IPPP1-443-238/10/11-9/S/AS

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 21 października 2011 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPP1-443-238/10/11-9/S/AS

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 23 lutego 2010 r. (data wpływu 1 marca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu pomocy prawnej z urzędu jest indywidualnie określony radca prawny, czy też Spółka, której wspólnikami są radcy prawni - jest prawidłowe.

z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca świadczy pomoc prawną na zlecenie sądu jako radca prawny wykonujący zawód w spółce, podatnikiem podatku do towarów i usług zobowiązanym do wystawienia faktury VAT jest spółka.

UZASADNIENIE

W dniu 23 lutego 2010 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu pomocy prawnej z urzędu jest indywidualnie określony radca prawny, czy też Spółka, której wspólnikami są radcy prawni.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65), dalej w skrócie "ustawa o radcach prawnych" Wnioskodawca wykonuje zawód radcy prawnego jako wspólnik (komplementariusz) Prawniczej Spółki Komandytowej M. (dalej w skrócie "Spółka"). Jako radca prawny bywa sporadycznie, zgodnie z art. 244 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) wyznaczany do prowadzenia spraw sądowych z urzędu.

Sprawy sądowe z urzędu prowadzone są przez Wnioskodawcę tylko i wyłącznie w ramach struktury organizacyjnej Spółki. Nie świadczy natomiast żadnych usług, na podstawie np. umów cywilnoprawnych bądź też w ramach kancelarii radcy prawnego.

Zgodnie z art. 223 ustawy o radcach prawnych, koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości.

Skarb Państwa, za pośrednictwem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej w skrócie "WSA) zobowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

W celu wypłaty wynagrodzenia, przesłany został Wnioskodawcy przez WSA formularz oświadczenia dla pobrania zaliczki na podatek od osób fizycznych, w związku z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), dalej w skrócie "ustawa o podatku dochodowym" Ponadto Wnioskodawca został wezwany do nadesłania faktury VAT wystawionej przez Wnioskodawcę jako osoby fizycznej prowadzącej samodzielną działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz. U. z 2004 r. Nr 54 poz. 535 z późn. zm., (dalej w skrócie "ustawa o VAT").

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Kto powinien wystawić fakturę VAT i opodatkować podatkiem od towarów i usług (dalej w skrócie "podatek VAT") ww. wynagrodzenie za prowadzenie spraw sądowych z urzędu - Wnioskodawca jako osoba fizyczna, czy Spółka.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W ust. 2 tego artykułu zawarta została definicja działalności gospodarczej. W myśl tego przepisu, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Zdaniem Wnioskodawcy jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej nie jest podatnikiem VAT. Zawód radcy prawnego wykonuje jako wspólnik (komplementariusz) spółki komandytowej. To Spółka, jako przedsiębiorca, prowadzi działalność gospodarczą w podanym wyżej rozumieniu i jest podatnikiem podatku VAT z tytułu usług, które wykonują wspólnicy, w tym Wnioskodawca. W opinii Wnioskodawcy to Spółka powinna wystawić faktury VAT za pomoc prawną z urzędu, a nie, Zainteresowany jako radca prawny. Ponadto, zdaniem Wnioskodawcy, nie można dla potrzeb podatku VAT uznawać, że świadczenia Wnioskodawcy mają charakter działalności gospodarczej, a dla potrzeb podatku dochodowego paradoksalnie, że nie jest to działalność gospodarcza.

W dniu 19 maja 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wydał interpretację indywidualną nr IPPP1-443-238/10-5/AS, w której stanowisko Wnioskodawcy uznane zostało za nieprawidłowe. Interpretacja ta była przedmiotem skargi Spółki. Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 kwietnia 2011 r. sygn. akt III SA/Wa 2163/10 uchylono zaskarżoną interpretację indywidualną.

W ocenie Sądu, okoliczność działania przez radcę prawnego w ramach pomocy prawnej świadczonej z urzędu nie stanowi samodzielnej przesłanki dla prawnopodatkowej dystynkcji w zakresie statusu podatnika, w porównaniu z sytuacją świadczenia usług prawnych w ramach Spółki.

Sąd zgodził się z organem podatkowym, iż działania radcy prawnego w zakresie pomocy prawnej z urzędu wskazują na samodzielność jego działania. Jednakże zdaniem Sądu, trzeba mieć na względzie okoliczności, że ustawodawca przyznał radcom prawnym prawo wyboru formy wykonywania zawodu, jednocześnie formy te reglamentując. Nałożenie przez sąd na radcę prawnego obowiązku prowadzenia sprawy z urzędu nie determinuje zmiany wybranego przez tego radcę sposobu wykonywania zawodu.

W wyroku Sąd wskazał, iż "radca prawny zarówno świadcząc pomoc prawną z wyboru, jak i z urzędu wykonuje zawód polegający na świadczeniu takiej pomocy. Skoro zatem skarżący wykonuje zawód radcy prawnego w spółce, to brak jest jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia dla przyjęcia, że świadczona przez niego pomoc prawna z urzędu na zlecenie sądu stanowi odrębną działalność obok działalności gospodarczej prowadzonej w tej spółce".

Zdaniem Sądu formy wykonywania zawodu określają sposób w jaki radca prawny funkcjonuje na rynku usług prawniczych. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.

Powyższe, w ocenie Sądu, pozwala na sformułowanie tezy, że świadczenie usług przez radcę prawnego będącego wspólnikiem spółki komandytowej i świadczącego usługi wyłącznie w jej ramach, w tym zakresie pomocy prawnej udzielanej z urzędu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podatnikiem jest spółka.

W świetle obowiązującego stanu prawnego - biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 kwietnia 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 2163/10 - stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Zatem sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W świetle ust. 2 ww. artykułu, działalność gospodarcza obejmuje m.in. wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność ta została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Jednocześnie, w myśl art. 15 ust. 3 za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1.

z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.);

2.

(uchylony)

3.

z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W myśl art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9, uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście.

W świetle powyższego przychody radców prawnych z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do ww. przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

W związku z powyższym oceny zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez radców prawnych należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, pod kątem kryterium decydującym o uznaniu tych osób za podatników podatku od towarów i usług.

W przypadku świadczenia przez radców prawnych pomocy prawnej z urzędu, nie można mówić o łącznym spełnieniu warunków, o których jest mowa w art. 15 ust. 3 ustawy. Radca zachowuje bowiem pełną samodzielność organizacyjną, ponosi ryzyko ekonomiczne oraz pełną odpowiedzialność z tytułu wykonania przedmiotowych czynności. Sąd nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykonywania obrony przez adwokata, nie określa też warunków świadczenia obrony z urzędu. Obrońca z urzędu jest obowiązany świadczyć pomoc prawną w sposób rzetelny, a odpowiedzialność za nierzetelną obronę ponosi wobec reprezentowanego. Sąd odpowiedzialny jest jedynie za wypłatę wynagrodzenia z tego tytułu, czyli zwrotu niezbędnych i celowych kosztów obrony.

Czynności wykonywane przez adwokatów na zlecenie sądu nie korzystają więc z wyłączenia w zakresie opodatkowania VAT, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT dotyczący istnienia odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę.

Zatem fakt, iż radca prawny ponosi odpowiedzialność z tytułu wykonywania powyższych czynności powoduje, że pomoc prawna udzielana przez radcę prawnego jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Z opisu okoliczności sprawy wynika, iż Wnioskodawca wykonuje zawód radcy prawnego jako wspólnik (komplementariusz) spółki komandytowej. Jako radca prawny bywa sporadycznie, wyznaczany do prowadzenia spraw sądowych z urzędu. Sprawy sądowe z urzędu prowadzone są przez Wnioskodawcę tylko i wyłącznie w ramach struktury organizacyjnej spółki. Nie świadczy natomiast żadnych usług, na podstawie np. umów cywilnoprawnych bądź też w ramach kancelarii radcy prawnego.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia, kto powinien wystawić fakturę VAT i opodatkować podatkiem od towarów i usług wynagrodzenie za prowadzenie spraw sądowych z urzędu - Wnioskodawca jako osoba fizyczna, czy Spółka.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce:

1.

cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);

2.

partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;

3.

komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie pomocy prawnej (art. 8 ust. 2. ww. ustawy o radcach prawnych). Radca prawny jest zobowiązany zawiadomić radę właściwej okręgowej izby radców prawnych o podjęciu wykonywania zawodu i formach jego wykonywania, o adresie i nazwie kancelarii lub spółki, a także o każdej zmianie tych informacji (art. 8 ust. 3 ww. ustawy o radcach prawnych).

Z powołanych przepisów nie wynika, by czynności radców prawnych były podzielone w zakresie odpowiedzialności na czynności wykonywane z urzędu i na czynności nie wykonywane z urzędu. Formy wykonywania zawodu określają sposób, w jaki radca prawny funkcjonuje na rynku usług prawniczych. Zatem radca prawny wykonując swój zawód wybiera formę prawną jego wykonywania, co oznacza, że jeżeli radca prawny wybierze wykonywanie działalności w formie spółki, to spółka ta jest podatnikiem z tytułu wykonywanych przez radców w niej działających, czynności w zakresie udzielania pomocy prawnej, zarówno z wyboru, jak i urzędu.

Mając powyższe na uwadze, należy jednoznacznie stwierdzić, że świadczenie usług przez radcę prawnego będącego wspólnikiem spółki komandytowej i świadczącego usługi wyłącznie w jej ramach, w tym w zakresie pomocy prawnej udzielanej z urzędu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podatnikiem podatku VAT jest spółka.

Zatem z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca świadczy pomoc prawną na zlecenie sądu jako radca prawny wykonujący zawód w spółce, podatnikiem podatku do towarów i usług zobowiązanym do wystawienia faktury VAT jest spółka.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl