IPPP1/443-463/10-2/AP

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług. Z kolei w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez usługę rozumie się każde świadczenie nie będące dostawą towarów, na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Spółka nie świadczy usług na rzecz pozostałych uczestników systemu przez to, że sama jest uczestnikiem. Usługę wszystkim uczestnikom systemu świadczy bank, pobierając za to od jej uczestników prowizję. To bowiem bank gromadzi na koniec każdego dnia informacje o wartości sald (dodatnich i ujemnych) każdego uczestnika, dokonuje obliczeń, wykorzystując w tym celu Rachunek Główny, a następnie ewentualną dodatnią różnicę bank dopisuje do Głównego Rachunku Płynności. Z tej kwoty mogą być następnie odpisywane kwoty potrzebne np. w następnym dniu w celu zbilansowania debetów na Rachunkach danych uczestników. Jeżeli żaden Rachunek nie wykaże debetu, to suma sald wyłącznie dodatnich powiększy kwotę, jaką w tym dniu bank dopisze do salda Głównego Rachunku Płynności. Zatem nikt nikomu nie udzieli pożyczki w tym dniu, ani innego wsparcia finansowego, skoro w danym dniu żaden Rachunek nie wykaże debetu. Jeżeli natomiast w jednym dniu Rachunek Spółki wykaże saldo dodatnie (np. na kwotę 150 jednostek pieniężnych), a na drugi dzień Rachunek Spółki wykaże saldo ujemne 100 j.p., to nie będzie można twierdzić, że pierwszego dnia Spółka pożyczyła komuś (nie wiadomo, komu) 150 j.p., a następnego dnia otrzymała (również nie wiadomo od kogo) zwrot 100 j.p. (ani tym bardziej, że Spółka otrzymała pożyczkę w wysokości 100 j.p.). Zatem Spółka nie będzie świadczyć usług pośrednictwa finansowego na rzecz innych (nie wiadomo, których) uczestników systemu.

Spółka nie zobowiązuje się też, że przeniesie na określoną spółkę z Grupy (uczestnika systemu), czy też na rzecz banku, jakąkolwiek kwotę pieniędzy w jakimkolwiek czasie - tak, aby bank lub inny (i który...) uczestnik systemu mógł tą kwotą dysponować. Również inny uczestnik systemu nie zobowiązuje się do tego wobec Spółki. Zatem Spółka jedynie godzi się, by ewentualna nadwyżka na jej Rachunku bankowym w danym dniu, została uwzględniona przy obliczaniu przez bank łącznej sumy należności i zobowiązań wszystkich pozostałych uczestników systemu w tym dniu. Nie jest to więc zobowiązanie Spółki do przekazania określonej kwoty ani bankowi ani konkretnemu uczestnikowi systemu, bo jeżeli w danym dniu na Rachunku bankowym Spółki nie powstanie nadwyżka (ale też nie wystąpi debet), to nie będzie istniała kwota, która mogłaby zostać realnie uwzględniona przez bank przy obliczaniu sald nadwyżek i debetów Rachunków bankowych innych uczestników systemu. Nie będzie to też oznaczało, że bank czy inny uczestnik systemu ma prawo domagać się od Spółki jakiejkolwiek kwoty, ani że nie mogąc jej "zapewnić" Spółka nie wypełniła swojego zobowiązania do udostępnienia jakichkolwiek kwot nadwyżek bankowi czy innemu uczestnikowi systemu, gdyż do niczego takiego Spółka się nie zobowiązuje ani względem banku, ani wobec innego uczestnika systemu. Co więcej, mogą wystąpić sytuacje, że w danym dniu to Rachunek bankowy Spółki wykaże debet, który pomniejszy nadwyżki pozostałych uczestników systemu, jakie, po zbilansowaniu na Rachunku Głównym, zostaną dopisane przez bank na Głównym Rachunku Płynności. Ponadto również pozostali uczestnicy systemu, tak samo jak Spółka, też mogą wykazać debet w tym samym dniu. Jednak w takim przypadku Spółka też nie będzie mogła domagać się od innych uczestników systemu kwot na pokrycie debetu Spółki (podobnie jak pozostali uczestnicy nie będą się mogli domagać tego od Spółki), gdyż żaden uczestnik nie zobowiązał się do tego wobec innych uczestników. Do tego natomiast zobowiązał się bank, który wyraził gotowość udzielenia (do pewnego limitu) kredytu w Rachunku danego uczestnika systemu. Zatem to bank będzie świadczył poszczególnym uczestnikom usługi pośrednictwa finansowego.

Tak więc jeżeli na rachunku Spółki zostanie wykazany debet, to Spółka będzie dłużnikiem "systemu", a nie konkretnego uczestnika systemu. Również "do systemu" będą "przekazywane" nadwyżki z konta Spółki - przy czym jak już wyjaśniano, nadwyżka ta nie będzie fizycznie przelana na inne rachunki bankowe, lecz jedynie będzie uwzględniana jako element kalkulacyjny łącznego bilansu z danego dnia.

W końcu też może wystąpić sytuacja, w której w danym dniu na Rachunkach bankowych wszystkich uczestników wystąpią nadwyżki, dzięki czemu wzrośnie suma dopisana przez bank w tym dniu na Głównym Rachunku Płynności. W takim przypadku zgromadzone tam pieniądze nie posłużą pokryciu debetów innych uczestników w danym dniu, gdyż nikt nie wykaże debetu. Jeżeli w następnym dniu na Rachunku bankowym jednego z uczestników systemu wystąpi debet, to nie będzie to automatycznie oznaczało, że Spółka, czy pozostali uczestnicy, u których nie wystąpił debet, czy też bank, udzielili pożyczki temu uczestnikowi, czy zapewnili finansowanie w inny sposób. W pierwszej bowiem kolejności ten uczestnik systemu, u którego w danym dniu wystąpił debet, odzyska swoje nadwyżki z dni poprzednich, skumulowane na Głównym Rachunku Płynności. Jeżeli przykładowo w danym dniu na rachunku wszystkich (np. pięciu) uczestników wystąpi nadwyżka po 100 j.p. (jednostek pieniężnych), wskutek czego bank dopisze na Głównym Rachunku Płynności sumę 500 j.p., a następnego dnia jeden z uczestników (uczestnik X) wykaże debet 70 j.p. (dla uproszczenia przyjmijmy, że inni uczestnicy nie wykażą ani debetu, ani nadwyżek), to spośród 500 j.p., wykazanych na Głównym Rachunku Płynności bank odpisze 70 j.p., przeksięgowując je na pokrycie debetu uczestnika X. Jednak będzie to de facto kwota zwracana uczestnikowi X ze 100 j.p. nadwyżki, która w dniu poprzednim podwyższyła kwotę dopisaną przez bank na Głównym Rachunku Płynności, gdyż uczestnik X wykazał nadwyżkę 100 j.p. w dniu poprzednim. Poszczególne zdarzenia będą działy się codziennie, zaś rolą banku będzie prowadzenie rachunków rozliczeniowych dla poszczególnych uczestników, dokonywanie obliczeń, na podstawie nadwyżek i debetów, dopisywanie lub odpisywanie odpowiednich wartości w danym dniu na Głównym Rachunku Płynności, ewentualne kredytowanie rachunków wykazujących debet, itd. Z tego tytułu bank będzie pobierał prowizję.

Zatem zawarcie przez Spółkę umowy, na podstawie której Spółka (wraz z innymi uczestnikami) przystąpi do opisanego w stanie faktycznym systemu cash poolingu nie będzie oznaczało, że Spółka świadczy pozostałym uczestnikom usługi pośrednictwa finansowego lub jakiekolwiek inne usługi. Uczestnictwo Spółki (i innych spółek z Grupy) jest jedynie warunkiem, aby bank mógł świadczyć te usługi uczestnikom systemu. Ze swej bowiem istoty bank nie będzie świadczył usług w ramach systemu cash pooling podmiotom, które do tego systemu nie przystąpią. Wobec tego przystąpienie do tego systemu - w celu korzystania z usług świadczonych przez bank jego uczestnikom - nie oznacza, że dany uczestnik staje się wykonawcą usług.