IPPP1/443-1780/11-3/AP - Obowiązek podatkowy w VAT w zakresie odsetek od udzielanych pożyczek.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 22 grudnia 2011 r. (data wpływu 27 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku usług udzielania pożyczek oraz momentu wykazania obrotu z tytułu odsetek - jest prawidłowe.

W dniu 27 grudnia 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku usług udzielania pożyczek oraz momentu wykazania obrotu z tytułu odsetek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz następujące zdarzenie przyszłe:

Sp. z o.o. (dalej: "Pożyczkodawca", "Spółka") udzielała od początku 2011 r. i nadal zamierza udzielać pożyczki podmiotom z grupy (dalej; "Pożyczkobiorcy"). Pożyczkobiorcami były i nadal będą wyłącznie spółki z siedzibą w Polsce. Pożyczkobiorcy to spółki celowe grupy X założone w celu realizacji projektów deweloperskich.

Umowy pożyczek były zawierane i nadal będą zawierane na terytorium Polski. Środki pieniężne będące przedmiotem umów pożyczek znajdowały się i nadal będą się znajdować na terytorium Polski w momencie zawarcia umów pożyczek. Zarówno Pożyczkodawca, jak i Pożyczkobiorcy są zarejestrowanymi podatnikami czynnymi VAT w Polsce. Pożyczkodawca nie jest bezpośrednim udziałowcem Pożyczkobiorców.

Zgodnie z postanowieniami umów pożyczek odsetki stają się wymagalne w dacie spłaty kwoty głównej pożyczki określonej w umowie. Ponadto umowy pożyczek zawierają postanowienia, zgodnie z którymi Pożyczkobiorcy mogą wcześniej spłacić pożyczkę lub jej część wraz z odsetkami narosłymi do dnia wcześniejszej spłaty za uprzednim powiadomieniem Pożyczkodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W jakim momencie powstaje obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w zakresie usług udzielania pożyczek przez Pożyczkodawcę i w konsekwencji, w jakim momencie Pożyczkodawca powinien wykazać obrót z tytułu odsetek dla celów podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy

W opinii Spółki odsetki od pożyczek udzielanych przez Spółkę stanowią obrót zwolniony z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT, a obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury ze stawką "zw", nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia zapłaty odsetek lub upływu terminu zapłaty odsetek określonego w umowie pożyczki.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 Ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W przypadku usług polegających na udzielaniu pożyczek obrotem, w rozumieniu art. 29 ust. 1 Ustawy o VAT, są odsetki od udzielonej pożyczki (otrzymane, jak również niezapłacone, których termin zapłaty upłynął). Odsetki te winny być udokumentowane fakturą VAT i zaewidencjonowane w rejestrze sprzedaży w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Ustawodawca nie zawarł szczególnych unormowań w zakresie powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług dla usług udzielania pożyczek.

Na podstawie art. 19 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem między innymi ust. 4 i ust. 5.

W myśl ust. 4 powołanego artykułu, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi (art. 19 ust. 5 Ustawy o VAT).

Jak stanowi art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Uwzględniając treść przytoczonych przepisów Spółka uważa, iż obowiązek podatkowy przy świadczeniu usług polegających na udzielaniu pożyczek finansowych powstaje z momentem wykonania takiej usługi tzn. zapłaty należnych odsetek lub z upływem terminu zapłaty należnych odsetek w zależności, które z wymienionych zdarzeń nastąpi wcześniej. W sytuacji zapłaty przez pożyczkobiorcę kwoty części odsetek, obowiązek podatkowy, w odniesieniu do tej części kwoty odsetek, powstanie z momentem jej otrzymania zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. W przypadku zaś wcześniejszej, niż określona w umowie, spłaty pożyczki wraz z narosłymi odsetkami, obowiązek podatkowy powstanie w dniu ich zapłaty. Natomiast fakt spłaty odsetek w terminie późniejszym niż określony w umowie pozostaje bez znaczenia dla momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Prawidłowość stanowiska Spółki w tym zakresie potwierdzają następujące interpretacje prawa podatkowego:

* Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 31 marca 2010 r., sygn. IBPP2/443-8/10/ICz: "udzielenie pożyczki przez Wnioskodawcę, będącego czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług stanowi odpłatną usługę, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i winno być udokumentowane fakturą VAT, która winna być wystawiona w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi. Za dzień wykonania usługi uznać należy dzień, w którym otrzymano odsetki lub dzień, w którym upłynął termin zapłaty odsetek".

* Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 15 października 2009 r., sygn. IPPP1-443-811/09-4/JB: "Wobec powyższego, Spółka winna wykazać obrót z tytułu świadczenia usługi udzielenia przedmiotowych pożyczek, w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy określony zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy, tj. z momentem zapłaty kwoty odsetek lub upływu ostatecznego terminu zapłaty odsetek (określonego w umowie)".

* Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 6 marca 2009 r., sygn. IBPP2/443-1177/08/LŻ: "Zatem obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług z tytułu świadczenia przedmiotowej usługi powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7. dnia od dnia upływu terminu płatności odsetek, a fakt ich spłaty w terminie późniejszym, niż określony w umowie, pozostaje bez znaczenia dla momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług".

* Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 6 sierpnia 2009 r., sygn. ITPP2/443-420c/09/AK: "udzielenie pożyczki przez Wnioskodawcę, będącego czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług stanowi odpłatną usługę, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i winno być udokumentowane fakturą VAT. Momentem, w którym czynność należy wykazać w deklaracji VAT-7 jest miesiąc wystawienia faktury (jeżeli została ona wystawiona w terminie) lub też miesiąc, w którym przypada 7 dzień od dnia wykonania usługi (jeśli faktury w tym terminie nie wystawiono). Za dzień wykonania usługi uznać należy dzień, w którym otrzymano odsetki lub dzień, w którym upłynął termin zapłaty odsetek".

Reasumując, udzielenie pożyczki przez Pożyczkodawcę, będącego czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług stanowi odpłatną usługę, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i winno być udokumentowane fakturą VAT, która winna być wystawiona najpóźniej w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi. Za dzień wykonania usługi uznać należy dzień, w którym otrzymano odsetki lub dzień, w którym upłynął termin zapłaty odsetek, w terminie wystąpienia wcześniejszego z wymienionych zdarzeń. Z uwagi na zwolnienie przedmiotowe przewidziane dla usług udzielania pożyczek otrzymane odsetki stanowią i będą stanowić obrót zwolniony i powinny zostać wykazane na fakturze VAT ze stawką "zw".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r., podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - prawo o miarach (Dz. U. Nr 64, poz. 332), obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r., podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług udzielenie pożyczki za wynagrodzeniem w postaci odsetek z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowane jest jako świadczenie usług. W przypadku usług polegających na udzielaniu pożyczek, obrotem w rozumieniu ww. art. 29 ust. 1 ustawy, są odsetki od udzielonej pożyczki (otrzymane, jak również niezapłacone, których termin zapłaty upłynął - czyli odsetki, które stały się wymagalne). Odsetki te winny być udokumentowane fakturą VAT i zaewidencjonowane w rejestrze sprzedaży w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Kwestię dotyczącą powstawania obowiązków podatkowych w podatku VAT ustawodawca uregulował w art. 19 ustawy o VAT. Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19 ust. 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Stosownie do ust. 4 powołanego artykułu, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi (art. 19 ust. 5 ustawy o VAT).

Na podstawie art. 19 ust. 11 cyt. ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika więc, iż podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego. Powyższe przepisy formułują zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje w dniu wydania towaru lub wykonania usługi, natomiast jeżeli dostawa towarów lub wykonanie usługi powinno być potwierdzone wystawioną fakturą obowiązek podatkowy powstaje w dniu wystawienia faktury, ale nie później niż siódmego dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Wskazać należy, iż stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 grudnia 2008 r., podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Natomiast zgodnie z art. 106 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu nadanym ww. ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - prawo o miarach, obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r., podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Na podstawie § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337 z późn. zm.), fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 10-12. W przypadku gdy podatnik określa w fakturze, zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 4, wyłącznie miesiąc i rok dokonania sprzedaży, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od zakończenia miesiąca, w którym dokonano sprzedaży (§ 9 ust. 2 rozporządzenia). W myśl § 10 ust. 1 cyt. rozporządzenia, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

W tym miejscu wskazać należy, iż ww. rozporządzenie zastąpione zostało rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360), obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2011 r., jednakże powyższe przepisy mające zastosowanie w niniejszej sprawie nie zmieniły swego brzmienia.

Z opisu sprawy przedstawionego we wniosku wynika, iż Spółka od początku 2011 r. udzielała i nadal zamierza udzielać pożyczki podmiotom z grupy, będącymi spółkami z siedzibą w Polsce. Zgodnie z postanowieniami umów pożyczek odsetki stają się wymagalne w dacie spłaty kwoty głównej pożyczki określonej w umowie. Umowy pożyczek zawierają także postanowienia, zgodnie z którymi Pożyczkobiorcy mogą wcześniej spłacić pożyczkę lub jej część wraz z odsetkami narosłymi do dnia wcześniejszej spłaty za uprzednim powiadomieniem Pożyczkodawcy. Na tle zaprezentowanej sprawy, wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do kwestii właściwego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług w zakresie usług udzielania pożyczek i w konsekwencji, momentu wykazania obrotu z tytułu odsetek dla celów podatku VAT.

Ustawodawca nie zawarł szczególnych unormowań w zakresie powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, dla usług udzielania pożyczek. W związku z powyższym należy uznać, iż obowiązek podatkowy przy pożyczkach finansowych, powstaje z momentem wykonania usługi tzn. zapłaty należnych odsetek lub z upływem terminu zapłaty należnych odsetek określonego w umowie. W sytuacji natomiast, gdy zawarta umowa przewiduje spłatę kwoty pożyczki wraz z odsetkami w ratach, obowiązek podatkowy będzie powstawał częściowo, z momentem otrzymania każdej kwoty odsetek lub z upływem każdego określonego terminu zapłaty odsetek.

Zatem, zapłata należnych odsetek dokonana przed upływem terminu zapłaty lub upływ terminu ich zapłaty, określone w umowie, będzie rodzić obowiązek podatkowy, a jeżeli wykonanie usługi powinno być udokumentowane fakturą, to obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej wystawienia, nie później niż w 7 dniu od dnia wykonania usługi, tzn. otrzymania każdej kwoty należnych odsetek lub upływu terminu zapłaty.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, że zgodnie z umową pożyczek odsetki stają się wymagalne w dacie spłaty kwoty głównej pożyczki określonej w umowie. Pożyczkobiorcy mogą również wcześniej spłacić pożyczkę lub jej część wraz z odsetkami narosłymi do dnia wcześniejszej spłaty.

Biorąc pod uwagę przedstawione przez Wnioskodawcę okoliczności oraz przytoczone przepisy prawa stwierdzić należy, iż w przypadku, gdy Spółka określiła w umowie termin zapłaty odsetek w dacie spłaty kwoty głównej pożyczki, bądź dzień wcześniejszej spłaty pożyczki lub jej części wraz z odsetkami narosłymi do dnia wcześniejszej spłaty, to termin ten należy powiązać z ostatecznym terminem powstania obowiązku podatkowego. Określony w umowie termin płatności odsetek jest ostateczną datą wykonania przez Spółkę usługi na rzecz Pożyczkobiorcy. Fakt wykonania usługi winien być potwierdzony fakturą VAT. W okolicznościach niniejszej sprawy, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług z tytułu świadczenia przedmiotowej usługi powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7. dnia od dnia wykonania usługi tj. od dnia otrzymania należnych odsetek bądź upływu terminu płatności odsetek określonego w umowie, w zależności, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Fakt ich spłaty w terminie późniejszym, niż określony w umowie, pozostanie bez znaczenia dla momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Z uwagi na zwolnienie przedmiotowe przewidziane dla usług udzielania pożyczek - co zostało potwierdzone w wydanej dla Wnioskodawcy interpretacji nr IPPP1/443-1780/11-2/AP, otrzymane odsetki stanowią i będą stanowić obrót zwolniony i powinny zostać wykazane na fakturze VAT ze stawką "zw".

Mając powyższe na względzie, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego należało uznać za prawidłowe. Zauważyć ponadto należy, iż w dniu 26 sierpnia 2011 r. opublikowany został tekst jednolity ustawy o podatku od towarów i usług - Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a także zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji. Jednocześnie wskazać należy, iż w odniesieniu do pytania Wnioskodawcy dotyczącego zwolnienia od podatku VAT udzielanych pożyczek, wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie - interpretacja indywidualna nr IPPP1/443-1780/11-2/AP.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.