IPPP2/443-771/11-2/MM - Możliwość uznania za podatnika podatku od towarów i usług adwokata wykonującego czynności z zakresu pomocy prawnej z urzędu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 21 czerwca 2011 r. (data wpływu 24 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku posiadania przez Wnioskodawczynię statusu podatnika podatku VAT z tytułu wykonywania przez nią czynności z zakresu pomocy prawnej z urzędu - jest prawidłowe.

W dniu 24 czerwca 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku posiadania przez Wnioskodawczynię statusu podatnika podatku VAT z tytułu wykonywania przez nią czynności z zakresu pomocy prawnej z urzędu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni będąca adwokatem jest wspólnikiem dwuosobowej spółki partnerskiej będącej płatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawczyni wykonuje zawód adwokata jedynie we wspomnianej spółce partnerskiej. Zgodnie z umową spółki partnerskiej, jak również jej charakterem wynagrodzenie adwokata, bez względu na jego źródło, stanowi zysk spółki podlegający podziałowi między wspólników. Wnioskodawczyni jako osoba fizyczna nie jest płatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawczyni została wyznaczona obrońcą z urzędu w sprawach karnych oraz pełnomocnikiem z urzędu w sprawie administracyjnej. Z tytułu świadczonej pomocy z urzędu Wnioskodawczyni zostało przyznane wynagrodzenie powiększone o podatek od towarów i usług. Zaliczkę na podatek dochodowy odprowadza w tej sytuacji sąd wyznaczający adwokata.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle przedstawionego wyżej stanu faktycznego płatnikiem podatku od towarów i usług należnego w związku z przyznanym wynagrodzeniem za świadczenie pomocy prawnej udzielonej z urzędu jest spółka partnerska, której wspólnikiem jest Wnioskodawczyni, czy też obowiązek rozliczenia wspomnianego podatku spoczywa na Wnioskodawczyni, która powinna dla celu rozliczenia uzyskać status płatnika podatku od towarów usług.

W ocenie Wnioskodawczyni, w powyższym stanie faktycznym obowiązek odprowadzenia podatku VAT od wynagrodzenia uzyskanego przez adwokata będącego wspólnikiem spółki partnerskiej z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu stanowi przychód spółki partnerskiej. W związku z powyższym obowiązek odprowadzenia podatku VAT od takiego wynagrodzenia spoczywa na spółce, w której działa adwokat.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o VAT", opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stosownie do art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

W myśl art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce partnerskiej, w której partnerami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 23 ust. 3 ustawy adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową.

Świadczenie przez adwokata usług przypisanych temu zawodowi (art. 4 ust. 1 ustawy) wpisuje się w działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Będzie ona podlegała opodatkowaniu niezależnie od tego, do jakiego źródła przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych zastanie zakwalifikowany osiągnięty z tytułu tej działalności przychód. Ocena kto uzyska status podatnika podatku od towarów i usług, powinna uwzględniać z jednej strony sposób, w jaki dochodzi do ustanowienia adwokata pełnomocnikiem z urzędu, z drugiej zaś specyfikę samego wykonywania zawodu adwokata, obejmującego również świadczenie pomocy prawnej z urzędu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że adwokat ma obowiązek prowadzenia sprawy z urzędu, jeżeli zostanie wyznaczony przez właściwą okręgową radę adwokacką. Obowiązek ten, o charakterze korporacyjnym i zawodowym, obciąża adwokata bez względu na sposób i formę wykonywania zawodu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni będąca adwokatem jest wspólnikiem dwuosobowej spółki partnerskiej będącej płatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawczyni wykonuje zawód adwokata jedynie we wspomnianej spółce partnerskiej. Zgodnie z umową spółki partnerskiej, jak również jej charakterem wynagrodzenie adwokata, bez względu na jego źródło, stanowi zysk spółki podlegający podziałowi między wspólników. Wnioskodawczyni jako osoba fizyczna nie jest płatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawczyni została wyznaczona obrońcą z urzędu w sprawach karnych oraz pełnomocnikiem z urzędu w sprawie administracyjnej. Z tytułu świadczonej pomocy z urzędu Wnioskodawczyni zostało przyznane wynagrodzenie powiększone o podatek od towarów i usług. Zaliczkę na podatek dochodowy odprowadza w tej sytuacji sąd wyznaczający adwokata.

Wątpliwości Zainteresowanej sprowadzają się do ustalenia kto jest podatnikiem podatku VAT z tytułu wykonywania czynności w ramach pomocy prawnej z urzędu.

Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa tut. Organ podatkowy stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni jest prawidłowe. Uzasadniając własne stanowisko tut. Organ podatkowy stwierdza, co następuje:

Świadcząc pomoc prawną z urzędu adwokat działa na zlecenie Sądu, które to zlecenie na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług odczytywać należy jako skierowany do adwokata nakaz reprezentowania osoby wskazanej w postanowieniu przyznającym prawo pomocy. Okoliczność, że określonego z imienia i nazwiska adwokata wskazuje samorząd adwokacki jest kwestią techniczną, racjonalnym rozwiązaniem, pozwalającym na wybór konkretnego adwokata przez podmiot działający niejako w imieniu adwokatów, będący ich zrzeszeniem, a zatem dysponujący wiedzą niezbędną do wyznaczenia osoby właściwej w danej sprawie.

Istotą, przedmiotem, powyższego zlecenia (nakazu) sądu jest właśnie owo reprezentowanie określonej osoby w postępowaniu sądowym, nie zaś poszczególne czynności składające się na tę reprezentację. Sposób reprezentacji, czynności podejmowane w jej ramach, zależą już od woli podmiotu reprezentowanego i adwokata. Osoba, która uzyskała prawo pomocy w zakresie ustanowienia adwokata z urzędu, nie musi zaakceptować wskazanego jej adwokata. Natomiast adwokat - jak wskazano wyżej - nie może odmówić bycia pełnomocnikiem tej osoby.

Bez stosownego postanowienia sądu w przedmiocie prawa pomocy, nie mógłby powstać stosunek umocowania między adwokatem i osobą, na rzecz której ma on działać. Tym niemniej adwokat nie jest podporządkowany sądowi w znaczeniu organizacyjnym.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest więc działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, tak samo jak pomoc prawna świadczona "z wyboru".

Oznacza to, że do obu tych przypadków świadczenia pomocy prawnej - jako działalności gospodarczej - zastosowanie mają formy wykonywania zawodu adwokata wskazane przez ustawodawcę w art. 4a ustawy. Dlatego też prawdą jest, że świadczenie pomocy prawnej z urzędu może zatem odbywać się w formie spółki partnerskiej. W takim przypadku - mimo, że faktycznym wykonawcą tej pomocy będzie ustanowiony adwokat - usługodawcą, a tym samym podatnikiem podatku od towarów i usług będzie spółka partnerska.

Jeżeli bowiem adwokat zdecyduje się na wykonywanie zawodu jedynie w formie spółki partnerskiej (jak wynika z opisu stanu faktycznego), jako jej wspólnik, brak jest powodu, dla którego należałoby przyjąć, że pomoc prawna świadczona z urzędu stanowi odrębną działalność gospodarczą tego adwokata. Byłoby to nie tylko nieuzasadnione w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o VAT uznającego za podatników również osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale także nieracjonalne.

Nie sposób bowiem przyjąć, że zamysłem ustawodawcy było stworzenie sytuacji, gdy w zakresie jednego podatku takie same czynności, wykonywane przez tę samą osobę w ramach tego samego zawodu, opodatkowane są jako różnego rodzaju działalność gospodarcza, a dokładnie jako działalność dwóch różnych podmiotów. Innymi słowy, skoro ustawodawca w art. 4a ustawy dopuszcza wybór formy wykonywania zawodu przez adwokata i nie wyłącza z tego wyboru pomocy prawnej świadczonej z urzędu, za uprawiony tut. Organ podatkowy uznał wniosek, że wybrana forma wykonywania zawodu dotyczy również świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Jest przy tym logicznym, że decydując się na wykonywanie zawodu w spółce partnerskiej, adwokat w ramach tej spółki będzie świadczył wszystkie usługi składające się na wykonywany zawód.

Podsumowując tut. Organ podatkowy stoi na stanowisku, iż adwokat wykonujący zawód jedynie w formie spółki partnerskiej nie stanie się on podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu. W związku z tym obowiązek odprowadzenia podatku VAT z tytułu otrzymania wynagrodzenia za wykonywane czynności w ramach pomocy prawnej z urzędu spoczywa na spółce partnerskiej, w jakiej działa Zainteresowana.

Tym samym stanowisko Wnioskodawczyni w tak przedstawionym stanie faktycznym należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.