IPPP2/443-203/11-2/KG - Sporządzenie opinii przez biegłego na zlecenie sądu a opodatkowanie VAT.

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 5 maja 2011 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPP2/443-203/11-2/KG Sporządzenie opinii przez biegłego na zlecenie sądu a opodatkowanie VAT.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 lutego 2011 r. (data wpływu 16 lutego 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania sporządzenia opinii przez biegłego na zlecenie sądu za działalność gospodarczą - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania sporządzenia opinii przez biegłego na zlecenie sądu za działalność gospodarczą.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca nie wykonuje działalności gospodarczej, nie jest zatem również podatnikiem VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Wnioskodawca osiągał w 2010 oraz 2011 r. przychody z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niepodlegające opodatkowaniu VAT na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.

Przychody te zostały uzyskane przez Wnioskodawcę na skutek realizacji umów o dzieło w zakresie wycen przedsiębiorstw oraz sporządzania innych opracowań z zakresu finansów przedsiębiorstw. W ramach tych umów będący osobą prawną zlecający (zamawiający) określał dzieła (raporty, wyceny, lub opracowania), będące przedmiotem umów, a także przyjmował odpowiedzialność za te dzieła wobec osób trzecich, Wnioskodawca natomiast zobowiązywał się do wykonania tych dzieł. Umowy określały wynagrodzenie Wnioskodawcy z tytułu wykonania dzieła oraz przeniesienia autorskich praw majątkowych na zleceniodawcę (zamawiającego).

Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2010 r. Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy Wydział Gospodarczy ("Sąd") dopuścił w sprawie o zapłatę dowód z opinii Wnioskodawcy jako biegłego z zakresu finansów z uprawnieniami doradcy inwestycyjnego, pomimo tego, że Wnioskodawca nie figurował na liście biegłych prowadzonej przez Prezesa niniejszego Sądu (tzw. powołanie biegłego ad hoc). Niniejszym postanowieniem Sąd wyznaczył również szczegółowy zakres okoliczności jakie ustalić powinna opinia biegłego (siedem wyszczególnionych zagadnień związanych ze sprawą).

Wnioskodawca złożył powyższą opinię w dniu 30 listopada 2010 r. załączając wystawiony rachunek dla Sądu za sporządzenie opinii biegłego w powoływanej sprawie.

Wnioskodawca nie uzyskiwał w przeszłości jakichkolwiek przychodów z tytułu sporządzania opinii w charakterze biegłego sądowego. Wnioskodawca nie ma zamiaru w przyszłości w ciągły i częstotliwy sposób świadczyć usług sporządzania opinii w charakterze biegłego sądowego, tym bardziej że obecnie nie jest wpisany na listę biegłych sądowych prowadzoną przez jakikolwiek sąd, ani nie planuje ubiegania się o wpis na taką listę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy sporządzenie przez biegłego na zlecenie sądu opinii w sprawie jest czynnością stanowiącą samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 oraz art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami VAT są m.in. osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność (...) usługodawców, (...) a także działalność osób wykonujących wolne zawody; również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Zgodnie z przedstawionym powyżej stanem faktycznym sporządzenie przez Wnioskodawcę opinii miało charakter jednorazowy w okolicznościach nie wskazujących na zamiar wykonywania tego typu czynności w sposób częstotliwy, a zatem Wnioskodawca nie wykonywał działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym Wnioskodawca nie był podatnikiem VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem osiągnięcie przez Wnioskodawcę przychodu z tytułu sporządzenia powoływanej opinii nie spowodowało powstania u Wnioskodawcy obowiązku podatkowego z tytułu podatku od towarów i usług.

Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1 tejże ustawy, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie z art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej, samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym (...).

Odpowiedzialność wobec osób trzecich za skutki wynikające z opinii biegłego spoczywa na sądzie wydającym wyrok w danej sprawie. Dla każdego sądu opinia biegłego stanowi jeden z dowodów w sprawie, sąd zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów każdorazowo i samodzielnie w realiach konkretnej sprawy podejmuje decyzję o tym, które dowody uznać za wiarygodne, a którym dowodom w całości lub części odmówić wiarygodności. Odpowiedzialność biegłego za sporządzoną opinię ogranicza się więc wyłącznie do odpowiedzialności wobec sądu, czyli podmiotu zlecającego sporządzenie opinii przez biegłego. Postanowienie sądu w zakresie powołania biegłego w danej sprawie zawiera również określenie warunków wykonywania czynności przez biegłego, w szczególności zakres opinii którą sporządzić powinien ten biegły oraz okoliczności podlegające ustaleniu.

Zlecając sporządzenie opinii sądy ustalają również wynagrodzenie biegłego, wysokość tego wynagrodzenia może zostać również określona na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. z dnia 31 grudnia 1975 r., z późn. zm.). W tym stanie Wnioskodawca nie wykonywał samodzielnej działalności gospodarczej, a zatem przychód Wnioskodawcy z tytułu sporządzenia powoływanej opinii nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 cyt. ustawy. Jak stanowi art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 pkt 3) cyt. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zatem art. 5 cyt. ustawy w związku z art. 8 cyt. ustawy określa czynności, których wykonanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Wykaz podmiotów, które uważane są za podatników podatku od towarów i usług oraz rodzaje czynności, które stanowią działalność gospodarczą, określone zostały m.in. w przepisach art. 15 cyt. ustawy.

Na mocy art. 15 ust. 1 cyt. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 cyt. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Natomiast według art. 15 ust. 3 pkt 3 cyt. ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie z przepisem art. 13 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu m.in. sądowym.

Aby czynności osoby fizycznej nie były uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, muszą być spełnione warunki określone w art. 15 ust. 3 pkt 3 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług, a mianowicie: związanie wykonującego czynności ze zlecającym ich wykonanie prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny między zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do: warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego za wykonanie tych czynności.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie te czynności określone w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które realizowane są w oparciu o stosunek prawny, w ramach którego zostaną sformułowane elementy określające warunki osobistego wykonywania czynności w ramach danego stosunku prawnego, a także przejęcie odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich za czynności wykonującego zlecenie. Czynności wymienione w ww. art. 13 pkt 6, które są realizowane w oparciu o stosunek prawny, w którym nie określono odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich, za czynności wykonującego zlecenie - jako niespełniające wymogów wymienianych w art. 15 ust. 3 pkt 3 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług - podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu samodzielnej działalności gospodarczej.

Z okoliczności przedstawionych w złożonym wniosku wynika, iż Wnioskodawca osiągał w 2010 oraz 2011 r. przychody z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niepodlegające opodatkowaniu VAT na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Przychody te zostały uzyskane przez Wnioskodawcę na skutek realizacji umów o dzieło w zakresie wycen przedsiębiorstw oraz sporządzania innych opracowań z zakresu finansów przedsiębiorstw. Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie dopuścił w sprawie o zapłatę dowód z opinii Wnioskodawcy jako biegłego z zakresu finansów z uprawnieniami doradcy inwestycyjnego. Wnioskodawca złożył powyższą opinię w dniu 30 listopada 2010 r. załączając wystawiony Rachunek dla Sądu za sporządzenie opinii biegłego w powoływanej sprawie. Wnioskodawca nie wykonuje działalności gospodarczej, nie jest zatem również podatnikiem VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług.

W przypadku sporządzania przez biegłego opinii nie można mówić, iż sąd bierze na siebie odpowiedzialność za jego czynności. Biegłym sądowym może być ustanowiona osoba, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej dziedzinie potwierdzone stosownymi dokumentami. Organ procesowy, dopuszczając w toku postępowania dowód w postaci opinii biegłego, odwołuje się do jego specjalistycznej wiedzy i autorytetu. Sąd może tę opinię biegłego przyjąć lub odrzucić. By opinia biegłego była obiektywna musi być autonomiczna, niezależna. To w konsekwencji powoduje, że biegli w toku opiniowania są samodzielni. W konsekwencji powyższego, osoba występująca w charakterze biegłego nie może korzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług, albowiem w stosunku prawnym łączącym sąd z biegłym nie występują przesłanki wymienione w tym przepisie. W szczególności biegły sądowy ponosi odpowiedzialność wobec organu orzekającego oraz wobec osób trzecich za wykonywane przez siebie czynności.

W związku z niespełnieniem jednego z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę, czynność wykonana przez Wnioskodawcę (sporządzenie opinii) na zlecenie sądu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Czynności biegłego wykonującego powierzone mu funkcje wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 2 cyt. ustawy i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a biegły w myśl art. 15 ust. 1 cyt. ustawy jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 113 ust. 1 ustawy, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Wyjaśnić należy, iż zgodnie z art. 106 ust. 1 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133), biegłemu przysługuje za wykonanie czynności wynagrodzenie w wysokości określonej odrębnymi przepisami. W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 z późn. zm.), koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym obejmują wynagrodzenie biegłych za wykonaną pracę, koszty zużytych materiałów oraz inne wydatki niezbędne do wydania opinii. Prawo biegłego do żądania wynagrodzenia za spełnienie nałożonych nań obowiązków wynika z art. 288 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), art. 9 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, z późn. zm.) oraz § 2 cyt. rozporządzenia w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym.

Stosownie do przepisu art. 29 ust. 1 cyt. ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i ust. 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Mając na uwadze powołane przepisy należy stwierdzić, że kwotą należną z tytułu sprzedaży - czyli z tytułu świadczenia przez biegłego na rzecz sądu usługi polegającej na wydaniu opinii - jest kwota wynagrodzenia. Tym samym obrotem dla biegłego jest kwota wynagrodzenia pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Stosownie do § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392), w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Przytoczony przepis nie nakłada obowiązku płacenia podatku VAT na inne podmioty (sąd, strony procesu), lecz przesuwa jedynie moment powstania obowiązku jego płacenia z chwili wykonania usługi na, korzystniejszą dla biegłych, chwilę wypłaty im wynagrodzenia za sporządzoną opinię.

Reasumując, czynności wykonywane przez biegłego na rzecz sądu wykonywane na jego zlecenie, polegające na wydaniu opinii wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Końcowo wskazać należy, iż w przypadku gdy wartość obrotu Wnioskodawcy w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 150.000 zł, zastosowanie znajdzie cytowany art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Oznacza to, iż Zainteresowany będzie obowiązany dokonać rejestracji jako podatnik VAT po przekroczeniu określonego w wyżej powołanym przepisie obrotu w wysokości 150.000 zł.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl