradztwo prawo-podatkowe związane z realizacją i późniejszym wyjściem z inwestycji) podlegały zwolnieniu od podatku VAT, gdyż stanowiły "zarządzanie inwestycjami", o którym mowa w załączniku nr II do Dyrektywy 2009/65/WE (wcześniej w załączniku nr II do Dyrektywy 85/611/EWG). Również Usługi Doradcze obejmujące ogólną obsługę prawną i prawno-podatkową Funduszu w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej podlegały zwolnieniu od podatku VAT. Obsługa prawna została bowiem wprost wskazana w załączniku nr II do Dyrektywy 2009/65/WE (wcześniej w załączniku nr II do Dyrektywy 85/611/EWG).

W ocenie Wnioskodawcy, na możliwość zastosowania zwolnienia w stosunku do Usług Doradczych wskazuje również cel wprowadzenia przedmiotowego zwolnienia. Należy podkreślić, że celem wprowadzenia zwolnienia od podatku od wartości dodanej dla transakcji zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi było umożliwienie inwestorom nabywania papierów wartościowych za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania (funduszy inwestycyjnych) bez ponoszenia obciążeń z tytułu podatku VAT. Powyższe miało na celu zapewnienie neutralności podatkowej systemu VAT, tj. nie różnicowanie czynności inwestowania w papiery wartościowe w sposób bezpośredni od czynności inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania (funduszy inwestycyjnych).

Wnioskodawca podkreśla, że brak objęcia zwolnieniem od podatku VAT Usług Doradczych prowadziłby do naruszenia zasady neutralności podatkowej, gdyż de facto skutkowałby koniecznością "przerzucania" kosztów podatku przez przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania na inwestorów. Fundusze inwestycyjne, ze względu na profil prowadzonej działalności, nie są bowiem uprawnione do odliczenia podatku VAT naliczonego związanego z nabywaniem usług od podmiotów zewnętrznych. W tej sytuacji inwestorzy nabywający papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania, w przeciwieństwie od inwestorów nabywających papiery wartościowe w sposób bezpośredni, byliby obciążani podatkiem VAT zawartym w cenie nabywanych usług. Co więcej, uznanie Usług Doradczych za nie podlegające zwolnieniu od podatku VAT prowadziłoby do uprzywilejowania sytuacji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które nie nabywają usług zarządzania funduszem lub portfelem inwestycyjnym od podmiotów zewnętrznych, lecz korzystają z wewnętrznych zasobów do wykonywania tych samych czynności. W ocenie Wnioskodawcy, takie różnicowanie sytuacji podatników w zależności od dokonanego przez nich wyboru modelu biznesowego prowadzonej działalności gospodarczej jest niedopuszczalne. Na ten aspekt zagadnienia Trybunał zwrócił uwagę w powołanym wyżej orzeczeniu w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft für Borsenkommunikation mbH, w którym stwierdził, iż:

"zasada neutralności podatkowej nie stoi na przeszkodzie włączeniu usług doradczych i informacyjnych do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy, ze względu na to, że usługi doradcze świadczone osobom fizycznym lub prawnym inwestującym bezpośrednio pieniądze w papiery wartościowe są objęte podatkiem VAT. Należy bowiem przypomnieć, że inwestorzy inwestujący swoje środki bezpośrednio w papiery wartościowe nie są objęci podatkiem VAT i że celem zwolnienia transakcji związanych z zarządzaniem specjalnymi funduszami inwestycyjnymi ustanowionego w art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy jest ułatwienie drobnym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, bez ponoszenia kosztów podatku VAT, w celu zapewnienia neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między bezpośrednim inwestowaniem w papiery wartościowe a inwestowaniem w nie za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania (...). Ponadto objęcie podatkiem VAT usług doradztwa inwestycyjnego świadczonych przez osobę trzecią skutkowałoby uprzywilejowaniem TFI mających własnych doradców inwestycyjnych, ze szkodą dla TFI, które zdecydowałyby się korzystać z usług osób trzecich. Tymczasem z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia jest dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część A lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy".

Wnioskodawca zauważa, że zaprezentowane przez niego stanowisko znajduje swoje potwierdzenie również w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. III SA/Wa 1467/12, stwierdził, iż:

"Zdaniem Sądu Minister Finansów powinien dokonać wykładni ww. przepisu art. 43 ust. 8 u.p.t.u., oraz przepisu art. 43 ust. 12 u.p.t.u. z punktu widzenia Dyrektywy 112 (VI Dyrektywy), w szczególności art. 135 (1) (g) (art. 13 (B) (d) VI Dyrektywy), a także interpretującego te przepisy orzecznictwa Trybunału, do którego odwoływała się skarżąca Spółka, wywodząc zgoła odmienne twierdzenia od prezentowanym przez Ministra Finansów (...) skoro pojęcie "zarządzania" specjalnymi funduszami inwestycyjnymi przewidziane w art. 135 Dyrektywy 112 stanowi autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, powinno być zdefiniowane, również w prawie krajowym, z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić w wewnętrznych aktach prawodawczych poszczególnych państw członkowskich. Z orzecznictwa TSUE wynika, iż: a) państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć definicji zarządzania na potrzeby omawianego zwolnienia z VAT, b) wypracowana przez TSUE definicja zarządzania oparta na Dyrektywie UCITS zawiera w sobie oprócz usług typowego zarządzania aktywami również czynności administracyjne wymienione w załączniku II tej dyrektywy, w tym usługi w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy, c) w przypadku zlecenia usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy podmiotom trzecim, zwolnienie z VAT przysługuje, o ile tworzą one odrębną całość, która - jeśli ją oceniać globalnie - wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania."

Analogiczne stanowisko zaprezentował WSA we Wrocławiu w wyroku z 21 listopada 2011 r., sygn. I SA/Wr 1370/11.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W niniejszej interpretacji przytoczono brzmienie przepisów obowiązujące do dnia 31 marca 2013 r.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Ponadto, zgodnie z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. przepisem art. 5a ustawy, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie na podstawie obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w rozporządzeniach wykonawczych do niej przewidziano możliwość zastosowania obniżonych stawek podatku, a nawet zwolnień od podatku.

Zgodnie z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Stosownie do obowiązującego do dnia 31 marca 2013 r. art. 43 ust. 8 ustawy, przez zarządzanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 12, rozumie się:

Zauważyć należy, iż przy określaniu zakresu zwolnień, od dnia 1 stycznia 2011 r. odstąpiono od ich identyfikacji przy pomocy klasyfikacji statystycznych określając ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów. Powyższe jest konsekwencją wprowadzenia do ustawy cyt. art. 5a, zgodnie z którym od dnia 1 stycznia 2011 r., jeżeli przepisy ustawy nie powołują symbolu statystycznego dla danego towaru bądź usługi, nie identyfikuje się ich za pomocą klasyfikacji statystycznych.

Zasadniczym powodem odejścia od stosowania klasyfikacji statystycznych przy określaniu zakresu zwolnień od podatku było zapewnienie pełniejszej implementacji przepisów unijnych, w szczególności Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 1 z późn. zm.).

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

Zaznacza się, iż w myśl przepisu art. 13B (6) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. Urz. WE L Nr 145, str. 1 z późn. zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r., państwa członkowskie zwalniają transakcje, nie naruszając innych przepisów Wspólnoty, na warunkach, które ustalają w celu zapewnienia właściwego i prostego zastosowania zwolnień od podatku i zapobieżenia oszustwom podatkowym, unikaniu opodatkowania lub nadużyciom, transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Ponadto, zgodnie z treścią przepisu art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., państwa członkowskie zwalniają transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując przedstawione powyżej regulacje zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12, ustawy, pojęcie "usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych" odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE - "transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie". Odpowiednikiem powyższego przepisu był w VI Dyrektywie art. 13 część B lit. d.

Należy wskazać, iż pojęcie "zarządzanie", o którym mowa w art. 13B (6) (d) Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady) zdefiniował TSUE w orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. Państwo Belgijskie), w którym Rzecznik Generalny podkreślił: "Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągać go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Moim zdaniem, transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy da określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi".

Natomiast, doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs Excise), w którym Trybunał podkreślił, że "pojęcie "zarządzania" funduszami powierniczymi jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie. Zarządzanie funduszami powierniczymi obejmuje usługę w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i wypełniają funkcję specyficzną i istotną dla zarządzania tymi funduszami. Natomiast pojęcie to nie obejmuje świadczenia usług odpowiadających obowiązkom wypełnianym przez depozytariusza, takim jak wymienione w art. 7 ust. 1 i 3 oraz art. 14 ust. 1 i 3 Dyrektywy Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS)".

Ze względu na fakt, iż pojęcie "zarządzania" funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka jest podmiotem świadczącym usługi w zakresie doradztwa podatkowego, działającym na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213). Wnioskodawca jest zarejestrowany na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.

Do grona klientów Wnioskodawcy należą m.in. fundusze inwestycyjne utworzone na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.). W okresie do 31 marca 2013 r. Wnioskodawca świadczył na rzecz Funduszy szeroko rozumiane usługi doradcze obejmujące doradztwo prawno-podatkowe w zakresie prowadzonej przez Fundusz działalności gospodarczej. Przedmiotowe usługi obejmowały zarówno doradztwo w zakresie działalności inwestycyjnej Funduszu, jak i doradztwo w zakresie ogólnej, bieżącej działalności Funduszu. Doradztwo związane z działalnością inwestycyjną Funduszu obejmowało doradztwo prawno-podatkowe związane z identyfikacją celów inwestycyjnych Funduszu, przeprowadzanie analiz typu due diligence obejmujących badanie sytuacji prawno-podatkowej podmiotu stanowiącego cel inwestycyjny oraz potencjalnych ryzyk związanych z daną inwestycją, a także doradztwo prawno podatkowe związane z realizacją samej inwestycji bądź też późniejszym wyjściem z inwestycji. Doradztwo związane z ogólną działalnością Funduszu obejmowało szereg czynności, w szczególności udzielanie bieżących informacji o regulacjach prawno-podatkowych dotyczących działalności Funduszu, sporządzanie opinii prawno-podatkowych, sporządzanie wzorów pism, reprezentowanie Funduszu w postępowaniach przed organami podatkowymi oraz sądami. W dalszej części wniosku powyższe usługi będą zwane łącznie Usługami Doradczymi. Świadczone przez Wnioskodawcę Usługi Doradcze Fundusz nabywał w celu zapewnienia sobie możliwości prawidłowego funkcjonowania, tj. w celu zapewnienia efektywnego zarządzania funduszem inwestycyjnym.

Przepisy ustawy o VAT przewidują w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b) zwolnienie dla m.in. usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych, jak również portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, lub ich częścią. Spółka świadczyła na rzecz Funduszu usługi doradztwa związane z działalnością inwestycyjną Funduszu, w tym w szczególności: doradztwo prawno-podatkowe związane z identyfikacja celów inwestycyjnych Funduszu, przeprowadzanie analiz typu due diligence, a także doradztwo prawno-podatkowe związane z realizacją samej inwestycji, bądź też późniejszym wyjściem z inwestycji. Ponadto Spółka świadczyła również usługi doradcze obejmujące ogólną, bieżącą obsługę prawno-podatkową Funduszu w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem należy uznać, iż świadczone usługi noszą znamiona usług w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, tworzą bowiem odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Zatem w świetle wniosków płynących z przytoczonego wyżej orzeczenia TSUE C-169/04 niewątpliwie mieszczą się w zakresie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, który stanowi implementację przepisu art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE.

Reasumując, świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy Usługi Doradcze w okresie do dnia 31 marca 2013 r. korzystały ze zwolnienia od podatku VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.