IPPP1/443-943/14-2/KC

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z Nr 112 poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Banku, przedstawione we wniosku z dnia 13 sierpnia 2014 r. (data wpływu 18 sierpnia 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie rozliczenia nabycia przez Bank wierzytelności zabezpieczonych hipoteką - jest prawidłowe.

W dniu 18 sierpnia 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie rozliczenia nabycia przez Bank wierzytelności zabezpieczonych hipoteką.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. (dalej; "Bank hipoteczny" lub "Wnioskodawca") jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 z późn. zm., dalej; "ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych").

Bank hipoteczny jest specyficznym typem banku, który może wykonywać tylko czynności wymienione w ustawie o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Do czynności takich, zgodnie z art. 12 ww. ustawy, należy między innymi: nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką od innych banków, emisja na podstawie tych wierzytelności hipotecznych listów zastawnych (będących oprocentowanymi instrumentami o charakterze dłużnym), a także udzielane kredytów (zabezpieczonych i niezabezpieczonych hipoteką).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 oraz art. 4 ww. ustawy, hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia świadczeń pieniężnych, które polegają na wypłacie odsetek i wykupie hipotecznych listów zastawnych w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji (z uwzględnieniem przepisów tej ustawy).

Nabywanie przez Bank hipoteczny wierzytelności zabezpieczonych hipoteką oraz emisja na ich podstawie instrumentów dłużnych w postaci listów zastawnych ma dwa zasadnicze cele:

* pozyskanie środków pieniężnych niezbędnych do udzielania kredytów przez Bank hipoteczny,

* osiągnięcie zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (a w szczególności spłat ich oprocentowania) a ponoszonymi przez Bank hipoteczny kosztami finansowania (tekst jedn.: przede wszystkim oprocentowania należnego posiadaczom listów zastawnych); należy przy tym podkreślić, że zgodnie z treścią art. 18 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, "dochód banku hipotecznego z tytułu odsetek od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką (...) nie może być niższy od kosztów z tytułu odsetek od znajdujących się w obrocie hipotecznych listów zastawnych".

Czynności polegające na nabywaniu wierzytelności zabezpieczonych hipoteką od innych banków i emisji na ich podstawie listów zastawnych podejmowane są w ramach podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

Nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką jest istotnym warunkiem dla dokonywania przez Wnioskodawcę emisji hipotecznych listów zastawnych.

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca będzie nabywał od innego banku (dalej: "Bank"), prowadzącego działalność bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.) wierzytelności kredytowe zabezpieczone hipoteką.

W tym celu Wnioskodawca będzie zawierał z Bankiem umowy cesji przedmiotowych wierzytelności (art. 509 Kodeksu cywilnego). Umowy te będą każdorazowo dotyczyły portfela (portfeli) określonych wierzytelności wynikających z istniejących umów kredytowych zawartych przez Bank przed datą cesji (zawarcie umowy cesji nie będzie bezpośrednim, automatycznym następstwem zawarcia umowy kredytowej).

Przedmiotem cesji będą wyłącznie wierzytelności niewymagalne, tj. takie, których termin płatności w momencie dokonywania cesji jeszcze nie upłynął. Będą to jednocześnie tzw. wierzytelności pewne, tj. takie, co do których w momencie dokonywania cesji nie istnieją wątpliwości co do możliwości ich zaspokojenia, jak również nie będą istniały okoliczności mogące zwiększać ryzyko ich niezaspokojenia.

Z chwilą zbycia wierzytelności Bank przeniesie na Wnioskodawcę wszelkie uprawnienia i ryzyka związane z tymi wierzytelnościami, w szczególności prawo do przychodów z tytułu oprocentowania rat kapitałowych kredytów spłacanych przez kredytobiorców. Te odsetki staną się wymagalne dopiero po dacie cesji.

Cena z tytułu cesji wierzytelności zostanie ustalona na poziomie rynkowym na podstawie wyceny, dokonanej na zlecenie Banku Hipotecznego przez wyspecjalizowany podmiot zewnętrzny, z uwzględnieniem dyskontowanej wartości przyszłych przepływów pieniężnych jak i innych czynników, dla każdej zbywanej wierzytelności. Z uwagi na fakt, iż ta wycena będzie uwzględniała parametry rynkowe na dzień jej sporządzenia, które mogą odbiegać - ze względu na upływ czasu - od warunków oprocentowania określonych w danej umowie kredytowej, powyższa różnica może mieć wpływ na wartość rynkową konkretnej wierzytelności.

W konsekwencji, u Wnioskodawcy mogą wystąpić w praktyce trzy sytuacje: cena może być niższa od wartości nominalnej wierzytelności (wystąpi dyskonto), cena będzie równa wartości nominalnej wierzytelności, cena będzie wyższa od wartości nominalnej wierzytelności (wystąpi tzw. premia).

Pod pojęciem "wartości nominalnej wierzytelności" należy rozumieć wartość niewymagalnych rat kapitałowych dla danego kredytu powiększoną o kwotę naliczonych a niewymagalnych odsetek na dzień cesji. Wartość nominalna wierzytelności nie obejmuje w żadnym wypadku oprocentowania od kredytu naliczonego po dacie cesji.

Na podstawie ww. wierzytelności nabytych od Banku, Wnioskodawca planuje dokonać emisji hipotecznych listów zastawnych. Mając na uwadze ograniczenia wynikające z art. 14 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych w zakresie refinansowania kredytów, które nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 60% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości, wartość emisji, co do zasady będzie niższa od wartości rynkowej nabytych wierzytelności. Oznacza to, że część ceny ich nabycia może być sfinansowana przez Wnioskodawcę z innych źródeł.

Emisja listów zastawnych będzie miała miejsce po dacie dokonania cesji wierzytelności. Jeśli chodzi o płatność ceny z tytułu nabycia wierzytelności, to umowa cesji może przewidywać dokonanie płatności przed lub po dacie emisji listów zastawnych, jednak nie później niż z upływem terminu określonego w tej umowie, który może być dłuższy niż rok.

W przypadku odroczenia płatności ceny w stosunku do daty cesji, będzie to skutkowało zaciągnięciem oprocentowanego zobowiązania wobec Banku.

Tak jak wspomniano, zasadniczym celem (korzyścią ekonomiczną) dla Wnioskodawcy, wynikającą z powyższej działalności, jest osiągnięcie zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (spłat ich oprocentowania) a ponoszonymi przez Bank hipoteczny kosztami finansowania (tekst jedn.: przede wszystkim oprocentowania należnego posiadaczom listów zastawnych). Niezależnie od tego, czy dana wierzytelność będzie zbywana na rzecz Banku hipotecznego z dyskontem, po cenie równej wartości nominalnej, czy z tzw. premią, w związku z nabyciem wierzytelności Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało od Banku wynagrodzenie w formie prowizji itp.

Poza zapłatą ceny z tytułu nabywanych wierzytelności, umowa cesji nie będzie przewidywała żadnych dodatkowych świadczeń, do których Wnioskodawca byłby zobowiązany na rzecz Banku. Wnioskodawca rozważa zlecenie Bankowi (zbywcy), na podstawie odrębnej umowy, czynności mających na celu obsługę i ewentualną windykację wierzytelności (przy czym przynajmniej w przypadku części nabywanych wierzytelności, czynności te będą faktycznie zlecone Bankowi). W przypadku wierzytelności, co do których Wnioskodawca nie zleci Bankowi wykonywania ww. czynności mających na celu ich obsługę i windykację, czynności te Wnioskodawca będzie wykonywał samodzielne.

Z perspektywy Banku zasadniczą korzyścią wynikającą z dokonania cesji wierzytelności na rzecz Banku hipotecznego jest polepszenie płynności finansowej i pozyskanie finansowania do celów prowadzenia własnej działalności bankowej. W wyniku zapłaty ceny z tytułu zbywanych wierzytelności Bank odzyska "zainwestowane" środki finansowe w udzielenie kredytów, będących przedmiotem cesji, wcześniej niż nastąpiłoby to w toku realizacji umowy kredytowej (w przypadku kredytów hipotecznych, całkowita spłata kredytu może nastąpić w perspektywie nawet kilkudziesięciu lat).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką, w okolicznościach wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatne świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

2. W razie twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 1, czy usługa świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Banku podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

3. W razie twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 1, w jaki sposób powinna być określona podstawa opodatkowania z tytułu usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

4. W razie twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 1, w którym momencie będzie powstawał obowiązek podatkowy z tytułu usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

Stanowisko Wnioskodawcy

1. Nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką, w okolicznościach wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatne świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

2. Świadczenie powyższych usług przez Wnioskodawcę na rzecz Banku podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, jako "usługa w zakresie długów". Jednocześnie nie ma w tym przypadku zastosowania wyłączenie określone w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, dotyczące czynności ściągania długów, w tym factoringu.

3. Podstawę opodatkowania z tytułu usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Banku w związku z nabywaniem wierzytelności będzie stanowiło dyskonto rozumiane jako różnica pomiędzy wartością nominalną danej wierzytelności a jej ceną wynikającą z umowy. Jeśli w przypadku danej wierzytelności różnica ta będzie wynosiła zero (wartość nominalna wierzytelności równa cenie sprzedaży) lub będzie ujemna (wartość nominalna jest niższa, niż cena sprzedaży), podstawa opodatkowania z tytułu usługi nabycia wierzytelności wyniesie 0 zł.

4. Obowiązek podatkowy z tytułu powyższej usługi świadczonej przez Wnioskodawcę powstaje w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę poszczególnych płatności z tytułu rat kapitałowych oraz z tytułu naliczonych a niewymagalnych odsetek na dzień cesji, w odniesieniu do kwoty odpowiadającej wartości dyskonta przypadającego proporcjonalnie na każdą otrzymaną płatność z ww. tytułów.

UZASADNIENIE stanowiska Wnioskodawcy

Ad. 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne Świadczenie usług na terytorium kraju. Natomiast jak wynika z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art, 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej.

Zatem, co do zasady, każde świadczenie niestanowiące dostawy towarów powinno być uznane dla celów VAT za świadczenie usług.

W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) dla zaistnienia czynności opodatkowanej VAT, w tym świadczenia usług, niezbędne jest łączne spełnienie pewnych przesłanek:

* działanie podmiotu w charakterze podatnika VAT,

* istnienie stosunku prawnego pomiędzy podatnikiem a odbiorcą świadczenia,

* wystąpienie identyfikowalnego świadczenia (innego niż dostawa towarów) na rzecz podmiotu będącego konsumentem tego świadczenia (świadczenie to może polegać na działaniu lub zaniechaniu),

* świadczenie ma charakter odpłatny (podatnik uzyskuje wynagrodzenie) oraz istnieje bezpośredni związek pomiędzy uzyskiwanym przez podatnika wynagrodzeniem a wykonanym świadczeniem.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nabywaniem przez Wnioskodawcę wierzytelności kredytowych od Banku, w celu emisji hipotecznych listów zastawnych, wszystkie wyżej wymienione przesłanki będą spełnione.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z ugruntowaną praktyką organów podatkowych, w przypadku cesji wierzytelności własnych (np. cesja wierzytelności kredytowych przez bank, który udzielił kredytu) usługa w rozumieniu przepisów o VAT może być świadczona jedynie przez nabywcę wierzytelności na rzecz zbywcy. Sprzedaż wierzytelności własnych przez wierzyciela nie jest bowiem uznawana za czynność wykonywaną w charakterze podatnika VAT.

Nabywanie wierzytelności kredytowych w celu emisji na ich podstawie hipotecznych listów zastawnych stanowi jeden z podstawowych elementów działalności gospodarczej Wnioskodawcy jako banku hipotecznego (co wprost wynika z art. 12 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych). Niewątpliwie zatem nabywając przedmiotowe wierzytelności Bank hipoteczny działa w charakterze podatnika VAT.

Nabywanie wierzytelności będzie wynikiem stosunku prawnego łączącego Wnioskodawcę oraz Bank (umowa cesji wierzytelności).

Nabywanie wierzytelności będzie stanowiło świadczenie na rzecz Banku (zbywcy), który w związku z wykonaniem tego świadczenia będzie odnosił wyraźną korzyść ekonomiczną. Z punktu widzenia Banku, celem sprzedaży wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy jest pozyskanie od niego finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Wynagrodzenie z tytułu cesji zostanie zapłacone Bankowi w terminie wynikającym z umowy cesji wierzytelności. Z uwagi na fakt, że przedmiotem sprzedaży będą wierzytelności kredytowe (których spłata przez kredytobiorców następowałaby w ratach, zwykle przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), sprzedaż wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy pozwoli Bankowi otrzymać de facto całą spłatę kredytu "z góry", a tym samym zwiększyć płynność finansową Banku. Efekt ten, w związku z długoterminowym charakterem wierzytelności kredytowych, wystąpi również w sytuacji, w której zapłata wynagrodzenia z tytułu cesji wierzytelności na rzecz Banku zostałaby "odroczona" do momentu pozyskania przez Wnioskodawcę środków z tytułu emisji listów zastawnych, nie później jednak niż do upływu terminu wskazanego w umowie cesji.

W związku z nabywaniem przez Wnioskodawcę wierzytelności kredytowych spełniona będzie również przesłanka dotycząca odpłatności świadczenia. Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, sprzedaż poszczególnych wierzytelności może odbywać się z dyskontem (cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej na dzień dokonania cesji). Jednak nawet jeśli w danym przypadku nie wystąpi dyskonto (cena wierzytelności będzie równa jej wartości nominalnej lub wyższa, tj. wystąpi premia) nie można uznać, że świadczenie polegające na zapewnieniu finansowania Bankowi (zbywcy) na charakter nieodpłatny. Zasadniczym celem (korzyścią ekonomiczną) dla Wnioskodawcy, wynikającą z powyższej działalności, obejmującej nabywanie wierzytelności kredytowych i emisję na ich podstawie hipotecznych listów zastawnych, jest osiągnięcie zysku. W przeciwnym razie działalność ta nie miałaby dla Wnioskodawcy ekonomicznego sensu. Bank hipoteczny dąży do osiągnięcia zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności (spłat ich oprocentowania) a ponoszonymi przez Bank hipoteczny kosztami finansowania (tekst jedn.: przede wszystkim oprocentowania należnego posiadaczom listów zastawnych).

Należy przy tym zauważyć, że łączny dochód Wnioskodawcy z tytułu odsetek od wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką nie będzie niższy od łącznych kosztów oprocentowania hipotecznych listów zastawnych wyemitowanych na ich podstawie, do czego zobowiązuje Bank hipoteczny art. 18 ust. 2 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Osiągnięcie powyższego zysku nie byłoby możliwe bez nabywania przez Wnioskodawcę wierzytelności kredytowych. W ocenie Banku hipotecznego, brak jest podstaw do rozpatrywania przesłanki odpłatności wyłącznie w kontekście wynagrodzenia wprost określonego w umowie łączącej strony transakcji, transakcja ma charakter odpłatny również, gdy w związku z jej dokonywaniem podatnik efektywnie osiąga wynagrodzenie (tak jak np. w rozpatrywanej przez TSUE sprawie C-172/96 First National Bank of Chicago, dotyczącej transakcji walutowych). Konsekwentnie, świadczenie Wnioskodawcy na rzecz Banku, w postaci zapewnienia finansowania, ma charakter odpłatny (Bank hipoteczny uzyskuje wynagrodzenie) oraz istnieje bezpośredni związek pomiędzy uzyskiwanym przez Wnioskodawcę wynagrodzeniem a wykonanym świadczeniem.

Wnioskodawca pragnie zauważyć, że w niniejszym przypadku nie będą miały zastosowania wnioski sformułowane przez TSUE w wyroku w sprawie C-93/10 GFKL. Wyrok ten dotyczył bowiem innego rodzaju wierzytelności, tj. wierzytelności wymagalnych wynikających z wypowiedzianych umów kredytowych, określanych jako wierzytelności trudne, co do których istniało ryzyko braku spłaty w całości lub w części.

TSUE uznał, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa wierzytelności trudne po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi podlegającej opodatkowaniu VAT, jeżeli różnica pomiędzy wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Przedmiotem zapytania Wnioskodawcy są natomiast wierzytelności niewymagalne i pewne, co do których w momencie cesji nie zachodzą okoliczności wskazujące na ryzyko braku ich zaspokojenia w przyszłości.

Z analogicznych względów, w omawianym przypadku nie będzie również miał zastosowania wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 marca 2012 r. (sygn. I FPS 5/11). Wyrok ten, podobnie jak ww. wyrok TSUE, dotyczył bowiem transakcji nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej.

Konsekwentnie, nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką, w okolicznościach wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Ma bowiem w tym przypadku miejsce odpłatne świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

Ad. 2

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT zwolnione z podatku są usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Zgodnie jednak z art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, z zakresu zwolnień podatkowych przewidzianych między innymi w art. 43 ust. 1 pkt 38-40 ustawy o VAT wyłącza się m.in., czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Z kolei na podstawie art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy Państwa Członkowskie UE zobowiązane są zwolnić z VAT między innymi, transakcje, łącznie z pośrednictwem dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Jak podkreślono powyżej, nabywając od Banku wierzytelności kredytowe, Wnioskodawca wykona na rzecz Banku świadczenie w postaci zapewnienia mu finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej. Sprzedaż wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy pozwoli Bankowi de facto otrzymać całą spłatę kredytu "z góry" i tym samym zwiększyć płynność finansową,

Nabywając wierzytelności, Wnioskodawca świadczy zatem na rzecz Banku usługę w postaci zapewnienia Bankowi finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej, W ocenie Wnioskodawcy, usługa ta powinna być uznana za usługę "w zakresie długu", o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Należy więc rozważyć, czy przedmiotowa usługa nie jest wyłączona z zakresu zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, zgodnie z którym zwolnienie nie ma zastosowania m.in. do czynności w zakresie ściągania długów, w tym factoringu. Zdaniem Wnioskodawcy, wyłączenie to nie ma zastosowania względem usług świadczonych przez niego na rzecz Banku.

Przepisy o VAT nie definiują, co należy rozumieć pod pojęciem czynności "ściągania długów" czy "factoringu". W ocenie Wnioskodawcy pod pojęciem "ściągania długów" należy rozumieć usługi, w ramach których usługodawca zobowiązuje się do podjęcia na rzecz usługobiorcy, za wynagrodzeniem (zwykle w postaci prowizji) czynności mających na celu ściągnięcie należności (wierzytelności) podmiotu trzeciego (zazwyczaj - usługobiorcy). Usługodawca ściąga zatem dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie. Z kolei umowa factoringu jest umową nienazwaną, w ramach której faktor, trudniący się zawodowo tego typu działalnością, nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług, w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora (ewentualnie uzyskuje też dodatkowe wynagrodzenie np. w postaci prowizji). Obok elementu cesji wierzytelności, umowa factoringu przewiduje również dodatkowe świadczenia, do których jest zobowiązany faktor, które mogą obejmować przykładowo przyjmowanie ryzyka wypłacalności dłużników, windykację należności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, monitorowanie dłużników, wypłacanie zaliczek na poczet przyszłych należności, sporządzanie i wysyłanie monitów w przypadku nieterminowej zapłaty ze strony dłużników, okresowe sprawdzanie stanu wypłacalności dłużników, kierowanie upomnień do dłużników. Należy podkreślić, że usługi factoringu, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, mieszczą się w zakresie pojęcia "usługi ściągania długów", na co wskazuje wprost brzmienie tego przepisu (sformułowanie "w tym factoringu"). W obu przypadkach, z zakresu zwolnienia wyłączona jest więc taka usługa, której istotą jest uwolnienie usługobiorcy od ciężarów związanych z windykacją wierzytelności.

Istotą świadczenia Wnioskodawcy na rzecz Banku jest natomiast zapewnienie Bankowi finansowania. Tak jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, w przypadku przynajmniej części wierzytelności czynności związane z obsługą i ewentualną windykacją wierzytelności zostaną powierzone na podstawie odrębnej umowy Bankowi (zbywcy). W takim przypadku Bank hipoteczny w ogóle nie będzie podejmował tego rodzaju działań samodzielnie. Nawet jednak w przypadku tych wierzytelności, w przypadku których czynności mające na celu ich obsługę i ewentualną windykację będą wykonywane samodzielnie przez Bank hipoteczny, brak jest podstaw do uznania, że czynności te będą wykonywane na rzecz Banku (zbywcy) jako usługobiorcy.

Należy też zauważyć, że skoro przedmiotem cesji będą wierzytelności niewymagalne i pewne, na dzień dokonania cesji nie ma przesłanek do dokonywania jakichkolwiek działań windykacyjnych względem kredytobiorców, dotyczących zbywanych wierzytelności. Ponadto, jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, umowa cesji wierzytelności nie będzie przewidywała żadnych dodatkowych świadczeń, poza nabyciem wierzytelności i zapłatą uzgodnionego wynagrodzenia, do których byłby zobowiązany Wnioskodawca na rzecz Banku.

Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do uznania, że czynności wykonywane przez Bank hipoteczny w ramach usługi polegającej na nabywaniu wierzytelności kredytowych (w celu emisji hipotecznych listów zastawnych) stanowią czynności zawierające się w pojęciu "ściągania długów, w tym factoringu".

Dlatego świadczona przez Wnioskodawcę usługa zapewnienia Bankowi finansowania poprzez nabycie wierzytelności kredytowych będzie usługą podlegającą zwolnieniu z podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, a jednocześnie nie stanowić będzie usługi ściągania długów i factoringu, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT.

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że stanowisko przedstawione przez niego w zakresie pytań 1 i 2 znajduje pełne potwierdzenie w ugruntowanej już praktyce organów podatkowych, dotyczącej nabywania wierzytelności przez banki hipoteczne, w celu wyemitowania na ich podstawie listów zastawnych. W wymienionych poniżej interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego potwierdzano, że nabywanie wierzytelności stanowi w takim przypadku usługę świadczoną przez bank hipoteczny na rzecz banku - zbywcy (tzw. banku uniwersalnego), zwolnioną z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT:

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29 października 2012 r. (IPPP1/443-829/12-4/IGo), dotyczącej nabywania wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką w celu emisji hipotecznych listów zastawnych - interpretacja ta została udzielona Wnioskodawcy, przy czym z uwagi na pewne zmiany dotyczące założeń planowanych transakcji, Wnioskodawca z ostrożności procesowej zdecydował się na ponowne wystąpienie z niniejszym wnioskiem o ponowne wydanie interpretacji indywidualnej w tym zakresie;

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 czerwca 2013 r. (IPPP2/443-291/13-4/MM), dotycząca nabywania wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką, wynikających z kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego, w celu emisji na ich podstawie publicznych listów zastawnych, udzielona Wnioskodawcy;

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 27 maja 2013 r. (IPPP1/443-201/13-2/JL), dotyczącej nabywania wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką w celu emisji hipotecznych listów zastawnych, udzielona innemu bankowi hipotecznemu.

Analogiczne stanowisko zawiera ponadto przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt założeń projektu nowelizacji ustawy o listach zastawnych (datowany na 31 marca 2014 r.). W dokumencie tym stwierdzono m.in. (str. 16):

"Odnosząc powyższe uregulowania do zagadnienia przelewu przez banki uniwersalne wierzytelności z tytułu udzielonych przez nie kredytów, które będą stanowić zabezpieczenie dokonywanych przez banki hipoteczne emisji listów zastawnych, nie sposób uznać powyższych czynności za usługi ściągania długów. Ekonomicznym celem takiej transakcji jest bowiem nabycie wierzytelności, które będą stanowić podstawę dokonanej emisji papierów wartościowych, a więc pozyskanie środków na rynku kapitałowym. W istotny sposób odróżnia to taką transakcję cesji wierzytelności od nabycia wierzytelności zrealizowanej w celu odzyskania reprezentowanych przez nie wartości pieniężnych. Uznać zatem należy, że przedmiotowa cesja wierzytelności na rzecz banków hipotecznych stanowi usługę finansową w zakresie długów, zwolnioną na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług.Reasumując, transfer wierzytelności z innego banku do banku hipotecznego w celu emisji listów zastawnych, co do zasady będzie podlegał zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT."

Reasumując, świadczenie przez Wnioskodawcę usług finansowania na rzecz Banku, w związku z nabyciem niewymagalnych wierzytelności kredytowych, podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, jako "usługa w zakresie długów". Jednocześnie nie ma w tym przypadku zastosowania wyłączenie określone w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, dotyczące czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Ad. 3

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania (...) jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Artykuł 29a ust. 6 ustawy o VAT precyzuje, że podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku. W kontekście podstawy opodatkowania należy jednak mieć na uwadze, że usługa świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Banku podlega, jak wskazano powyżej, zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT (nie wystąpi więc kwota podatku należnego).

Zdaniem Wnioskodawcy, podstawę opodatkowania z tytułu usług świadczonych przez Wnioskodawcę na rzecz Banku stanowi dyskonto, stanowiące różnicę pomiędzy wartością nominalną danej wierzytelności i jej ceną wynikającą z umowy cesji (tekst jedn.: ich ceną rynkową). Należy zauważyć, że ten sposób określania podstawy opodatkowania może prowadzić do sytuacji, w której podstawa opodatkowania będzie wynosiła 0 zł. (tekst jedn.: w sytuacji, gdy dana wierzytelność zostanie sprzedana po cenie równej wartości nominalnej albo po cenie wyższej od wartości nominalnej, czyli z premią). Sytuacja taka nie podważa jednak słuszności wskazanej powyżej metody określania podstawy opodatkowania. Na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wymagane jest bowiem, by świadczenie usług było dokonywane odpłatnie, a nie w taki sposób, by podstawa opodatkowania zawsze była wyższa niż 0 zł.

Wskazany powyżej sposób określania podstawy opodatkowania usługi świadczonej przez bank hipoteczny na rzecz banku uniwersalnego, w związku z nabyciem wierzytelności kredytowych w celu emisji hipotecznych listów zastawnych, znajduje potwierdzenie w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 27 maja 2013 r. (IPPP1/443-201/13-3/JL). Organ stwierdził w niej m.in., że: "ponieważ podstawą opodatkowania z tytułu świadczenia przez Spółkę usługi nabywania wierzytelności jest faktyczne wynagrodzenie otrzymane z tego tytułu - obrót, to w przypadku, gdy cena wierzytelności będzie równa jej wartości nominalnej, obrót ten, a więc również podstawa opodatkowania - będzie miał wartość zero". Jakkolwiek stan faktyczny powyższej interpretacji dotyczył wyłącznie sytuacji, w której cena sprzedaży wierzytelności była równa jej wartości nominalnej (różnica wynosiła zero), organy podatkowe potwierdzały analogiczne stanowisko w odniesieniu do sytuacji, w której wystąpi tzw. premia (cena wierzytelności jest wyższa od jej wartości nominalnej). Przykładowo, stanowisko takie zostało potwierdzone w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 listopada 2013 r. (IPPP1/443-765/13-2/AP).

Konsekwentnie należy uznać, że podstawę opodatkowania z tytułu usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Banku w związku z nabywaniem wierzytelności będzie stanowiło dyskonto rozumiane jako różnica pomiędzy wartością nominalną danej wierzytelności a jej ceną wynikającą z umowy. Jeśli w przypadku danej wierzytelności różnica ta będzie wynosiła zero (wartość nominalna wierzytelności równa cenie sprzedaży) lub będzie ujemna (wartość nominalna jest niższa, niż cena sprzedaży), podstawa opodatkowania z tytułu usługi nabycia wierzytelności wyniesie 0 zł. Nie zmienia to jednak wniosku, że również w tych dwóch ostatnich przypadkach ma miejsce odpłatne świadczenie usług przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

Ad. 4

Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT, w przypadku świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 - 41 ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Powyższa regulacja, dodana do ustawy o VAT z dniem 1 stycznia 2014 r., będzie miała zastosowanie w odniesieniu do świadczenia przez Wnioskodawcę przedmiotowych usług na rzecz Banku, zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Obowiązek podatkowy dla tych usług od początku 2014 r. powstaje więc na zasadzie kasowej (w momencie otrzymania całości lub części zapłaty).

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku, gdy w związku ze sprzedażą danej wierzytelności realizowane jest dyskonto stanowiące dodatnią różnicę pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną wynikającą z umowy cesji (podstawa opodatkowania wyższa niż 0 zł.), obowiązek podatkowy w świetle art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawy o VAT będzie powstawał w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę poszczególnych płatności z tytułu rat kapitałowych oraz z tytułu naliczonych, ale nie wymagalnych odsetek na dzień cesji, w odniesieniu do kwoty dyskonta przypadającego proporcjonalnie na każdą otrzymaną płatność z tytułu kapitału lub ww. odsetek.

Powyższą zasadę można w uproszczeniu zilustrować następującym przykładem:

Wartość nominalna wierzytelności przejętej przez Wnioskodawcę na podstawie umowy cesji wynosi 10.050 zł. (jest równa sumie pozostałych do spłaty rat kapitałowych - 10.000 zł powiększoną o wartość naliczonych a niewymagalnych odsetek na dzień cesji tj. 50 zł). Cena nabycia wierzytelności wynikająca z umowy wynosi 9.030 zł, a zatem wystąpiło dyskonto równe 1.020 zł. (stanowiące 10,15% wartości nominalnej nabytej wierzytelności),

Wierzytelność będzie spłacona przez kredytobiorcę w dziesięciu równych ratach kapitałowych po 1.000 zł, natomiast w pierwszej racie odsetkowej płatnej po dacie cesji zawarte będzie 50 zł odsetek nabytych przez Wnioskodawcę na dzień cesji i 50 zł odsetek naliczonych przez Wnioskodawcę po dacie cesji - razem kwota odsetek wynosi 100.

W momencie otrzymania pierwszej raty kapitałowej w kwocie 1. 000 i odsetkowej w kwocie 100 zł po stronie Wnioskodawcy będzie powstawał obowiązek podatkowy w podatku VAT w odniesieniu do kwoty 106,57 zł, tj. równowartości dyskonta (10,15%) zawierającego się w otrzymanej płatności z tytułu raty kapitałowej oraz raty odsetkowej w zakresie, w jakim dotyczy odsetek naliczonych, a niewymagalnych na dzień cesji (1.050 zł x 1.020/10.050).

W momencie otrzymania kolejnej raty kapitałowej w kwocie 1 000 zł. (po spłacie odsetek naliczonych a nie wymagalnych na dzień cesji) po stronie Wnioskodawcy będzie powstawał obowiązek podatkowy w podatku VAT w odniesieniu do kwoty 101,49 zł, tj. równowartości dyskonta (10,15%) zawierającego się w otrzymanej płatności z tytułu raty kapitałowej (1.000 zł x 1.020/10.050)

Należy uznać, że dopiero w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę poszczególnych rat kapitałowych oraz odsetek naliczonych a niewymagalnych na dzień cesji, w ramach których zawiera się proporcjonalnie również kwota zrealizowanego w związku z nabyciem wierzytelności dyskonta, ma miejsce faktyczne otrzymanie (części) zapłaty, w rozumieniu art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawy o VAT. Z uwagi na stosunkowo krótki okres obowiązywania art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT, trudno mówić o istnieniu ugruntowanej praktyki organów podatkowych w zakresie interpretacji tego przepisu w odniesieniu do sytuacji, w której podstawa opodatkowania obejmuje kwotę dyskonta.

Warto podkreślić, że powyższa metodologia rozpoznawania obowiązku podatkowego w podatku VAT byłaby zbieżna z rozwiązaniem stosowanym na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do spłaty wierzytelności nabytych od innego podmiotu.

W ramach tego rozwiązania w momencie otrzymania spłaty poszczególnych części wierzytelności (rat) w zakresie otrzymanej kwoty powstaje przychód, do którego alokowane są koszty uzyskania przychodu w takiej proporcji, w jakiej przychód ze spłaty odpowiada wartości nominalnej całej nabytej wierzytelności. Prawidłowość takiego rozwiązania na gruncie przepisów o podatku dochodowym potwierdził przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 19 lutego 2010 r. (ILPB3/423-1091/09-2/EK), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 21 sierpnia 2012 r. (IBPB1/2/423-575/12/AK) czy też Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 4 sierpnia 2014 r. (IPPB3/423-494/14-2/JBB), wydanej na rzecz Wnioskodawcy. Należy również zauważyć, że konsekwencją przyjęcia przez ustawodawcę kasowej metody rozpoznawania obowiązku podatkowego, na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT, jest brak powstawania obowiązku podatkowego w przypadku opóźnienia w spłacie kredytu (obowiązek podatkowy powstanie dopiero w momencie uzyskania zaległej wpłaty).

W szczególności, w przypadku zaprzestania spłat przez kredytobiorcę, o ile sytuacja taka w przypadku nabywanych przez Bank hipoteczny wierzytelności w ogóle miałaby miejsce, wobec braku płatności obowiązek podatkowy nie będzie powstawał (tzn. powstanie dopiero wówczas, gdy jakąkolwiek część zaległych wierzytelności nabytych przez Wnioskodawcę udało się wyegzekwować).

Tak jak wskazano w pkt 3 powyżej, jeśli w przypadku danej wierzytelności różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną wynikającą z umowy cesji będzie wynosiła zero (wartość nominalna wierzytelności równa cenie sprzedaży) lub będzie ujemna (wartość nominalna jest niższa, niż cena sprzedaży), podstawa opodatkowania z tytułu usługi nabycia wierzytelności wyniesie 0 zł. W takim przypadku, określanie momentu powstania obowiązku podatkowego jest w ocenie Wnioskodawcy bezprzedmiotowe, gdyż usługa w zakresie nabycia wierzytelności, z tytułu której podstawa opodatkowania wynosi 0 zł, nie będzie miała wpływu na wysokość sprzedaży zwolnionej Wnioskodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej lub prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Z przedstawionej treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Ze względu na swoją specyfikę, może wykonywać tylko czynności wymienione w ustawie o listach zastawnych i bankach hipotecznych, m.in. nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką od innych banków, emisja na podstawie tych wierzytelności hipotecznych listów zastawnych (będących oprocentowanymi instrumentami o charakterze dłużnym), a także udzielanie kredytów (zabezpieczonych i niezabezpieczonych hipoteką). Nabywanie przez Wnioskodawcę wierzytelności zabezpieczonych hipoteką oraz emisja na ich podstawie instrumentów dłużnych w postaci listów zastawnych ma dwa zasadnicze cele: po pierwsze pozyskanie środków pieniężnych niezbędnych do udzielania przez niego kredytów oraz osiągnięcie zysku, w szczególności w postaci dodatniej różnicy pomiędzy wpływami ze spłat nabytych wierzytelności a ponoszonymi przez Wnioskodawcę kosztami finansowania.

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca będzie nabywał od innego banku, prowadzącego działalność bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe wierzytelności kredytowe zabezpieczone hipoteką. W tym celu Wnioskodawca będzie zawierał z Bankiem umowy cesji przedmiotowych wierzytelności. Przedmiotem cesji będą wyłącznie wierzytelności niewymagalne, tj. takie, których termin płatności w momencie dokonywania cesji jeszcze nie upłynął. Będą to jednocześnie tzw. wierzytelności pewne, tj. takie, co do których w momencie dokonywania cesji nie istnieją wątpliwości co do możliwości ich zaspokojenia, jak również nie będą istniały okoliczności mogące zwiększać ryzyko ich niezaspokojenia. Z chwilą zbycia wierzytelności Bank przeniesie na Wnioskodawcę wszelkie uprawnienia i ryzyka związane z tymi wierzytelnościami, w szczególności prawo do przychodów z tytułu oprocentowania rat kapitałowych kredytów spłacanych przez kredytobiorców. Te odsetki staną się wymagalne dopiero po dacie cesji.

Cena z tytułu cesji wierzytelności zostanie ustalona na poziomie rynkowym na podstawie wyceny, dokonanej na zlecenie Wnioskodawcy przez wyspecjalizowany podmiot zewnętrzny, z uwzględnieniem dyskontowanej wartości przyszłych przepływów pieniężnych jak i innych czynników, dla każdej zbywanej wierzytelności. Z uwagi na fakt, że ta wycena będzie uwzględniała parametry rynkowe na dzień jej sporządzenia, które mogą odbiegać - ze względu na upływ czasu - od warunków oprocentowania określonych w danej umowie kredytowej, powyższa różnica może mieć wpływ na wartość rynkową konkretnej wierzytelności.

W konsekwencji, u Wnioskodawcy mogą wystąpić w praktyce trzy sytuacje: cena może być niższa od wartości nominalnej wierzytelności (wystąpi dyskonto), cena będzie równa wartości nominalnej wierzytelności, cena będzie wyższa od wartości nominalnej wierzytelności (wystąpi tzw. premia).

Poza zapłatą ceny z tytułu nabywanych wierzytelności, umowa cesji nie będzie przewidywała żadnych dodatkowych świadczeń, do których Wnioskodawca byłby zobowiązany na rzecz Banku.

Na podstawie ww. wierzytelności nabytych od Banku, Wnioskodawca planuje dokonać emisji hipotecznych listów zastawnych.

W związku z tak przedstawionym zdarzeniem przyszłym, Wnioskodawca sformułował cztery pytania, dotyczące prawidłowego rozpoznania i opodatkowania transakcji nabycia wierzytelności od Banku.

I tak, pytanie pierwsze, dotyczy kwestii, czy nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121). Zgodnie z art. 509 § 1 tej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednak w tym przypadku, o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Zakup wierzytelności stanowi więc usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności.

Jak słusznie wskazuje w swoim uzasadnieniu Wnioskodawca, aby można mówić o świadczeniu usług, spełnione być powinny łącznie następujące przesłanki: istnienie stosunku prawnego pomiędzy podatnikami, na podstawie którego za wykonanie usługi należy się świadczącemu wynagrodzenie. W przedmiotowej sprawie, to Wnioskodawca świadczy na rzecz Banku usługę, w postaci zapewnienia mu finansowania niezbędnego do prowadzenia działalności bankowej, poprzez uwolnienie go od długoterminowych wierzytelności. Natomiast dla Wnioskodawcy, korzyścią ekonomiczną, wynikającą z nabywania takich wierzytelności i emisji na ich podstawie hipotecznych listów zastawnych, jest osiągnięcie zysku. Tym samym, świadczenie takie ma charakter odpłatny.

Podsumowując, nabywanie wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką, w sposób opisany we wniosku, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, tj. odpłatne świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, przez Wnioskodawcę na rzecz Banku.

Pytanie drugie, stanowiące konsekwencje uznania nabywania wierzytelności kredytowych za świadczenie usług, dotyczy prawidłowego opodatkowania takiej usługi.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-1 2c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednocześnie zaznacza się, że w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%, z zastrzeżeniem art. 146f.

W przypadku usług finansowych, zgodnie m.in. z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Stosownie do art. 43 ust. 15 ustawy o VAT zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

* czynności ściągania długów, w tym factoringu;

* usług doradztwa;

* usług w zakresie leasingu.

Należy zauważyć, że wskazane wyżej wyłączenie usług ściągania długów i factoringu ze zwolnienia od podatku od towarów i usług zgodne jest z przepisem art. 135 (1) (d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 1 z późn. zm.), gdzie stwierdza się, że państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Pojęcia "czynności ściągania długów" i "factoring" nie zostały zdefiniowane w ustawie ani Dyrektywie, w związku z czym powstaje wątpliwość, czy obejmują one również obrót wierzytelnościami. Usługi ściągania długów i factoringu należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

W kontekście powyższych definicji, należy zwrócić uwagę na art. 43 ust. 15 ustawy, który wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia z VAT w zakresie "czynności ściągania długów, w tym factoringu". Poprzez użycie sformułowania "w tym factoringu" ustawodawca uznaje, że przedmiotowe usługi mieszczą się w sformułowaniu "czynności ściągania długów". Oznacza to zatem, że opodatkowanie VAT przewidziano jedynie dla zdarzeń, z którymi wiąże się podejmowanie czynności mających na celu ściągnięcie długu.

W analizowanym stanie faktycznym, cesja wierzytelności kredytowych ma służyć innemu celowi, tj. przeniesieniu przyszłych pożytków wynikających z umów kredytowych ze zbywcy, tj. Banku, na Wnioskodawcę oraz pozyskaniu środków pieniężnych przez zbywcę. Zamiarem stron nie jest zatem transfer ciężarów związanych z windykacją należności, ponieważ same wierzytelności są niewymagalne i pewne. Tym samym, na dzień zawarcia umowy cesji żadna ze stron nie musi podejmować czynności windykacyjnych względem klientów, których wierzytelności kredytowe będą przedmiotem cesji.

Jednocześnie, cesji wierzytelności na warunkach ustalonych między Wnioskodawcą a Bankiem nie należy kwalifikować do usług faktoringu. W ich ramach bowiem faktor dokonując nabycia wierzytelności zobowiązuje się do świadczenia na rzecz faktoranta różnorodnych czynności, które przykładowo mogą obejmować: przejmowanie ryzyka wypłacalności dłużników, windykację należności, finansowanie przez dyskonto czy udzielanie pożyczek. Tym samym usługa faktoringu polegałaby na "wyręczaniu" cedenta z czynności zmierzających do odzyskania długu. Z kolei celem, dla jakiego zawierana jest transakcja opisana we wniosku jest przede wszystkim udzielenie finansowania na rzecz banku przez Wnioskodawcę, a nie obsługa windykacji.

W konsekwencji, w przypadku zawarcia umowy cesji wierzytelności kredytowych niewymagalnych pomiędzy Wnioskodawcą a bankiem jako zbywcą, przenoszącym prawa majątkowe, zastosowanie znajdzie zwolnienie przewidziane dla usług związanych z długami, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

W pytaniu trzecim wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą określenia podstawy opodatkowania z tytułu świadczonej usługi na rzecz banku.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Powyższa treść art. 29a ust. 1 ustawy stanowi implementacje art. 73 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U.UE.L 2006.347.1 z późn. zm.), gdzie stwierdza się, że podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Z przytoczonych powyżej przepisów wynika przede wszystkim, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Kluczowa dla zrozumienia konstrukcji podstawy opodatkowania jest zatem analiza pojęcia wynagrodzenia rozumianego jako wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług.

W przedmiotowej sprawie, wystąpić mogą trzy sytuacje, mianowicie, cena nabycia może być niższa od wartości nominalnej wierzytelności (dyskonto), cena będzie równa wartości nominalnej oraz cena nabycia będzie wyższa od wartości nominalnej wierzytelności (tzw. premia). Wnioskodawca wskazuje, że jako podstawę opodatkowania dla transakcji nabycia wierzytelności należy przyjąć dyskonto, czyli różnicę pomiędzy wartością nominalną danej wierzytelności i jej ceną wynikającą z umowy cesji.

Analiza art. 8 ust. 1 ustawy doprowadziła do wniosku, że jednym z koniecznych warunków dla zaistnienia świadczenia jest jego odpłatność. W omawianej sprawie, nawet jeżeli nabycie wierzytelności nastąpi bez dyskonta, w zamian za przejęcie wierzytelności Wnioskodawca uzyska możliwość czerpania korzyści z należności odsetkowych, jakie w przyszłości będą zobowiązani uiścić kredytobiorcy. Kwota przyszłych odsetek odpowiada przy tym, co do zasady, ryzykom jakie przyjmuje na siebie Wnioskodawca w związku z przejęciem danej wierzytelności. Niezależnie zatem od tego, czy wynik na transakcji nabycia wierzytelności - ustalony w odniesieniu do ich wartości nominalnej - będzie dodatni czy ujemny, odpłatne świadczenie usług będzie miało miejsce.

Podsumowując, jedynie w przypadku, gdy cesja wierzytelności niewymagalnych następuje za cenę wyższą od wartości nominalnej tych wierzytelności, wystąpi podstawa opodatkowania, którą stanowić będzie właśnie dyskonto, rozumiane jako różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną należną wynikającą z umowy cesji pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem.

W pozostałych przypadkach, tj. kiedy różnica ta będzie wynosiła 0 zł, bądź będzie miała wartość ujemną, transakcje takie nie będą miały wpływu na wysokość sprzedaży zwolnionej Wnioskodawcy, gdyż podstawa opodatkowania w takim przypadku wyniesie 0 zł.

W pytaniu czwartym została poruszona przez Wnioskodawcę kwestia określenia prawidłowego momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonej usługi na rzecz Banku.

Regulacje dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego zawiera przepis art. 19a ustawy. Zgodnie z zasadą ogólną, zawartą w art. 19a ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

W myśl art. 19a ust. 5 pkt 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu:

Natomiast zgodnie z ust. 6 ww. artykułu w przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

W przedmiotowej sprawie Wnioskodawca świadczy na rzecz Banku usługi zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Z konstrukcji przywołanych wyżej przepisów wynika, że dla podatnika, który wykonuje takie czynności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Zapłatą w przypadku sprzedaży danej wierzytelności jest dyskonto stanowiące dodatnią różnicę pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną wynikającą z umowy cesji (podstawa opodatkowania wyższa niż 0 zł.). Jak wynika z przedstawionego opisu sprawy, faktyczne otrzymanie zapłaty następuje w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę poszczególnych rat kapitałowych oraz odsetek naliczonych a niewymagalnych na dzień cesji, w ramach których zawiera się proporcjonalnie również kwota zrealizowanego w związku z nabyciem wierzytelności dyskonta. Zatem to wówczas, w świetle art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy, będzie powstawał obowiązek podatkowy dla Wnioskodawcy.

Podsumowując, w przypadku świadczenia przedmiotowych usług na rzecz Banku, zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania poszczególnych rat kapitałowych oraz odsetek naliczonych a niewymagalnych, w sytuacji kiedy podstawa opodatkowania (rozumiana jako różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną cesji) ma wartość dodatnią, czyli wystąpi dyskonto. W pozostałych przypadkach, tj. gdy różnica ta będzie równa "0", Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do określania momentu powstania obowiązku podatkowego, ze względu na brak dyskonta, rozumianego jako zapłata za świadczone usługi.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy w należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.