IPPP1/443-1653/11-2/IGo

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 17 listopada 2011 r. (data wpływu 21 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia obrotu - jest prawidłowe.

W dniu 21 listopada 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia obrotu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą - zakład optyczny. W ramach prowadzonej działalności Podatnik pobiera od swoich klientów kaucje pieniężne, które zabezpieczają zapłatę w przyszłości całości lub części należności z tytułu zamawianych produktów (oprawek oraz szkieł korekcyjnych). Według warunków sprzedaży stosowanych przez Podatnika w dniu przyjęcia przez Podatnika zamówienia na dostawę produktu klient płaci gotówkowo lub bezgotówkowo część należności za produkt jako kaucję gwarancyjną. W dacie odbioru zamawianego produktu kaucja jest według wyboru klienta zwracana lub zaliczana na poczet ceny za gotowy produkt. Zgodnie z warunkami sprzedaży stosowanymi przez Podatnika, w przypadku kiedy zamówiony produkt nie zostanie odebrany przez klienta w terminie 3 miesięcy kaucja przepada i jest wtedy traktowana jako odszkodowanie i jako taka jest zaliczana jako przychód podatkowy oraz nie stanowi obrotu Podatnika dla celów podatku od towarów i usług. Natomiast w przypadku kaucji płaconych przez klientów, którzy odbierają zamówione produkty w terminie, Podatnik rozpoznaje przychód podatkowy i obrót z tytułu dostawy towarów (wydania zamówionych produktów) w dacie odbioru produktu przez klienta i zapłaty ceny. To właśnie w tym dniu Podatnik wydaje klientom paragon lub według ich życzenia wystawia fakturę VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Podatnik chce uzyskać pewność, że pobierane kaucje gwarancyjne nie stanowią obrotu podlegającego opodatkowaniu VAT do czasu ich zaliczenia na poczet ceny produktów, w przypadku ich nieodebrania, a w przypadku gdy zamówiony produkt jest odbierany Podatnik postępuje prawidłowo rozpoznając obrót w dacie wydania produktu (towaru) klientowi.

Zdaniem Podatnika, pobierana przez niego kaucja gwarancyjna nie stanowi obrotu w myśl przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - nie jest bowiem kwotą należną z tytułu sprzedaży, zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji wniesiona opłata nie podlega opodatkowaniu VAT. Takie stanowisko wynika z interpretacji wydanych przez organy podatkowe, np. interpretacji indywidualnej z dnia 16 maja 2008 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, znak: ILPP1/443-213/08-2/KG.

W momencie zaliczenia kaucji gwarancyjnej na poczet ceny produktu, zmieni się charakter tej opłaty. Wówczas będzie to część ceny (zaliczka) zapłacona na poczet zakupu produktu i wówczas będzie ona wypełniać definicję obrotu określoną w art. 29 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Z kolei momentem powstania obowiązku podatkowego dla podatku od towarów i usług od tego zdarzenia podatkowego będzie chwila zaliczenia kaucji na poczet ceny produktu. Zatem obowiązek podatkowy powstanie w myśl art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, czyli w chwili otrzymania zaliczki, tzn. w momencie zaliczenia kaucji na zobowiązanie. Takie stanowisko prezentowane jest w linii interpretacyjnej organów podatkowych. Dla przykładu choćby w interpretacji indywidualnej z dnia 22 sierpnia 2008 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, znak: IPPP1-443-1121/08-4/JB.

W przypadku zatrzymania kaucji na poczet kary umownej (odszkodowania) nie powstanie u Podatnika obrót, w myśl art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż tego typu operacja gospodarcza leży poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT, zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Tak też wynika z interpretacji organów podatkowych, np. postanowienia Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2007 r., znak: sygn. 1471/NUR1/443- 417/06/GW, gdzie stwierdzono: (...) "zaliczenie kaucji na poczet zaległości z umowy, kary umownej czy odszkodowania nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 i 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług".

UZASADNIENIE stanowiska Wnioskodawcy

Ad. 1

Przepisy podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług nie zawierają definicji kaucji. Zgodnie ze znaczeniem słownikowym "kaucja" jest to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania.

Cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, iż ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji.

Co do zasady kaucja, nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy. Nie jest to otrzymanie części należności, a zatem nie można uznać jej ani za zaliczkę, ani za zadatek, ani tym bardziej za przedpłatę lub ratę.

Zainkasowana opłata, pełniąca funkcję kaucji gwarancyjnej i stanowiąca zabezpieczenie wykonania umowy nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 i 2 Ustawy o podatku od towarów i usług i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad. 2

W przypadku, gdy kaucja (w wyniku postanowień stron umowy) zostanie zaliczona na poczet ceny produktu, otrzymane środki pieniężne stanowić będą w istocie część ceny będący obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 2 cyt. ustawy.

Ad.3

Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą (dostawa), a otrzymanym świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Powyższe wskazuje, iż kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że w wypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Z opisanych okoliczności sprawy wynika, że na mocy zawartej umowy Wnioskodawca ma prawo do zatrzymania zainkasowanej kaucji gwarancyjnej na poczet kary umownej w przypadku wycofania się klienta z transakcji czy braku odbioru produktu po upływie 3 miesięcy od daty złożenia zamówienia. Kara umowna z tytułu anulowania umowy ma stąd charakter sankcyjny. Ustalenie możliwości obciążenia klienta karą umowną w oparciu o art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego gwarantuje Stronie uzyskanie w uproszczonym trybie zadośćuczynienia za szkodę oraz utracone korzyści związane z wykonaniem zamówienia.

W przedmiotowej sprawie zatrzymanie kaucji gwarancyjnej na poczet kary umownej stanowi rekompensatę finansową dla Podatnika, jako strony dotkniętej niewykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez stronę otrzymującą karę. Zatem, kary umowne pełniące funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.