IPPP1-443-501/11-2/MP - Opodatkowanie podatkiem VAT opłat dodatkowych pobieranych z tytułu niedopełnienia obowiązku zapłaty należności przewozowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 8 marca 2011 r. (data wpływu 23 marca 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat dodatkowych pobieranych z tytułu niedopełnienia obowiązku zapłaty należności przewozowych - jest prawidłowe.

W dniu 23 marca 2011 r. do tut. Organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat dodatkowych pobieranych z tytułu niedopełnienia obowiązku zapłaty należności przewozowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna pod nazwą "P. ". Na podstawie umów z przewoźnikami firma Wnioskodawcy upoważniona jest do dokonywania kontroli biletów w środkach komunikacji miejskiej i międzymiastowej. W przypadku niedopełnienia obowiązku zapłaty należności przewozowych z tytułu przewozu osób i rzeczy, naruszenia przepisów o przewozie zwierząt i rzeczy - Wnioskodawca pobiera opłaty dodatkowe (w umowach zawieranych z przewoźnikami - Zleceniodawcy przelewają na firmę Wnioskodawcy wierzytelności z tytułu opłat dodatkowych za jazdę bez właściwego biletu, wystawionych przez kontrolerów Wnioskodawcy pasażerom).

Od pobranych opłat dodatkowych od pasażerów (w formie gotówkowej i skredytowanej) Wnioskodawca odprowadza 8% podatek VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca postępuje prawidłowo odprowadzając 8% podatek VAT od pobranych opłat dodatkowych.

Zdaniem Wnioskodawcy, opłata dodatkowa pobierana od osób korzystających z przewozu bez biletu lub ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu nie jest czynnością dotyczącą sprzedaży towaru lub usług, opłaty te mają charakter opłat sankcyjnych i nie mogą być traktowane jako opłata za sprzedaż biletów. Dlatego też pobierana opłata dodatkowa za brak biletu przejazdu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż jest karą administracyjną pobieraną zgodnie z art. 33a Ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601).

Podobne stanowiska w kwestii opodatkowania podatkiem VAT opłat dodatkowych zajęli:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powyższego wynika, iż definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem, opodatkowanym świadczeniem usług jest każda transakcja podatnika w ramach jego działalności gospodarczej, która nie została wymieniona jako dostawa towarów, przy czym do uznania czynności za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy usługi.

Aby zatem ustalić zasady opodatkowania opłaty dodatkowej (kary za przejazd bez ważnego biletu lub ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu) niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy wpłata ta skutkuje uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wpłacającego.

Umowa przewozu jest ogólnie unormowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jako jedna z cywilnoprawnych umów zobowiązaniowych. Przepis art. 774 Kodeksu cywilnego ukształtował jej istotną treść w ten sposób, że "przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewożenia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy". Przepis art. 775 Kodeksu cywilnego stanowi, że przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się do przewozu w zakresie nie uregulowanym odrębnymi przepisami. Tego rodzaju odrębne przepisy zawarte są w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 z późn. zm.).

Przepis art. 16 ust. 1 Prawa przewozowego konkretyzuje bliżej sposób zawarcia umowy przewozu stanowiąc, że "umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd lub spełnienie innych określonych przez przewoźnika warunków dostępu do środka transportowego, a w razie ich nieustalenia - przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym".

Z kolei według art. 33a ust. 3 Prawa przewozowego, w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu, bądź dokumentu uprawniającego do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego, przewoźnik lub osoba przez niego upoważniona powinni pobrać właściwą należność i opłatę dodatkową.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy Dział II "Skutki niewykonania zobowiązań" Kodeksu cywilnego. Art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca - upoważniony do dokonywania kontroli biletów w środkach komunikacji miejskiej i międzymiastowej - w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu, bądź dokumentu uprawniającego do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego, pobiera opłaty dodatkowe (kary umowne).

Kara umowna z tytułu braku odpowiedniego dokumentu przewozu ma charakter sankcyjny. Ustalenie możliwości obciążenia podróżnego karą umowną w oparciu o art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego gwarantuje Wnioskodawcy uzyskanie w uproszczonym trybie zadośćuczynienia za szkodę oraz utracone korzyści związane z niewypełnieniem przez podróżnego warunków umowy. W związku z powyższym należy stwierdzić, że otrzymana kara umowna, wynikająca z niewywiązania się z warunków umowy, nie stanowi ekwiwalentu za usługę przewozu. W wyniku niedotrzymania warunków umowy, tj. przejazd bez ważnego biletu, nie dochodzi do transakcji sprzedaży. Kara umowna pobierana przez Wnioskodawcę nie stanowi zapłaty za sprzedaną usługę lecz pełni funkcję odszkodowawczą (sankcyjną).

Reasumując, pobierana przez Wnioskodawcę opłata dodatkowa, nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług, nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedmiotowym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.