IPPP2/443-291/13-4/MM - Zastosowanie zwolnienia od podatku VAT usługi nabycia wierzytelności kredytowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 25 marca 2013 r. (data wpływu 2 kwietnia 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 15 maja 2013 r. (data wpływu 17 maja 2013 r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 8 maja 2013 r. nr IPPP2/443-291/13-2/MM o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku VAT usługi nabycia wierzytelności kredytowych - jest prawidłowe.

W dniu 2 kwietnia 2013 r. wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku VAT usługi nabycia wierzytelności kredytowych. Przedmiotowy wniosek zawierał braki formalne. W związku z czym tut. Organ podatkowy pismem z dnia 8 maja 2013 r. znak IPPP2/443-291/13-2/MM wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku o powyższe braki.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. (dalej: "Bank Hipoteczny" lub "Wnioskodawca") jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 z późn. zm., dalej jako: "ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych").

Bank hipoteczny jest specyficznym typem banku, który może wykonywać tylko czynności wymienione w ustawie o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Do czynności takich, zgodnie z art. 12 ww. ustawy należy między innymi: nabywanie wierzytelności z tytułu kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, tj. m.in. kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego. Inne czynności banku hipotecznego obejmują m.in. emitowanie publicznych listów zastawnych, a także udzielanie kredytów (zabezpieczonych i niezabezpieczonych hipoteką).

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ww. ustawy publiczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego z tytułu:

Zgodnie natomiast z art. 3 ust. 3 ww. ustawy do publicznych listów zastawnych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące hipotecznych listów zastawnych, z wyłączeniem przepisów ustawy w zakresie zabezpieczenia hipoteką.

Nabycie przez Bank Hipoteczny wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego oraz emisja na ich podstawie instrumentów dłużnych w postaci listów zastawnych ma dwa zasadnicze cele:

* pozyskanie środków pieniężnych niezbędnych do udzielania kredytów przez Bank Hipoteczny,

* osiągnięcie zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (a konkretnie spłat ich oprocentowania) a kosztem zaciągniętego na ich podstawie przez Bank Hipoteczny długu w formie listów zastawnych (koszt ten obejmuje oprocentowanie należne posiadaczom listów zastawnych).

Czynności polegające na nabywaniu od innych banków wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego i emisji na ich podstawie listów zastawnych podejmowane są w ramach podstawowej działalności gospodarczej Banku Hipotecznego. Działalność ta jest nakierowana na osiągnięcie zysku, między innymi z następujących źródeł:

* z nabywania wierzytelności i emisji na ich podstawie listów zastawnych,

* z udzielania przez Bank Hipoteczny oprocentowanych kredytów.

W ramach prowadzonej działalności Bank Hipoteczny rozważa nabycie od innego banku (dalej: "Bank"), prowadzącego działalność bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.) pewnych wierzytelności kredytowych niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego. Wierzytelności, które zamierza nabyć Bank Hipoteczny są pewne, tzn. nie istnieją wątpliwości odnośnie ich zaspokojenia oraz nie występują żadne inne okoliczności, które mogą zwiększać ryzyko ich niezaspokojenia. Z chwilą zbycia wierzytelności Bank przeniesie na Bank Hipoteczny wszelkie uprawnienia i ryzyka związane z tymi wierzytelnościami.

Nabyte od Banku wierzytelności niezabezpieczone hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego będą stanowiły podstawę emisji przez Bank Hipoteczny publicznych listów zastawnych. Nabycie przez Bank Hipoteczny niezabezpieczonych hipoteką wierzytelności innych banków z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego jest niezbędnym warunkiem emisji listów zastawnych, co wynika wprost z przepisów ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, w szczególności z art. 3 ust. 2, w świetle którego podstawę emisji papieru wartościowego jakim jest publiczny list zastawny stanowią m.in. wierzytelności banku hipotecznego niezabezpieczone hipotekami z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego.

Z art. 12 pkt 5 ww. ustawy wynika z kolei, ze emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności banku hipotecznego z tytułu m.in. nabytych przez bank hipoteczny wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, w tym udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego.

Celem nabycia wierzytelności przez Bank Hipoteczny będzie m.in. osiągnięcie zysku z tytułu nabycia wierzytelności oraz emisji na ich podstawie publicznych listów zastawnych. Należy przy tym podkreślić, ze obie czynności (nabycie wierzytelności oraz emisja na ich podstawie listów zastawnych) będą ze sobą bezpośrednio i nierozerwalnie powiązane, gdyż:

* nabycie przez Bank Hipoteczny wierzytelności będzie niezbędnym warunkiem emisji listów zastawnych (co zostało wykazane powyżej),

* emisja listów zastawnych będzie niezbędnym warunkiem nabycia wierzytelności (do nabycia wierzytelności dojdzie bowiem dopiero wówczas, gdy Bank Hipoteczny będzie miał pewność, że wszystkie listy zastawne, które zostaną wyemitowane na podstawie nabytych wierzytelności zostaną nabyte na ustalonych warunkach, w szczególności dotyczących ustalonego poziomu oprocentowania listów zastawnych - i tym samym Bank Hipoteczny będzie miał gwarancję, że cała transakcja przyniesie mu zysk).

Z punktu widzenia Banku, celem sprzedaży wierzytelności na rzecz Banku Hipotecznego będzie pozyskanie od Banku Hipotecznego finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Wynagrodzenie za nabyte wierzytelności zostanie zapłacone w całości przez Bank Hipoteczny, po emisji listów zastawnych. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem sprzedaży będą wierzytelności kredytowe (których spłata przez kredytobiorców następowałaby w ratach, zwykle przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), sprzedaż wierzytelności na rzecz Banku Hipotecznego pozwoli Bankowi de facto otrzymać całą spłatę kredytu z góry i tym samym zwiększyć płynność finansową.

Nabywając wierzytelności, Bank Hipoteczny wyświadczy zatem na rzecz Banku usługę w postaci zapewnienia Bankowi finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Kwota zapłacona przez Bank Hipoteczny za wierzytelności zostanie ustalona w oparciu o ich wartość rynkową.

Z uwagi na fakt, iż wierzytelności są pewne (niezagrożone) ich wartość rynkowa będzie odpowiadała wartości nominalnej wierzytelności. Wartość nominalna (rynkowa) wierzytelności obejmie szacowaną sumę rat kredytu pozostałych do spłaty. Raty kredytu obejmą spłaty kapitału oraz oprocentowanie (kalkulowane jako WIBOR lub LIBOR + określona procentowo marża). Bank dokona oszacowania wartości nominalnej (rynkowej) wierzytelności w oparciu o bieżący poziom wskaźnika WIBOR lub LIBOR.

Cena zapłacona za wierzytelności przez Bank Hipoteczny będzie równa oszacowanej w powyższy sposób wartości nominalnej (rynkowej) wierzytelności albo będzie od niej niższa.

Oprocentowanie listów zastawnych wyemitowanych przez Bank Hipoteczny na podstawie nabytych od Banku wierzytelności będzie kalkulowane jako WIBOR lub LIBOR + określona procentowo marża.

Poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy, równy lub wyższy od poziomu oprocentowania nabytych od Banku wierzytelności kredytowych stanowiących podstawę ich emisji. W każdym z tych przypadków Bank Hipoteczny osiągnie wynagrodzenie z tytułu wyświadczonej na rzecz Banku usługi zapewnienia finansowania poprzez nabycie wierzytelności. W przeciwnym razie nabycie wierzytelności nie miałoby dla Banku Hipotecznego ekonomicznego ani biznesowego sensu.

W sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy od poziomu oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę emisji tych listów, wynagrodzenie Banku Hipotecznego z tytułu wyświadczonej na rzecz Banku usługi będzie obejmowało dodatnią różnicę pomiędzy poziomem marży związanej z kredytem, a poziomem marży związanej z wyemitowanym na jego podstawie listem zastawnym.

Natomiast w sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie równy lub wyższy od poziomu oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę emisji tych listów Bank Hipoteczny uzyska od Banku dodatkowe wynagrodzenie z tytułu wyświadczonej usługi.

Mimo, że w pojedynczych przypadkach oprocentowanie listu zastawnego może nie być niższe od oprocentowania wierzytelności, na podstawie których został wyemitowany, to łączny dochód Banku Hipotecznego z tytułu odsetek od wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką nie będzie niższy od łącznych kosztów z tytułu oprocentowania listów zastawnych wyemitowanych na podstawie tych wierzytelności, do czego zobowiązuje Bank Hipoteczny art. 18 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Tym samym z tytułu działalności polegającej na nabywaniu wierzytelności i emisji listów zastawnych na ich podstawie Bank Hipoteczny uzyska wynagrodzenie wynikające ze spreadu pomiędzy oprocentowaniem wierzytelności i listów zastawnych.

Bank Hipoteczny nie będzie wykonywał samodzielnie czynności nakierowanych na windykację nabytych od Banku wierzytelności, lecz zleci je Bankowi na podstawie odrębnej umowy. Spłaty rat kredytów oraz oprocentowania będą wpływały do Banku, który będzie je następnie przekazywał Bankowi Hipotecznemu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym nabycie przez Bank Hipoteczny pewnych (niezagrożonych) wierzytelności kredytowych Banku niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego stanowi usługę "w zakresie długów", korzystającą ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT (nieobejmującą czynności ściągania długów ani factoringu, o których mowa w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT, a zatem Bank będzie z tytułu dokonania tej czynności zwolniony z podatku od towarów i usług.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, zgodnie z którym usługa nabycia przez Bank Hipoteczny pewnych (niezagrożonych) wierzytelności kredytowych Banku niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego jest czynnością korzystającą ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT (nieobejmującą czynności ściągania długów ani factoringu, o których mowa w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT), a zatem Bank Hipoteczny będzie z tytułu dokonania tej czynności zwolniony z podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Nabycie wierzytelności jako usługa w rozumieniu ustawy o VAT

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie przez niego od Banku pewnych wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką za cenę równą lub niższą od ich wartości rynkowej będzie stanowiło odpłatną usługę w rozumieniu art. 5 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej "ustawą o VAT", opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług w rozumieniu ustawy i VAT rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:

W ocenie Wnioskodawcy, nabycie wierzytelności w zaprezentowanym zdarzeniu przyszłym stanowić będzie usługę w rozumieniu ustawy o VAT, albowiem:

Jak wykazano powyżej, Bank Hipoteczny jest specyficznym bankiem, który może wykonywać tylko czynności wymienione w ustawie o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Do czynności takich, zgodnie z art. 12 ww. ustawy, należy między innymi: nabywanie wierzytelności kredytowych niezabezpieczonych hipoteką od innych banków z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego oraz emisja na podstawie tych wierzytelności listów zastawnych (będących oprocentowanymi instrumentami dłużnymi) a także udzielanie kredytów.

Nabycie przez Bank Hipoteczny wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego hipoteką oraz emisja na ich podstawie instrumentów dłużnych w postaci listów zastawnych ma dwa zasadnicze cele:

* pozyskanie środków pieniężnych niezbędnych do udzielania kredytów przez Bank Hipoteczny,

* osiągnięcie zysku w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (a konkretnie spłat ich oprocentowania) a kosztem zaciągniętego na ich podstawie przez Bank Hipoteczny długu poprzez emisję listów zastawnych (koszt ten obejmuje oprocentowanie należnego od Banku Hipotecznego posiadaczom listów zastawnych).

Zatem czynności polegające na nabywaniu wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką od innych banków z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego i emisji na ich podstawie listów zastawnych zostaną podjęte w wykonywaniu podstawowej działalności gospodarczej (zarobkowej) Banku Hipotecznego.

b. Ad. 2) Świadczenie na rzecz Banku

Z punktu wiedzenia Banku, celem sprzedaży wierzytelności na rzecz Banku Hipotecznego będzie pozyskanie od Banku Hipotecznego finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Wynagrodzenie za nabyte wierzytelności zostanie zapłacone w całości przez Bank Hipoteczny po emisji listów zastawnych. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem sprzedaży będą wierzytelności kredytowe (których spłata przez kredytobiorców następowałaby w ratach, zwykle przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), sprzedaż wierzytelności na rzecz Banku Hipotecznego pozwoli Bankowi de facto otrzymać całą spłatę kredytu "z góry" i tym samym zwiększyć płynność finansową.

Nabywając wierzytelności Bank Hipoteczny wyświadczy zatem na rzecz Banku usługę (wykona na rzecz Banku świadczenie) w postaci zapewnienia mu finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej.

c. Ad. 3) Wynagrodzenie Banku Hipotecznego

Nabyte od Banku wierzytelności niezabezpieczone hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego będą stanowiły podstawę emisji przez Bank Hipoteczny publicznych listów zastawnych. Należy przy tym podkreślić, że nabycie przez Bank Hipoteczny wierzytelności będzie niezbędnym warunkiem emisji listów zastawnych, co wynika wprost z przepisów ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Celem nabycia wierzytelności przez Bank Hipoteczny będzie m.in. osiągnięcie zysku z tytułu ich nabycia oraz emisji na ich podstawie listów zastawnych. Należy przy tym podkreślić, że obie czynności (nabycie wierzytelności oraz emisja na ich podstawie listów zastawnych) będą ze sobą bezpośrednio i nierozerwalnie powiązane, gdyż:

* nabycie przez Bank Hipoteczny wierzytelności będzie niezbędnym warunkiem emisji listów zastawnych (co wynika wprost z przepisów ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych);

* emisja listów zastawnych będzie niezbędnym warunkiem Nabycia wierzytelności (do Nabycia wierzytelności dojdzie bowiem dopiero wówczas, gdy Bank Hipoteczny będzie miał pewność, że wszystkie listy zastawne, które zostaną wyemitowane na podstawie nabytych wierzytelności zostaną nabyte na ustalonych warunkach, w szczególności dotyczących ustalonego poziomu oprocentowania listów zastawnych - i tym samym Bank Hipoteczny będzie miał gwarancję, że cała transakcja przyniesie mu zysk).

Tym samym, z ekonomicznego punktu widzenia Nabycie wierzytelności i emisję na ich podstawie listów zastawnych należy traktować jako jednolitą transakcję, w szczególności z punktu widzenia ustalania wynagrodzenia (zysku) Banku Hipotecznego.

Wynagrodzenie Banku Hipotecznego z tytułu świadczonej usługi będzie miało postać efektywnego wynagrodzenia uzyskanego z tytułu wyświadczonej usługi.

Kwota zapłacona przez Bank Hipoteczny za wierzytelności zostanie ustalona w oparciu o ich wartość rynkową.

Z uwagi na fakt, iż wierzytelności są pewne (niezagrożone) ich wartość rynkowa będzie odpowiadała wartości nominalnej wierzytelności. Wartość nominalna (rynkowa) wierzytelności obejmie szacowaną sumę rat kredytu pozostałych do spłaty.

Raty kredytu obejmą spłaty kapitału oraz oprocentowanie (kalkulowane jako WIBOR lub LIBOR + określona procentowo marża). Bank dokona oszacowania wartości nominalnej (rynkowej) wierzytelności w oparciu o bieżący poziom wskaźnika WIBOR lub L1BOR.

Cena zapłacona za wierzytelności przez Bank Hipoteczny będzie równa oszacowanej w powyższy sposób wartości nominalnej (rynkowej) wierzytelności albo będzie od niej niższa.

Oprocentowanie listów zastawnych wyemitowanych przez Bank Hipoteczny na podstawie nabytych od Banku wierzytelności będzie kalkulowane jako WIBOR lub LIBOR + określona procentowo marża.

Poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy, równy lub wyższy od poziomu oprocentowania nabytych od Banku wierzytelności kredytowych stanowiących podstawę ich emisji. W każdym z tych przypadków Bank Hipoteczny osiągnie wynagrodzenie z tytułu wyświadczonej na rzecz Banku usługi zapewnienia finansowania poprzez nabycie wierzytelności (w przeciwnym razie nabycie wierzytelności nie miałoby dla Banku Hipotecznego ekonomicznego ani biznesowego sensu).

W sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy od poziomu oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę emisji tych listów, wynagrodzenie Banku Hipotecznego z tytułu wyświadczonej na rzecz Banku usługi będzie obejmowało dodatnią różnicę pomiędzy poziomem marży związanej z kredytem, a poziomem marży związanej z wyemitowanym na jego podstawie listem zastawnym.

Natomiast w sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie równy lub wyższy od poziomu oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę emisji tych listów Bank Hipoteczny uzyska od Banku dodatkowe wynagrodzenie z tytułu wyświadczonej usługi.

Mimo, że w pojedynczych przypadkach oprocentowanie listu zastawnego może nie być niższe od oprocentowania wierzytelności, na podstawie których został wyemitowany, to łączny dochód Banku Hipotecznego z tytułu odsetek od wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką nie będzie niższy od łącznych kosztów z tytułu oprocentowania listów zastawnych wyemitowanych na podstawie tych wierzytelności, do czego zobowiązuje Bank Hipoteczny art. 18 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Tym samym z tytułu działalności polegającej na nabywaniu wierzytelności i emisji listów zastawnych na ich podstawie Bank Hipoteczny uzyska wynagrodzenie wynikające ze spreadu pomiędzy oprocentowaniem wierzytelności i listów zastawnych.

Wnioskodawca podkreśla, że ograniczanie rozumienia pojęcia "wynagrodzenia" jedynie do bezpośredniej płatności pomiędzy cedentem a cesjonariuszem nie byłoby uprawnione i nie znajdowałoby uzasadnienia na gruncie przepisów ustawy o VAT oraz dotyczących ich orzeczeń TSUE oraz polskich sądów administracyjnych. W niektórych przypadkach, w szczególności gdy mamy do czynienia ze świadczeniem usług finansowych (np. obrotem papierami wartościowymi, Instrumentami pochodnymi), wynagrodzeniem (i tym samym obrotem w rozumieniu ustawy o VAT) jest bowiem sam wynik osiągnięty na transakcji.

Stanowisko, zgodnie z którym wynagrodzeniem usługodawcy (i tym samym podstawą opodatkowania VAT) jest kwota efektywnego wynagrodzenia (dodatniego wyniku) zrealizowanego przez usługodawcę z tytułu świadczonej usługi (zrealizowanej usługi finansowej) znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 września 2010 r. sygn. akt I FSK 1402/09, uznając, iż w przypadku świadczenie usług dotyczących udostępniania kapitału przy wykorzystaniu tzw. instrumentów dyskontowych podstawę opodatkowania stanowi wyłącznie efektywne wynagrodzenie usługodawcy, którym w tym przypadku jest kwota dyskonta, stwierdził, że:

"Nie jest przy tym istotne, czy wynagrodzenie z tytułu danej transakcji zostało uiszczone podatnikowi przez nabywcę towarów lub usługobiorcę czy też przez podmiot trzeci. Powyższa podstawa opodatkowania jest wyrazem fundamentalnej zasady neutralności VAT dla podatników tego podatku. Kluczowa dla zrozumienia konstrukcji podstawy opodatkowania zawartej w przepisach Dyrektywy jest zatem analiza pojęcia wynagrodzenia, rozumianego jako wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług. Kwestia ta była przedmiotem rozważań ETS, który, jak wskazał to Sąd pierwszej instancji, w wyroku z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie C-172/96 pomiędzy Commissioners of Customs Excise a First National Bank of Chicago ETS wskazał, iż zgodnie z art. 11 (A) (1) (a) VI Dyrektywy należy Interpretować w ten sposób, że w transakcjach dewizowych, w których żadne opłaty i prowizje nie są naliczane, co się tyczy pewnych, szczególnych transakcji, podstawę opodatkowania stanowi zysk brutto osiągnięty z tytułu transakcji przez usługodawcę w danym okresie. W efekcie ww. przepis przewiduje, że podstawa opodatkowania jest tworzona, w odniesieniu do świadczenia usług przez to co stanowi otrzymane lub należne wynagrodzenie usługodawcy od usługobiorcy z tytułu tych transakcji. ETS podkreślił, iż w tym zakresie, spread stanowiący różnicę pomiędzy ceną kupna a ceną sprzedaży jest jedynym odpowiednikiem ceny, jaką Bank uzyskałby, gdyby miał zawrzeć w tej samej chwili i na takich samych warunkach dwie odpowiadające sobie transakcje kupna i sprzedaży tych samych kwot w tych samych walutach."

Podobnie w zakresie sposobu wyznaczenia wynagrodzenia (obrotu) wypowiedział się TSUE w wyroku w sprawie C-38/93 "H.J. Glawe Spiel-und Unterhaltungsgeraete Aufsteliungsgeseilschaft mbh Co. KG", dotyczącym określenia podstawy opodatkowania usługi udostępniania automatów do gry. Trybunał orzekł, iż wynagrodzenie faktycznie otrzymane przez usługodawcę w zamian za udostępnienie automatów stanowi wyłącznie część stawki, którą może on zatrzymać dla siebie. Oznacza to, że podstawa opodatkowania czynności związanych z takimi automatami nie obejmowała części całkowitej stawki odpowiadającej wygranej wypłaconej graczom (por. B. Niedziółka VI Dyrektywa VAT, pod red. K. Sachsa, Podatkowe Komentarze Becka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004, komentarz do art. 11 VI Dyrektywy VAT, str. 265).

Z kolei w wyroku w sprawie w sprawie C-172/96 "First National Bank of Chicago" odnoszącym się do zwolnionych usług finansowych (obrotu walutami) Trybunał uznał, iż w przypadku świadczenia usług wymiany walut obrotem (podstawą opodatkowania) z tytułu świadczenia tego rodzaju usług jest wyłącznie kwota rzeczywistego wynagrodzenia za wyświadczoną usługę, tj. ogólny wynik uzyskany na zawieranych transakcjach w danym okresie czasu.

Powyższe stanowisko znalazło odzwierciedlenie w wyroku NSA z dnia 21 stycznia 2010 r. (sygn. akt I FSK 1846/08) dotyczącym sposobu ustalania podstawy opodatkowania VAT w przypadku usług w zakresie wymiany walut:

"Jak wskazał to natomiast już Sąd I instancji, ETS w sprawie z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie C-172/96 pomiędzy Commissioners of Customs Excise a First National Bank of Chicago zajmował stanowisko w stanie analogicznym do opisanego przez skarżącą we wniosku o udzielenie interpretacji.

ETS wskazał w powyższym wyroku, iż zgodnie z art. 11 (A) (1) (a) VI Dyrektywy podstawą opodatkowania, w odniesieniu do świadczenia usług jest to co stanowi wynagrodzenie, jakie usługodawca otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy takich usług. W ocenie ETS waluty przekazywane danej stronie transakcji przez drugą o ile są przedmiotem dostawy, nie mogą być traktowane jako odpłatność za usługę wymiany jednych walut na inne, a w konsekwencji jako wynagrodzenie za taką usługę. Ustalenie wynagrodzenia sprowadza się zatem do tego, co Bank otrzymuje z tytułu transakcji wymiany walut, to znaczy co jest wynagrodzeniem za transakcje wymiany walut, które może on pobrać.

ETS podkreślił, iż w tym zakresie, spread stanowiący różnicę pomiędzy ceną kupna a ceną sprzedaży jest jedynym odpowiednikiem ceny, jaką Bank uzyskałby, gdyby miał zawrzeć w tej samej chwili i na takich samych warunkach dwie odpowiadające sobie transakcje kupna i sprzedaży tych samych kwot w tych samych walutach."

Na ww. orzeczeniach TSUE oparte zostało również rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w prawomocnym wyroku z dnia 21 listopada 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 1471/08. W przedmiotowym orzeczeniu WSA uznał, iż podstawę opodatkowania VAT świadczonych przez bank usług pośrednictwa finansowego w zakresie:

WSA w Warszawie uznał tym samym, iż w przypadku świadczonych przez bank usług finansowych wynagrodzeniem banku jako usługodawcy (i tym samym podstawą opodatkowania VAT em) jest kwota rzeczywistego wyniku finansowego zrealizowanego przez bank w związku ze świadczoną usługą.

Z kolei w wyroku z dnia 16 lutego 2010 r., sygn. akt I FSK 2104/08, NSA wskazał, że w przypadku obrotu wierzytelnościami wynagrodzeniem nabywcy wierzytelności jest kwota jaką nabywca ten rzeczywiście uzyska w wyniku ekonomicznej "utylizacji" wierzytelności, pomniejszona o kwotę jaką nabywca ten zapłacił za ową wierzytelność,

A zatem powyższe orzeczenia potwierdzają, iż w przypadku świadczenia usług podstawą opodatkowania powinno być wynagrodzenie usługodawcy faktycznie otrzymane z tytułu świadczenia usługi. W ocenie Wnioskodawcy, przekładając powyższe rozważania na okoliczności niniejszej sprawy, należy uznać, iż wynagrodzeniem Banku Hipotecznego z tytułu świadczenia usługi polegającej na zapewnieniu Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności jest kwota faktycznego (efektywnego) wynagrodzenia uzyskanego z tego tytułu przez usługodawcę, stanowiąca: różnicę pomiędzy oprocentowaniem listów zastawnych wyemitowanych na podstawie nabytych wierzytelności a oprocentowaniem tych wierzytelności (w przypadku, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy niż poziom oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji) lub dodatkowe wynagrodzenie Banku Hipotecznego otrzymane od Banku (w sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie wyższy lub równy poziomowi oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji).

Wnioskodawca wskazuje, iż nawet w przypadku, gdy poziom oprocentowania określonych listów zastawnych nie będzie niższy od poziomu oprocentowania wierzytelności, na podstawie których zostały wyemitowane, to z tytułu całokształtu działalności polegającej na nabywaniu wierzytelności i emisji listów zastawnych Bank Hipoteczny nie osiągnie straty, gdyż jedynie taki sposób ukształtowania oprocentowania dopuszcza art. 18 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Tym samym Bank Hipoteczny z tytułu działalności, o której mowa we wniosku, uzyska wynagrodzenie obejmującej nieujemny spread oraz dodatkowe wynagrodzenie, o którym mowa powyżej.

Zdaniem Wnioskodawcy nie znajduje uzasadnienia ograniczanie zakresu pojęciowego terminu wynagrodzenie do bezpośredniej płatności (należności). Nie ulega bowiem wątpliwości, iż motywem działania Banku Hipotecznego polegającego na Nabyciu wierzytelności jest osiągnięcie z tego tytułu przysporzenia majątkowego jakim będzie wynagrodzenie w postaci wskazanej przez Wnioskodawcę. Dokonywanie tego rodzaju transakcji stanowi istotę działalności gospodarczej Banku Hipotecznego nakierowanej na osiągnięcie zysku.

Reasumując, usługa w postaci zapewnienia Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności świadczona przez Bank Hipoteczny będzie miała charakter odpłatny, albowiem Bank Hipoteczny uzyska z tytułu jej świadczenia wynagrodzenie w postaci dodatniego wyniku osiągniętego w związku z Nabyciem wierzytelności i emisją na ich podstawie listów zastawnych (w przypadku, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy niż poziom oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji) lub w postaci dodatkowego wynagrodzenia (w sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie wyższy lub równy poziomowi oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji).

Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, zapewnienie Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności należy uznać za usługę w rozumieniu art. 5 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, świadczoną przez Bank Hipoteczny.

Uznanie nabycia wierzytelności za usługę w rozumieniu ustawy o VAT znajduje potwierdzenie również w działalności interpretacyjnej Ministra Finansów. Przykładowo działający z jego upoważnienia Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji Indywidualnej z dnia 19 marca 2012 r., nr IBPP2/443-1290/11/WN stwierdził, że:

"Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych."

Takie też stanowisko zaprezentowane zostało w interpretacjach indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 13 marca 2012 r. nr IBPP2/443-242/12/lCz oraz nr IBPP2/443-1281/11/ICz. W świetle powyższego Wnioskodawca nie ma wątpliwości, iż zapewnienie Bankowi finansowania poprzez Nabycie wierzytelności stanowić będzie usługę w rozumieniu ustawy o VAT, świadczoną przez Bank Hipoteczny.

d. Zapewnienie finansowania poprzez nabycie wierzytelności jako usługa a wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-93/10 (Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG) oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygn. akt I FPS 5/11.

Stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym zapewnienie Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności należy uznać za usługę w rozumieniu ustawy o VAT, nie sprzeciwia się poglądowi wyrażonemu w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11, oraz w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: "TSUE") z dnia 21 października 2011 r. w sprawie C-93/10 (Finanzamt Essen-Nordost przeciwko GFKL Financial Services AG). Zdaniem Wnioskodawcy stanowiska zaprezentowane w ww. orzeczeniach NSA oraz TSUE nie mają wpływu na ocenę zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem niniejszego wniosku, albowiem odnoszą się one do całkowicie odmiennych stanów faktycznych, tj. jedynie do takiego nabycia wierzytelności, którego przedmiotem są wierzytelności trudne i które odbywa się bez wynagrodzenia, na co wskazał NSA w wyroku podkreślając, że:

"Transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) (...)".

Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u."

Podobnie wskazał również TSUE stwierdzając, że:

"Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników."

Co doprowadziło TSUE do konkluzji, zgodnie z którą:

"Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej; ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży."

Tymczasem w przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym przedmiotem cesji będzie pewna (niezagrożona) wierzytelność niezabezpieczona hipoteką z tytułu kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego, a Bank Hipoteczny otrzyma z tytułu transakcji wynagrodzenie (w postaci dodatniego wyniku osiągniętego w efekcie nabycia wierzytelności i emisji na ich podstawie listów zastawnych (lub w postaci dodatkowego wynagrodzenia), co sprawia, że pogląd wyrażony w ww. wyroku NSA i wyroku TSUE nie może mieć wpływu na rozstrzygniecie w przedmiotowej sprawie.

Poniżej Wnioskodawca przedstawia szczegółowe uzasadnienie przyczyn, dla których rozstrzygnięcia zawarte w wyroku TSUE w sprawie C-93/10 oraz wyrok NSA w sprawie o sygn. akt I FPS 5/11 nie powinny być brane pod uwagę przy rozpoznawaniu niniejszego wniosku:

i. Wierzytelności "trudne" a wierzytelności "pewne" (niezagrożone) - różnice

Jak wskazano powyżej, wierzytelności, które Bank Hipoteczny nabędzie w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym, nie stanowią tzw. wierzytelności trudnych.

Mimo że pojęcie to nie posiada definicji legalnej, to powszechnie przyjmuje się, iż wierzytelnością trudną jest taka wierzytelność, co do której zaspokojenia istnieją poważne wątpliwości oraz istnieją inne okoliczności, które sprawiają, że jej wyegzekwowanie może nastręczać trudności. Tak też stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w Interpretacji indywidualnej z dnia 19 marca 2012 r. nr IBPP2/443-1290/11/WN, podkreślając, że:

"Tym samym dla wskazania "wierzytelności trudnych" oprócz samej wątpliwości ich niezaspokojenia, muszą wystąpić inne dodatkowe okoliczności zdarzenia, które pozwolą na uznanie, że są to "wierzytelności trudne"."

W przedmiotowym stanie faktycznym Wnioskodawca podkreśla, iż wierzytelności, które zamierza nabyć nie stanowią wierzytelności trudnych, gdyż nie istnieją wątpliwości odnośnie ich zaspokojenia oraz nie występują żadne inne okoliczności, które mogą zwiększać ryzyko ich niezaspokojenia.

W świetle powyższego zdaniem Wnioskodawcy nie ulega wątpliwości, iż w przedstawionym zdarzeniu przyszłym przedmiotem nabycia nie będą wierzytelności trudne, co oznacza, iż istotnie różni się on od stanów faktycznych, na tle których zapadły ww. rozstrzygnięcia NSA i TSUE. Oznacza to, że zaprezentowane w nich poglądy nie mogą mieć wpływu na klasyfikację nabycia wierzytelności z punktu widzenia podatku VAT.

Również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w cytowanej powyżej interpretacji wskazał na niemożliwość odniesienia wniosków płynących z wyroku TSUE do wierzytelności trudnych stwierdzając, że:

"Odnosząc się z kolei do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku TSUE C-93/10 należy zauważyć, że orzeczenie to dotyczy "trudnych wierzytelności". Z okoliczności sprawy wynika, iż odzyskanie wierzytelności zajmie około trzech lat, zaś udzielenie sprzedającemu przez nabywcę kredytu spowoduje, że po odliczeniu odsetek wartość umowna wierzytelności będzie znacznie niższa od wartości nominalnej. Zatem wskazane zostały dodatkowe okoliczności. Natomiast w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca jak już wcześniej wyjaśniono oprócz pojawiających się wątpliwości co do ich zaspokojenia nie wskazał dodatkowych okoliczności, z których wynikałoby, że są to "wierzytelności trudne". Tym samym rozstrzygnięcie wynikające z powołanego orzeczenia C-93/10 nie wpływa na rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie."

Zdaniem Wnioskodawcy nie ma również wątpliwości, iż ww. wyrok NSA również odnosi się jedynie do tzw. wierzytelności trudnych. Tym samym, skoro zarówno NSA, jak i TSUE wprost wskazały, iż wydane rozstrzygnięcia dotyczą wierzytelności trudnych, nie ma żadnych podstaw by zawarte tam wnioski odnosić do wierzytelności takich jak w przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym, które są wierzytelnościami pewnymi.

W świetle powyższego Wnioskodawca podkreśla, iż stanowiska TSUE i NSA wyrażone we wskazanych powyżej sprawach nie mają wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie będącej przedmiotem niniejszego wniosku.

ii. Wynagrodzenie związane z nabyciem wierzytelności

Zasadniczym powodem stwierdzenia przez TSUE oraz przez NSA, iż w przypadku nabycia wierzytelności nie dochodzi do świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o VAT, był brak bezpośredniego wynagrodzenia po stronie nabywcy wierzytelności z tytułu wykonanej czynności (usługi). TSUE (a w ślad za nim NSA) uznał bowiem, że w przypadku wierzytelności trudnej, sama różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną zapłaconą przez nabywcę (tzw. dyskonto, premia) nie może być uznana za wynagrodzenie nabywcy, w sytuacji, gdy służy ona wyłącznie odzwierciedleniu rynkowej wartości wierzytelności (która w przypadku wierzytelności trudnych jest uzależniona przede wszystkim od prognozowanych szans uzyskania spłaty wierzytelności).

Skoro zatem dyskonto / premia związane z nabyciem wierzytelności trudnych w sprawie rozpoznanej przez Trybunał służyło wyłącznie odzwierciedleniu wartości rynkowej tych wierzytelności (która była niższa od ich wartości nominalnej z uwagi na fakt, iż szanse uzyskania spłaty tych wierzytelności były niskie), to nabywca wierzytelności, nabywając wierzytelność po cenie niższej niż jej wartość nominalna, faktycznie nie uzyskiwał żadnego bezpośredniego wynagrodzenia z tego tytułu. Różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a zapłaconą ceną (dyskonto / premia) służyło bowiem w tym konkretnie przypadku jedynie urealnieniu wartości rynkowej wierzytelności.

Tymczasem w zdarzeniu przyszłym przedstawionym w niniejszym wniosku, Bank Hipoteczny uzyska, w związku z Nabyciem wierzytelności od Banku, wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi zapewnienia finansowania.

Jak wykazano powyżej, wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez Bank Hipoteczny będzie efektywne wynagrodzenie osiągnięte z tego tytułu.

Przedmiotowe wynagrodzenie będzie obejmowało (i) dodatnią różnicę pomiędzy poziomem marży związanej z kredytem, a poziomem marży związanej z wyemitowanym na jego podstawie listem zastawnym (w przypadku, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie niższy niż poziom oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji) lub (ii) dodatkowe wynagrodzenie Banku Hipotecznego otrzymane od Banku (w sytuacji, gdy poziom oprocentowania listów zastawnych będzie wyższy lub równy poziomowi oprocentowania wierzytelności stanowiących podstawę ich emisji).

Z uwagi na fakt, iż świadczenie przez Bank Hipoteczny usługi w zapewnienia finansowania poprzez nabycie wierzytelności będzie dokonane za wynagrodzeniem, co dodatkowo przesądza o braku możliwości oparcia rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie na stanowisku wyrażonym przez TSUE w wyroku w sprawie C-93/10 oraz przez NSA w uchwale w sprawie o sygn. akt I FPS 5/11.

W efekcie Nabycie wierzytelności należy uznać za odpłatną usługę w rozumieniu ustawy o VAT. Przy czym w ocenie Wnioskodawcy będzie to usługa "w zakresie długów" (nieobejmująca czynności ściągania długów ani factoringu), która korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT (o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia).

3. Nabycie wierzytelności przez Bank Hipoteczny jako usługa "w zakresie długu" nieobejmująca czynności ściągania długów ani factoringu

W ocenie Wnioskodawcy usługa nabycia wierzytelności będzie stanowiła usługę "w zakresie długu", która jest zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT zwolnione z podatku są usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Zgodnie jednak z art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, z zakresu zwolnień podatkowych przewidzianych między innymi w art. 43 ust. 1 pkt 38-40 ustawy o VAT wyłącza się czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Z kolei na podstawie art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L Nr 347, poz. 1 z późn. zm., dalej jako "Dyrektywa") Państwa Członkowskie UE zobowiązane są zwolnić z VAT, między innymi, transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Jak podkreślono powyżej, nabywając od Banku wierzytelności kredytowe Bank Hipoteczny wykona na rzecz Banku świadczenie w postaci zapewnienia mu finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Wynagrodzenie za nabyte wierzytelności zostanie bowiem zapłacone przez Bank Hipoteczny w całości (po emisji listów zastawnych). Z uwagi na fakt, iż przedmiotem sprzedaży będą wierzytelności kredytowe (których spłata przez kredytobiorców następowałaby w ratach, zwykle przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), sprzedaż wierzytelności na rzecz Banku Hipotecznego pozwoli Bankowi de facto otrzymać całą spłatę kredytu "z góry" i tym samym zwiększyć płynność finansową.

Nabywając wierzytelności Bank Hipoteczny wyświadczy zatem na rzecz Banku usługę w postaci zapewnienia Bankowi finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej, przy czym niewątpliwie będzie to usługa "w zakresie długu" o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

W doktrynie wskazuje się, iż fakt, iż sprzedaż wierzytelności własnych stanowi istotny element działalności gospodarczej prowadzonej przez podmiot z sektora finansowego jest istotnym argumentem wspierającym tezę o zwolnieniu z VAT sprzedaży wierzytelności własnych banku (por. W. Pietrasiewicz, komentarz do art. 135 Dyrektywy "Dyrektywa VAT 2006/112/WE. Komentarz 2010", pod red. J. Martini, Oficyna Wydawnicza UNIMEX, Wrocław 2010, str. 603).

Usługi zapewnienia Bankowi finansowania przez nabycie jego własnych wierzytelności kredytowych świadczonej przez Bank Hipoteczny na rzecz Banku w przedstawionym stanie faktycznym nie można przy tym uznać za czynności ściągania długów / windykację należności, które są wyłączone ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT oraz art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy.

O braku możliwości uznania nabycia wierzytelności za czynność "ściągania długów" świadczy w pierwszej kolejności fakt, iż po nabyciu wierzytelności Bank Hipoteczny nie będzie wykonywał czynności związanych z monitoringiem oraz windykacją wierzytelności. Bank Hipoteczny zleci wykonanie tych czynności Bankowi na podstawie odrębnej umowy. Na konto Banku wpływać będą również spłaty wierzytelności (które następnie Bank będzie przekazywał Bankowi Hipotecznemu).

Tym samym dopiero usługa jaka wystąpi pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem w zakresie windykacji spłat należności będzie mogła potencjalnie obejmować czynności w zakresie ściągania długów, które zgodnie z art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT są wyłączone ze zwolnienia z podatku.

Zapewnienie Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie natomiast usługą finansową "w zakresie długu" zupełnie odrębną od przyszłych czynności w zakresie windykacji tych należności.

Niezależnie od powyższego, usługi w zakresie zapewnienia finansowania poprzez nabycie wierzytelności nie można by uznać za czynność "w zakresie ściągania długów / windykacji" w rozumieniu art. 43 ust. 15 ustawy o VAT (oraz art. 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy) nawet wówczas, gdyby Bank Hipoteczny po nabyciu wierzytelności zamierzał we własnym zakresie i na własny rachunek wykonywać czynności związane z ich windykacją.

Wprawdzie ani Dyrektywa, ani ustawa o VAT nie definiują, co należy rozumieć pod pojęciem czynności "ściągania długów / windykacji należności", jednakże w ocenie Wnioskodawcy, pod pojęciem tym należy rozumieć usługi, w ramach których usługodawca zobowiązuje się do podjęcia na rzecz usługobiorcy, za wynagrodzeniem (zwykle w postaci prowizji), czynności mających na celu ściągnięcie należności (wierzytelności) podmiotu trzeciego (zazwyczaj - usługobiorcy). Usługodawca ściąga zatem dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie. Z usługą ściągania długu nie mamy natomiast do czynienia wówczas, gdy usługodawca nabywa wierzytelność od usługobiorcy na własne ryzyko i na własny rachunek, nawet wówczas, gdy czyni to w celu uzyskania jej późniejszej spłaty od dłużnika. Wszelkie czynności podejmowane przez nabywcę po nabyciu wierzytelności (jej windykacja lub sprzedaż) pozostają poza zakresem usługi nabycia wierzytelności i nie powinny wpływać na jej klasyfikację, w szczególności z punktu widzenia VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie. Przykładowo, w wyroku z dnia 25 lutego 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 1766/09, w stosunku do którego skarga kasacyjna Ministra Finansów oddalona została wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK 506/12, WSA w Warszawie uchylając Interpretację indywidualną Ministra Finansów uznał, iż:

" (...) usługa ściągania długów zakłada istnienie dwóch podmiotów, które zawarły transakcję. Usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Konsumentem usługi (usługobiorcą) jest ten podmiot, który korzysta z usługi wykonywanej przez kontrahenta, co oznacza, że usługodawca ściąga dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie.

Tymczasem w przypadku cesji wierzytelności podmiot który wstąpił w prawa i obowiązki wierzyciela może dokonać na swoją rzecz windykacji nabytej należności, może też podjąć inne czynności takie jak potrącenie wierzytelności czy też konwersja wierzytelności na inne prawa majątkowe czy też wreszcie dokonać dalszej cesji wierzytelności (...).

Transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. W żadnym razie z wniosku nie wynika natomiast, by Skarżąca zobowiązała się do jakichkolwiek działań polegających na ściąganiu długu na rzecz innego podmiotu. Jest to zresztą logiczne, skoro nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe podatnik wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Z tą chwilą wykonana zostaje transakcja pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją. Ewentualne podjęcie przez Skarżącą działań zmierzających do ściągnięcia długu nie będzie już wynikało z transakcji zawartej wcześniej z cedentem. istniejący nadal dług Skarżąca będzie ściągała dla siebie, a nie dla innego podmiotu.

Zatem wskazane wyżej okoliczności świadczą o tym, że organ podatkowy niezasadnie uznał typową umowę przelewu wierzytelności jako usługę ściągania długu."

Podobne stanowisko zostało zaprezentowane w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych (por. wyrok WSA w Warszawie z 19 maja 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 252/08, w stosunku do którego skarga kasacyjna Ministra Finansów oddalona została wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 stycznia 2010 r., sygn akt I FSK 1627/08, wyrok WSA w Poznaniu z 6 listopada 2009 r. sygn. akt I SA/Po 628/09, wyrok WSA we Wrocławiu z 7 kwietnia 2010 r. sygn. akt I SA/Wr 152/10).

4. Podsumowanie

Podsumowując Wnioskodawca stwierdza, iż w przedstawionym przez niego stanie faktycznym świadczona przez niego usługa zapewnienia Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności będzie usługą podlegającą zwolnieniu z podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, a jednocześnie nie będzie stanowić usługi ściągania długów i factoringu, o których mowa w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT.

Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, że jego stanowisko w zakresie zasadności zwolnienia z podatku VAT usługi nabycia od Banku wierzytelności przez Wnioskodawcę w celu emisji na ich podstawie listów zastawnych znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 października 2012 r. nr IPPP1/443-829/12-4/IGo.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Końcowo tut. Organ podatkowy informuje, że w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych sprawa zostanie rozpatrzona odrębnie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.